Χτες επισκέφθηκα ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Χώρας μας, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών. Εκεί εκτίθενται 2 μοναδικά εκθέματα από τα Κύθηρα.
1. Η τοιχογραφία του Ελκομένου Χριστού του 13ου αιώνα από τον Ιερό Ναό του Αγ. Νικολάου στις Μολιγκάτες Κυθήρων. Η σκηνή διαδραματίζεται στο λόφο του Γολγοθά, ακριβώς πριν από τη Σταύρωση. Στο κέντρο εικονίζεται ο Σταυρός του Μαρτυρίου, δεξιά ο Χριστός, σε στάση καρτερικής αναμονής, φορώντας τον ακάνθινο στέφανο, και αριστερά, σε μικρότερη κλίμακα, ένας στρατιώτης που δείχνει προς το σταυρό και ένας Εβραίος με λευκό κάλυμμα στην κεφαλή. Στο επάνω μέρος διακρίνονται ο ήλιος και η σελήνη, στοιχεία συνηθισμένα σε βυζαντινές παραστάσεις της Σταύρωσης. Το θέμα του Χριστού Ελκόμενου, δηλαδή του Χριστού που οδηγείται στον τόπο του μαρτυρίου, εμφανίζεται στη βυζαντινή τέχνη σε δύο βασικούς εικονογραφικούς τύπους. Κατά τον αρχαιότερο, ο Χριστός οδηγείται προς τον Γολγοθά. Η παράσταση του Βυζαντινού Μουσείου ακολουθεί τον νεότερο τύπο, ο οποίος συναντάται από τον 12ο αιώνα και παριστάνει τον Χριστό ήδη στον τόπο της Σταύρωσης. Η τοιχογραφία κοσμούσε τον δυτικό τοίχο του ναού του Αγίου Νικολάου στις Μολιγκάτες των Κυθήρων.
2. Ο Χρυσόβουλος Λόγος του Αυτοκράτορα Ανδρονίκου του Β΄ του 1301. Ο χρυσόβουλος λόγος αποτελείται από τέσσερα επικολλημένα φύλλα περγαμηνής. Το χρυσόβουλο εξέδωσε ο Ανδρόνικος B΄ Παλαιολόγος (1282-1328) προκειμένου να επικυρώσει και να προσαυξήσει ορισμένα προνόμια που στο παρελθόν είχε εκχωρήσει στον μητροπολίτη Μονεμβασίας Νικόλαο (1283-1325). Στην αρχή του εγγράφου, μικρογραφία με τον αυτοκράτορα να παραδίδει το χρυσόβουλο στον Xριστό. Στο τέλος, ιδιόχειρη επιγραφή του αυτοκράτορα με κόκκινη μελάνη. Το χρυσόβουλο προέρχεται από την Μονεμβασία, αποτελεί όμως δωρεά στη Xριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία (ΧΑΕ) το 1903 από τον επίσκοπο Κυθήρων Ευθύμιο Καββαθά, αφού το έγγραφο είχε μεταφερθεί εκεί ήδη από τον 18ο αιώνα. Οι χρυσόβουλοι λόγοι ήταν αυτοκρατορικά έγγραφα παραχώρησης προνομίων και έφεραν χρυσή βούλα (σφραγίδα). Από τα βυζαντινά χρυσόβουλα που έχουν σωθεί, ελάχιστα είναι αυτά που κοσμούνται με τη μικρογραφία του αυτοκράτορα που τα εξέδωσε.
Από παλαιότερη επίσκεψή μου θυμάμαι ότι στις μόνιμες συλλογές του Μουσείου εκτίθεται και μια φορητή εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας του 19ου αιώνα. Δυστυχώς λόγω έλλειψης προσωπικού είναι επισκέψιμο μόνο ένα τμήμα του Μουσείου που χρονολογικά φτάνει μέχρι την Άλωση. Επισκέφθηκα και το πωλητήριο. Τα αντικείμενα που πωλούνται είναι λίγα, όχι καλής ποιότητος και μάλλον πανάκριβα. Αν το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων δεν προσαρμοστεί στα ευρωπαϊκά δεδομένα των πωλητηριών των Μουσείων, τότε θα παραμένουμε 50 χρόνια πίσω ακόμα και σε απλά πράγματα. Τα πωλητήρια των Μουσείων πρέπει να είναι γεμάτα αντικείμενα, για όλα τα βαλάντια, ευγενές προσωπικό και να πάρουν επιτέλους μερικές καλές πρακτικές από τα αντίστοιχα Museum Shops π.χ. της Γαλλίας για να πάνε τα Μουσεία μας μπροστά και από επιδοτούμενοι οργανισμοί να γίνουν αυτοδιαχειριζόμενοι θεσμοί που θα συνεισφέρουν σημαντικά έσοδα στο Κράτος.
