ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ ΣΤΟ ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟ ΧΩΡΑ ΚΥΘΗΡΑ Φωτό Eleni Harou https://www.facebook.com

Ὁ Ναός τοῦ Ἐσταυρωμένου χτίστηκε περί τό 1660 ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Κυθήρων Φιλόθεο Δαρμάρο. Ἀπό γραπτή μαρτυρία τοῦ 1560, φαίνεται ὅτι προϋπῆρχε ναός τοῦ Ἐσταυ­ρωμένου. Στήν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ ὑπάρχει ἐντοιχισμένη κτητορική ἐπιγραφή μέ τό οἰκόσημο τῆς οἰκογενείας Δαρμάρου. Ὁ ἴδιος Ἐπίσκοπος Φιλόθεος ἔχτισε καί τήν Παναγία τή Μυρτιδιώτισσα στή Μονεμβασία. Ἐντός τοῦ Ναοῦ καί στό προαύλιο ἐθάπτοντο τά μέλη τῆς οἰκογενείας Δαρμάρου, οἱ ὁποῖοι εἶχαν τό jus patronato τοῦ Ναοῦ, καθώς καί οἱ λοιποί ἐνορίτες, μεταξύ τῶν ὁποίων καί πολλοί πρόσφυγες ἀπό τήν Κρήτη καί τό Μοριά.
Ὁ Ναός εἶναι καθιερωμένος στή Σταύρωση καί ἡ ἡμέρα τοῦ Ναοῦ εἶναι ἡ Μ. Παρασκευή μέ τό ἀπολυτίκιο «Ἐξηγόρασας ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου...». Κατά τή διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὁ Ναός φιλοξενεῖ, σύμφωνα μέ ἕνα παλαιότατο ἔθιμο τήν εἰκόνα τῆς Μυρτιδιωτίσσης, ἡ ὁποία εἶναι τό πολυτιμότερο κειμήλιο τῶν Κυθηρίων. Ἡ εἰκόνα παραμέ­νει στό Ναό μέχρι τή Δευτέρα τῆς Διακαινησίμου καί τοποθετεῖται στό ­περίτεχνο προσκυνητάρι της, ἔργο Ζακυνθίου καλλιτέχνη κατά τό 1806.πηγή http://www.imkythiron.gr/mnimeia