Το Διεθνές Ινστιτούτο MEDINA για την φωτιά στα Κύθηρα: μια ψύχραιμη επιστημονική αποτίμηση

Το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο MEDINA αποτελεί έναν από τους πλέον αξιόπιστους και επιστημονικά καταρτισμένους περιβαλλοντικούς φορείς στην Ελλάδα, με πολύχρονη παρουσία σε ποικίλες δράσεις οικολογίας, πολιτισμού και περιβάλλοντος. Ο Δήμος Κυθήρων, η Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας και το Κυθηραϊκό Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης (ΚΙΠΑ) συνεργάζονται τον τελευταίο χρόνο στενά με το MEDINA στον τομέα της ανάδειξης των πεζοπορικών διαδρομών στο νησί, μια συνεργασία που θα έχει μέλλον και αναπτυξιακή προοπτική για τον τόπο μας. Το MEDINA μας έστειλε μια προσεγμένη και ψύχραιμη αποτίμηση για το θέμα της πρόσφατης φωτιάς, την οποία και δημοσιεύουμε προς ενημέρωση των δημοτών μας και όσων ενδιαφέρονται.
Διαπιστώσεις και προτάσεις για τη μεταπυρική αποκατάσταση μετά την μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου στα Κύθηρα.
Δυστυχώς στη Μεσόγειο (όπου και ζούμε), η φωτιά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φυσικής εξέλιξης και σε κάποιες περιπτώσεις και της φυσικής διαδοχής. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στο αν θα καεί μια έκταση, αλλά κυρίως πόσο συχνά καίγεται και δευτερευόντως ποιες είναι οι αιτίες έναρξης της πυρκαγιάς.
Σχετικά με την αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης και όπως διαφαίνεται, από τη σύνθεση της, για το μεγαλύτερο κομμάτι της καμένης έκτασης από την φετινή φωτιά στα Κύθηρα θα φροντίσει από μόνη της η φύση, αφού τόσο η μακία, όσο και η φρυγανώδης βλάστηση, θα αρχίσει να βλαστάνει από νωρίς την άνοιξη του 2018. Επιπρόσθετα, στα περισσότερα τμήματα που υπήρχε πεύκη (Pinus halepensis), η οποία βεβαίως δεν είναι γηγενής αλλά προήλθε από φυτεύσεις που είχαν πραγματοποιηθεί τις δεκαετίες του 60 και 70, επίσης δεν αναμένεται να υπάρξει πρόβλημα μιας και το είδος ήταν σε άκρως αναπαραγωγική ηλικία. Έτσι, τα σπέρματα που ήδη έχουν αρχίσει να διασκορπίζονται από τους κώνους που άνοιξαν μετά την πυρκαγιά, θα κάνουν και αυτά της δουλειά τους. Εδώ χρειάζεται λίγο προσοχή στο να διασφαλιστεί το έδαφος σε περιοχές με μεγάλη κλίση, ώστε να υπάρξει το κατάλληλο υπόβαθρο για τη φύτρωση, αλλά και να μην παρασυρθούν οι σπόροι της πεύκης από ενδεχόμενες δυνατές βροχές, που μπορεί να υπάρξουν το αμέσως προσεχές διάστημα. Πάντως, στις περισσότερες περιοχές που υπήρχαν συστάδες πεύκης, το έδαφος δεν παρουσίαζε μεγάλη κλίση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα από τα φυτικά είδη που κάηκαν στη φετινή πυρκαγιά, θα αντιμετωπίσει σίγουρα η Φοινικική άρκευθος (Juniperus phoenicea), ένα είδος του οποίου η φυσική αποκατάσταση είναι δύσκολη και ιδιαίτερα μακροχρόνια και το οποίο έχει ήδη υποβαθμιστεί αρκετά από παλαιότερες πυρκαγιές.
Εξαιρετικά σημαντικό είναι να τηρηθούν οι απαγορεύσεις βοσκής που θα προκύψουν όταν η έκταση κηρυχθεί αναδασωτέα. Χωρίς τον έλεγχο της βόσκησης δεν μπορούμε να ελπίζουμε ούτε στη φυσική, αλλά ούτε σε οποιαδήποτε τεχνητή αναγέννηση, αυξάνοντας έτσι, πέρα από την υποβάθμιση της βλάστησης και τους κινδύνους για διάβρωση και πλημμυρικά φαινόμενα. Ο έλεγχος της βόσκησης είναι επίσης απαραίτητος για την ανόρθωση της μελισσοκομίας στην περιοχή, η οποία έχει πολλαπλά οφέλη, τόσο οικονομικά, όσο και στη φυσική αναγέννηση και διαδοχή μέσω της επικονίασης που επιτελούν οι μέλισσες.
Όσον αφορά γενικά την περιοχή που κάηκε και σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε ως MedINA, φαίνεται πως το μεγαλύτερο πρόβλημα θα υπάρξει στις διπλοκαμένες εκτάσεις του 2000 κυρίως και δευτερευόντως σε αυτές του 2007. Υπάρχουν δηλαδή, κάποια τμήματα της καμένης περιοχής τα οποία είχαν καεί ξανά, τόσο το 2000 όσο και το 2007. Σε αυτά τα τμήματα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί εκεί οι μηχανισμοί αναγέννησης είναι «εξασθενημένοι». Υπάρχουν ακόμα σημαντικές εκτάσεις που κάηκαν κατά την περίοδο 2012-2016, κάποιες από αυτές αφορούν και εκτάσεις οι οποίες κάηκαν ξανά στη φετινή πυρκαγιά και στις οποίες θα πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή.
Όπως προαναφέρθηκε, η καμένη έκταση των Κυθήρων αποτελείται, κατά μεγάλο μέρος, από μακία βλάστηση και φρύγανα, περιοχές δηλαδή που δεν χρειάζονται ανθρώπινη βοήθεια και έργα για τη συγκράτηση του εδάφους ή για αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων. Σε κάποιες περιορισμένες εκτάσεις όπου υπήρχε δενδρώδης βλάστηση, η κατασκευή κλαδοπλεγμάτων ή κορμοφραγμάτων ίσως χρειαστεί, ίσως και όχι (θα το δείξει φανταζόμαστε αυτό και η μελέτη του καθηγητή κου Λέκκα). Ωστόσο, η φωτιά αποκάλυψε το μεγαλύτερο αντιδιαβρωτικό και αντιπλημμυρικό έργο το οποίο υπάρχει ήδη σε διάφορα τμήματα της καμένης έκτασης και μετράει δεκάδες  και ίσως εκατοντάδες έτη ζωής και δεν είναι άλλο από τις λίθινες αναβαθμίδες (πεζούλες) και τα λίθινα τοιχία. Αν λοιπόν κάποιος θέλει να διασφαλίσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό την προστασία του εδάφους και την αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων σε αυτές τις περιοχές, θα πρέπει να συντηρήσει και αυτές τις κατασκευές, οι οποίες σε πολλά τμήματα έχουν αποδομηθεί και δεν επιτελούν το έργο τους. Το παραπάνω, σε συνδυασμό με την κατασκευή κάποιων μικρών φραγμάτων στα γύρω ρέματα, ίσως είναι τα καταλληλότερα έργα τα οποία μπορούν να υποβοηθήσουν την αναγέννηση και την προστασία των οικισμών και των καλλιεργειών, ενώ παράλληλα θα συνδράμουν και στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων της περιοχής. Μην ξεχνάμε δε, ότι οι ίδιες αυτές κατασκευές, εκτός από την ανεκτίμητη πολιτιστική τους αξία, αποτελούν και ενδιαίτημα για μια σειρά από είδη της χλωρίδας και της πανίδας, όπως αρκετά χασμοφυτικά είδη, αλλά και είδη ερπετών και ασπονδύλων ζώων που με τη σειρά τους αποτελούν τροφή για αρκετά ακόμα είδη ζώων (όπως νυχτόβια παμφάγα, αρπαχτικά πουλιά κλπ). Τα έργα αυτά δείχνουν ξεκάθαρα τον δρόμο προς μια αποκατάσταση όπου η φύση και ο πολιτισμός μπορούν και πρέπει να αλληλοβοηθούν. Το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο σε συνεργασία με το ΚΙΠΑ (και συντόμως με τον Δήμο και την Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας), όπως γνωρίζετε, σχεδίαζε μια τέτοια μικρής έκτασης πιλοτική παρέμβαση στην περιοχή του Καραβά πριν την καταστροφική πυρκαγιά. Πιστεύουμε πως τώρα, ίσως ήρθε η ώρα για μια πιο δραστική και μεγαλύτερης έκτασης παρέμβαση και δηλώνουμε έτοιμοι να βοηθήσουμε όπως μπορούμε.
Τέλος, όπως φανταζόμαστε γνωρίζετε, μετά την καταστροφική πυρκαγιά, έχει αναπτυχθεί ένα δίκτυο ενεργών πολιτών που είναι διατεθειμένοι να βοηθήσουν (οικονομικά αλλά και με εθελοντική εργασία) σε μια σειρά από δράσεις που σχετίζονται με τις παραπάνω διαπιστώσεις. Παρουσιάζεται έτσι μια ευκαιρία, αν και εσείς το επιθυμείτε, να δημιουργηθεί ένα τοπικό (σημαντικό) σχήμα το οποίο θα βοηθήσει στην ομαλότερη μεταπυρική αποκατάσταση της περιοχής. Θεωρούμε ότι εδώ, τόσο ο ρόλος του Δήμου, όσο και ο ρόλος της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας αλλά και του ΚΙΠΑ πρέπει να είναι καταλυτικός. Με γνώμονα τα παραπάνω, σας προτείνουμε συνοπτικά στις επόμενες γραμμές, κάποιους άξονες δράσεων τους οποίους ήδη έχουμε συζητήσει με το ΚΙΠΑ και για τους οποίους θα μπορούσαμε να δραστηριοποιηθούμε από κοινού όλοι. Αν συμφωνείτε θα μπορούσαμε να εξειδικεύσουμε περαιτέρω, τόσο τις απαραίτητες δράσεις, όσο και τον προϋπολογισμό αυτών:
  • Αποτύπωση και χαρτογράφηση των τύπων βλάστησης της περιοχής, η οποία θα οδηγήσει σε στοχευμένες προτάσεις και ενέργειες αποκατάστασης.
  • Αποτύπωση όλων των λίθινων τοιχίων που αποκαλύφθηκαν από τη φωτιά και αρχιτεκτονική μελέτη για την αποκατάσταση των προβληματικών τμημάτων τους (πιθανά εδώ να υπάρχουν ειδικά μέτρα μέσω του προγράμματος ΕΕ για την αγροτική ανάπτυξη 2016-20, η οποία επιδοτεί ιδιοκτήτες για να συντηρήσουν ή να ανακατασκευάσουν τις λίθινες πεζούλες).
  • Μελέτη για την κατασκευή μικρο-φραγμάτων (κάποια εξ αυτών προσωρινά) στα κύρια ρέματα που περνούν από την καμένη περιοχή (πιθανότατα αυτό να καλυφθεί μερικώς από τις μελέτες του κου Λέκκα).
  • Εκπόνηση σχεδίου ελέγχου της βόσκησης και σχεδιασμός ειδικών μέτρων για τα «άγρια» κατσίκια που βόσκουν ανεξέλεγκτα στην περιοχή.
  • Εκπόνηση ειδικού σχεδίου αποκατάστασης των συστάδων Φοινικικής αρκεύθου.
  • Εκπόνηση σχεδίου για την ανόρθωση και προστασία της μελισσοκομίας στην καμένη περιοχή.
  • Περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση στα σχολεία, αλλά και ευρύτερα στον τοπικό πληθυσμό με κύριους άξονες την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος από φωτιές που ξεκινούν από αμέλεια, καθώς και για τους τρόπους συμπεριφοράς και αντιμετώπισης μετά την έναρξη πυρκαγιών.
  • Εφαρμογή προγράμματος εκπαίδευσης των εθελοντών δασοπυροσβεστών.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για περαιτέρω συζήτηση και διευκρινίσεις για όλα τα παραπάνω.

10 ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΟΝΤΣΙΝΕΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΕΡΑΜΩΤΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ

ΕΟΡΤΙΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΙ 
ΤΗΣ 10ΧΡΟΝΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 
ΤΟΥ ΛΕΟΝΤΣΙΝΕΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΕΡΑΜΩΤΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ

paidiki chorodia 3

Ἀκολουθοῦν video καί πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό ἀπό τήν ἐκδήλωσι.

Μέ τήν Χάρι καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ συμπληρώθηκαν ἐφέτος 10 χρόνια ἀπό τά ἐγκαίνια τοῦ Λεοντσινείου Πνευματικοῦ Κέντρου Κεραμωτοῦ, πού ἐτελέσθησαν ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ.Σεραφείμ καί τόν Ἱερό Κλῆρο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας.
Γιά τόν λόγο αὐτό ἔγινε ἡ ἑορταστική ἐκδήλωσις τῆς Κυριακῆς 27 Αὐγούστου 2017 στό Λεοντσίνειο Πνευματικό Κέντρο Κεραμωτοῦ ἐκ μεταθέσεως ἀπό τήν Κυριακή 6 Αὐγούστου 2017 ἑορτήν τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ λόγῳ τοῦ θλιβεροῦ συμβάντος τῆς πυρκαϊᾶς πού ἔπληξε τήν νῆσον τῶν Κυθήρων.
Τό περίλαμπρο αὐτό Πνευματικό Κέντρο ἦταν ἕνα μεγάλο ὅραμα τῶν ἀειμνήστων μεγάλων Εὐεργετῶν τῆς ἐνορίας τοῦ Κεραμωτοῦ Νικολάου καί Εἰρήνης Λεοντσίνη. Ἐξέφρασαν τήν ἐπιθυμία τους στόν τότε Μητροπολίτη Κυθήρων ἀείμνηστο Κύριλλο καί κατόπιν ἀποφάσεως τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ Κεραμωτοῦ, πού ἐλήφθη ὑπό τήν Προεδρία τοῦ σεβαστοῦ Πρωτ. π. Εὐαγγέλου Λουράντου, Ἐπιτίμου Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μητροπόλεως, παρεχωρήθη τό οἰκόπεδο καί ἀκολούθησε ἡ ἀνοικοδόμησις τοῦ ὡραίου αὐτοῦ καί σύγχρονου Πνευματικοῦ Κέντρου, πού κοσμεῖ τήν ἐνορία τοῦ Κεραμωτοῦ, τήν Ἱερά Μητρόπολί μας καί τό νησί μας.
Ἡ εὐγνωμοσύνη μας πρός τούς ἀειμνήστους μεγάλους εὐεργέτες μας Νικόλαο καί Εἰρήνη Λεοντσίνη εἶναι ἐγκάρδια καί παντοτεινή. Ἡ ἐνορία τοῦ Κεραμωτοῦ ὀφειλετικῶς κάθε χρόνο κάνει τό ἱερό μνημόσυνο τοῦ Νικολάου Λεοντσίνη καί ἀπό ἐφέτος καί τῆς πρόσφατα θανούσης Εἰρήνης Λεοντσίνη.
Τό Λεοντσίνειο Πνευματικό Κέντρο εἶναι γιά ὅλους μας. Γιά τήν Ἐνορία, γιά τήν Ἱερά Μητρόπολι, τά Κατηχητικά, τίς Συνάξεις καί τίς γιορτές της, γιά τόν Δῆμο, τούς δημόσιους φορεῖς καί τά Σχολεῖα μας. Ἀκόμη καί γιά τίς δεξιώσεις μετά τίς Θεῖες Λειτουργίες καί τίς ἱερές τελετές.
Τό ἑορταστικό Πρόγραμμα τῆς βραδυᾶς ξεκίνησε μέ τήν παρουσίασι ὕμνων καί τραγουδιῶν ἀπό τήν παιδική χορῳδία τῶν Κατηχητικῶν μας Σχολείων ὑπό τήν διεύθυνσιν τοῦ Διακόνου π.Παύλου Καλλίκα. 


Ἀκολούθησε ἡ προσφώνησις τοῦ Αἰδεσιμολ. Ἐφημερίου π.Νικολάου Ζουναρέλη, Προέδρου τοῦ Ἐκκλ. Συμβουλίου. 



Στή συνέχεια ἡ Ἐκκλησιαστική Χορῳδία μας ἔψαλε ἐκκλησιαστικούς ὕμνους, ὑπό τήν διεύθυνσι τοῦ κ.Παναγιώτη Σκλάβου.



Ἀκολούθησε ἡ ἐμπεριστατωμένη εἰσήγησις τοῦ Ἐλλογιμωτάτου Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ.Γεωργίου Λεοντσίνη μέ θέμα: «Οἱ οἰκογένειες Λεοντσίνη καί Κασιμάτη στή Χώρα καί στό Κεραμουτό τῶν Κυθήρων».



Ἔγινε ἕνα διάλειμμα κατά τό ὁποῖο προσεφέρθησαν ἀναψυκτικά καί γλυκά μέ τήν φροντίδα τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου Κεραμωτοῦ κι ἀμέσως μετά ἀκούσαμε τήν πολύ ἐνδιαφέρουσα εἰσήγησι τῆς Ἐλλογιμωτάτης Ὁμοτίμου Καθηγητρίας τοῦ Παντείου Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ.Αἰκατερίνης Ἀρώνη – Τσίχλη μέ θέμα: «Οἱ Κυθήριοι εὐεργέτες τῆς Αὐστραλίας».



Μέ χαρά στή συνέχεια παρακολουθήσαμε παραδοσιακούς χορούς ὑπό τήν εὐθύνην τῆς κ.Ἑλένης Τζοβάρα, Καθηγητρίας.


Στό τέλος χαιρέτισε τήν ἐκδήλωσι ὁ Πρόεδρος τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου κ.Λάζαρος Βέζος.



Τό κλείσιμο τῶν ἑορτίων ἐκδηλώσεων ἔγινε ὑπό τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μας κ.Σεραφείμ, ὁ ὁποῖος τόνισε μεταξύ ἄλλων ὅτι ὅλοι μας ὀφείλουμε τιμή κι εὐγνωμοσύνη στούς δύο μεγάλους εὐεργέτες τῆς ἐνορίας τοῦ Κεραμωτοῦ, τούς ἀειμνήστους Νικόλαο καί Εἰρήνη Λεοντσίνη, οἱ ὁποῖοι βοήθησαν οἰκονομικά σέ πολλά ἔργα, ὄχι μόνο αὐτόν τόν Ἐνοριακό Ναό, ἀλλά καί ἄλλους Ἐνοριακούς Ναούς καί τήν Ἁγία Μόνη καί τήν Παναγία μας τήν Μυρτιδιώτισσα. Εἶναι μεγάλη καί συγκινητική ἡ προσφορά τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν πού ἔδωσαν τήν περιουσία τους προκειμένου νά γίνουν σημαντικά ἔργα, καί τό πιό μεγάλο εἶναι τό Λεοντσίνειο Πνευματικό Κέντρο τοῦ Κεραμωτοῦ.
Ὁ Σεβασμιώτατος τέλος, εὐχαρίστησε ὅλους ὅσους συνέβαλαν στήν πολύ ὡραῖα αὐτή ἐκδήλωσι, ὅλους τούς παρευρισκομένους ἰδιαίτερα τούς Ἱερεῖς μας, τόν Πρόεδρο τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου κ.Λάζαρο Βέζο, ἀλλά καί τόν Πρόεδρο τῆς Κυθηραϊκῆς Ἀδελφότητος στό Σίδνεϋ κ.Βρεττό Κυπριώτη καί εὐχήθηκε ὁ Πανάγιος Θεός νά ἀνταμείψει τούς τιμωμένους εὐεργέτες, ἀλλά καί ὅλους τούς ἄλλους εὐεργέτες τοὺς ἀγαπῶντας τὴν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου Του καί νά τούς δώσει ἀντί τῶν ἐπιγείων τά ἐπουράνια, ἀντί τῶν φθαρτῶν τά ἄφθαρτα, ἀντί τῶν προσκαίρων τά αἰώνια.



Μετά τό πέρας τῆς γιορτινῆς αὐτῆς ἐκδηλώσεως οἱ παριστάμενοι εἶδαν τούς ἐκτεθέντας πίνακας Ἱερῶν Μονῶν καί Μοναστηριῶν τῆς Ρωσίας, γιά τούς ὁποίους ἔδωσε ἐξηγήσεις καί πληροφορίες ἡ κ.Ἑλένη Τζοβάρα.
Νά μᾶς ἀξιώση ὁ Θεός καί τά 20χρονα καί πολλούς ἀκόμη χρόνους νά γιορτάζουμε τήν ἐπέτειο καί τήν προσφορά τοῦ Λεοντσίνειου Πνευματικοῦ Κέντρου.