Η Παλιόπολη είναι αναμφίβολα η πιο ευνοημένη περιοχή των Κυθήρων. Εκτός από το μυθολογικό, αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον (θάλασσα της Αφροδίτης, Ομηρική Σκάνδεια, προϊστορικοί τάφοι, κατακόμβες, λουτρά της Αφροδίτης) φημίζεται για το τερπνό τοπίο της με την υπέροχες παραλίες, το ήπιο κλίμα της, τον εύφορο κάμπο της, τα αμπέλια της, τις εξαιρετικές ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών, τους ελαιώνες της με το εκλεκτό λάδι, τα οπωροφόρα δέντρα. Ο φημισμένος αρικαράς της Παλιόπολης, το πρώιμο σταφύλι, κάποτε φορτωνόταν σε καϊκια για την αγορά του Πειραιά. Η λαϊκή μούσα στα Κύθηρα εξύμνησε την Παλιόπολη.
Παλιόπολη-Σκάνδεια
Στα πόδια του Παλιόκαστρου, στης Χαλεπής τη φάτσα
Ίσαμε την Καψιλερού κι από Καστρί και Πιάτσα
Σκαφίδι, Βόθωνας, Πρασάς, Μάκρωνας και Κουρκούλα
Σκορδίλης και Χορόκαμπος κι η Λίμνη με τα βρούλα,
Ντεκόρη και Χαλικερή, Φαρμάκης, Καμαρέλα
Κι η θάλασσα κι η αμμουδιά, όπου σε πιάνει τρέλα,
Όλα μαζί Παλιόπολις, η Σκάνδεια η αρχαία!
Ελιές αμπέλια και συκιές γιομάτη περιβόλια\
Αν έλειπε η Παλιόπολη δεν θα ‘χε ο λύχνος λάδι
Ούτε κρασί για να ρουφάς στο σπίτι σου το βράδυ..
Δεν θα ‘βλεπε η τσανάκα σου ποτέ βρεχτολαδέα
Χωρίς το μέλι θα ‘πινες σκέτη φασκομηλέα.
Απ’το Παλιοπολίτικο το πρώιμο σταφύλι
Πέρνανε χρώμα οι κοπελιές και βάφανε τα χείλη.
Συμπάθησέ μου που ‘φυγα και σου ζητώ συγνώμη
Πάλι κοντά σου θε να ‘ρθώ, δε γέρασα ακόμη.
Θα σου σκαλίσω την ελιά, δυό βέργες θα φυτέψω
Θα χτίσω ένα συνάμπελο, το κλήμα να κλαδέψω.
Θα ‘ρπάξω την αξίνα μου δυό τρούλους να σου χτίσω
Θα καταφέρνω να τρυγώ και να σ’αντισκαφίσω.
Θα ρθω να βρω τη μυγδαλιά που ξάπλωνα στον ίσκιο
Κι ήτανε ο ύπνος μου γλυκός στου τζίτζικα τον ήχο.
Θα μυριστώ τη λυγαριά και την αλισπακία
Το σπάρτο και την κύπερη, θα κάμω μπαμπακία.
Να στρώσω την παλιάτσα μου στου σπιτακιού το δώμα,
Να ΄χω αποκάτω αλιοπυρές και θυμαρές για στρώμα,
Λίγα κλωνιά φασκομηλιά μαζί ανακατεμένα
Και να ‘ναι πάντα παστρικά και μοσχομυρισμένα.
Να βλέπω τις δενδρομηλιές στα μήλα φορτωμένες
Να τα μαζώνουν κοπελιές καλανασκουμπωμένες.
Της ρεματιάς το δροσερό αγέρι και τ’αγιάζι,
Το κύμα της ακρογιαλιάς «σήκου» θα μου φωνάζει.
Τι θέλω ‘γω στην ξενητειά, ίντα ‘καμα, ίντα κάνω
Ξένος ‘πο δω, ξένος ‘πο κει και τον καιρό μου χάνω.
Μα ‘χω και δίκιο μπάρε μου, να τόξερα, μου το ‘πες
Στράτα δεν είχα βολική στα μονοπάτια τότες.
Βρετός Πρωτοψάλτης (Τζαγκαροβρετός)
Στα πόδια του Παλιόκαστρου, στης Χαλεπής τη φάτσα
Ίσαμε την Καψιλερού κι από Καστρί και Πιάτσα
Σκαφίδι, Βόθωνας, Πρασάς, Μάκρωνας και Κουρκούλα
Σκορδίλης και Χορόκαμπος κι η Λίμνη με τα βρούλα,
Ντεκόρη και Χαλικερή, Φαρμάκης, Καμαρέλα
Κι η θάλασσα κι η αμμουδιά, όπου σε πιάνει τρέλα,
Όλα μαζί Παλιόπολις, η Σκάνδεια η αρχαία!
Ελιές αμπέλια και συκιές γιομάτη περιβόλια\
Αν έλειπε η Παλιόπολη δεν θα ‘χε ο λύχνος λάδι
Ούτε κρασί για να ρουφάς στο σπίτι σου το βράδυ..
Δεν θα ‘βλεπε η τσανάκα σου ποτέ βρεχτολαδέα
Χωρίς το μέλι θα ‘πινες σκέτη φασκομηλέα.
Απ’το Παλιοπολίτικο το πρώιμο σταφύλι
Πέρνανε χρώμα οι κοπελιές και βάφανε τα χείλη.
Συμπάθησέ μου που ‘φυγα και σου ζητώ συγνώμη
Πάλι κοντά σου θε να ‘ρθώ, δε γέρασα ακόμη.
Θα σου σκαλίσω την ελιά, δυό βέργες θα φυτέψω
Θα χτίσω ένα συνάμπελο, το κλήμα να κλαδέψω.
Θα ‘ρπάξω την αξίνα μου δυό τρούλους να σου χτίσω
Θα καταφέρνω να τρυγώ και να σ’αντισκαφίσω.
Θα ρθω να βρω τη μυγδαλιά που ξάπλωνα στον ίσκιο
Κι ήτανε ο ύπνος μου γλυκός στου τζίτζικα τον ήχο.
Θα μυριστώ τη λυγαριά και την αλισπακία
Το σπάρτο και την κύπερη, θα κάμω μπαμπακία.
Να στρώσω την παλιάτσα μου στου σπιτακιού το δώμα,
Να ΄χω αποκάτω αλιοπυρές και θυμαρές για στρώμα,
Λίγα κλωνιά φασκομηλιά μαζί ανακατεμένα
Και να ‘ναι πάντα παστρικά και μοσχομυρισμένα.
Να βλέπω τις δενδρομηλιές στα μήλα φορτωμένες
Να τα μαζώνουν κοπελιές καλανασκουμπωμένες.
Της ρεματιάς το δροσερό αγέρι και τ’αγιάζι,
Το κύμα της ακρογιαλιάς «σήκου» θα μου φωνάζει.
Τι θέλω ‘γω στην ξενητειά, ίντα ‘καμα, ίντα κάνω
Ξένος ‘πο δω, ξένος ‘πο κει και τον καιρό μου χάνω.
Μα ‘χω και δίκιο μπάρε μου, να τόξερα, μου το ‘πες
Στράτα δεν είχα βολική στα μονοπάτια τότες.
Βρετός Πρωτοψάλτης (Τζαγκαροβρετός)
