Ὁμιλήτρια ἡ Παιδαγωγός Προσχολικῆς Ἡλικίας
κ. Ἀγγελική Λεονταράκη - Στάθη
μέ θέμα:
Ὁ ρόλος τῶν παππούδων καί τῶν γιαγιάδων στήν ἀνατροφή παιδιῶν
κ. Ἀγγελική Λεονταράκη - Στάθη
μέ θέμα:
Ὁ ρόλος τῶν παππούδων καί τῶν γιαγιάδων στήν ἀνατροφή παιδιῶν
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΠΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΙΑΓΙΑΔΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Μια
από τις μεγαλύτερες χαρές των γονέων είναι όταν τα παιδιά τους
παντρευτούν και κάνουν δικά τους παιδιά. Αυτομάτως οι γονείς γίνονται
γιαγιάδες και παππούδες και βρίσκονται στο πλάι των παιδιών τους
στηρίζοντάς τα ως αναπόσπαστο κομμάτι της νέας αυτής οικογένειας και
συμμετέχοντας στην ανατροφή των εγγονιών τους.
Σε αυτά τα νέα δεδομένα, δηλαδή στις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ γονέων παιδιών και εγγονιών, οι ρόλοι του καθενός πρέπει να είναι ξεκάθαροι. Εάν όλοι γνωρίζουν το ρόλο και την θέση τους σε αυτή τη μορφή της οικογένειας, τότε μόνο μπορεί να δημιουργηθεί μια υγιής σχέση προς όφελος όλων.
Ο ψυχολόγος και οικογενειακός σύμβουλος Rogge, αναφέρει πως τα παιδιά έχουν ανάγκη τους παππούδες, σχεδόν όσο και τους γονείς τους. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες λοιπόν είναι «σύμμαχοι» και όχι «αντίπαλοι», που διαδραματίζουν όμως διαφορετικούς ρόλους στον κύκλο ζωής της ευρύτερης οικογένειας και κατ' επέκταση στη ζωή των παιδιών.
Είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν ότι αυτοί είναι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών τους και ότι έχουν την ελευθερία, αλλά και την ευθύνη, να πάρουν αποφάσεις για το μεγάλωμα τους. Δεν είναι αυτονόητο ότι η γιαγιά και ο παππούς θα ‘'κρατήσουν'' τα εγγόνια, ωστόσο όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, η παρουσίας, η συμβολή και η συμμετοχή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Είναι ένα δώρο για την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη των παιδιών, αρκεί να γίνει σαφές ότι δεν είναι εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις για την ανατροφή των παιδιών. Ο ρόλος των παππούδων και των γιαγιάδων, θα μπορούσαμε συνοπτικά να πούμε ότι είναι να υποστηρίζουν , να συμπληρώνουν και να διευρύνουν τον ρόλο των γονέων ενώ παράλληλα διασκεδάζουν τα παιδιά- εγγόνια τους.
Από έρευνες που έχουν γίνει, κατά της δεκαετία που διανύουμε, διαπιστώνεται ότι όλο και περισσότερο οι παππούδες και οι γιαγιάδες αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο της καθημερινής φροντίδας των παιδιών σε μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε άλλη δεκαετία. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε πρόσφατα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα και σε άλλες πέντε χώρες (Ισπανία, Αγγλία, Γαλλία, Φιλανδία και Νορβηγία), μια έρευνα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα , η γέννηση των παιδιών στην Ελλάδα σημαίνει συναγερμό για τους παππούδες και τις γιαγιάδες που επιστρατεύονται για να βάλουν χέρι βοηθείας στο μεγάλωμα των απογόνων της οικογένειας.
Η εμπλοκή της γιαγιάς θεωρείται σχεδόν αυτονόητη, ενώ η επιλογή της baby-sitter ή του παιδικού σταθμού γίνεται μόνο όταν οι παππούδες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο αυτό λόγω ηλικίας, προβλημάτων υγείας ή επειδή κατοικούν μακριά.
Στην ίδια έρευνα , το 93% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι το να περνάει πολύ χρόνο με το εγγόνι είναι πάνω απ' όλα διασκέδαση, ειδικά στην περίπτωση που ο παππούς και η γιαγιά στερούνται ενδιαφερόντων.
Η βοήθεια από τους γονείς του ζευγαριού είναι αμέριστη, ανεξάρτητα από το οικονομικό ή μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας, από το αν ζουν στην πόλη ή την επαρχεία. Είναι κάτι σαν παράδοση.
Το 75% των παππούδων που πήραν μέρος στην έρευνα θεωρούν ότι είναι καλύτερο για το παιδί να μεγαλώνει μαζί τους, ενώ το 65% αποκαλύπτει ότι οι λόγοι είναι το δικό τους αίσθημα ευθύνης και υποχρέωσης απέναντι στα παιδιά και τα εγγόνια τους.
Η βοήθεια από τους γονείς των νέων μαμάδων και μπαμπάδων δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο φύλαξης των παιδιών αφού πολύ συχνά αναλαμβάνουν μέρος των εξόδων που φέρνει το παιδί στην οικογένεια. Έτσι όχι μόνο συνεισφέρουν στα έξοδα της γέννας και αγοράζουν μέρος του βασικού εξοπλισμού, αλλά αναλαμβάνουν μέρος των εξόδων για κάποια δραστηριότητα του παιδιού ( φροντιστήριο, ωδεία, αθλητικές δραστηριότητες) ή ακόμη και μέρος καθημερινών εξόδων όπως πάνες, ρουχαλάκια, φρούτα . Η γιαγιά σε πολλές περιπτώσεις βοηθάει και στις δουλειές του σπιτιού (σίδερο, μαγείρεμα κ.ά.).
Η γέννηση του παιδιού συμπίπτει χρονικά με την συνταξιοδότηση του παππού και της γιαγιάς. Η συνταξιοδότηση συνοδεύεται από ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και λύπης ή κατάθλιψης. Η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους ενισχύει τη χαρά τους, αφού έχουν περισσότερο χρόνο να αφιερώσουν στον καινούργιο τους ρόλο. Παράλληλα, αυτή η συμβολή αποφορτίζει το αίσθημα λύπης, αφού κατά κάποιο τρόπο συνεχίζουν να εργάζονται και να προσφέρουν. Η συναισθηματική τους αμοιβή είναι εξίσου σημαντική με την προηγούμενη χρηματική αμοιβή. Νιώθουν ότι αξίζουν, αισθάνονται χρήσιμοι και πολύτιμοι.
Πέρα από την συγκεκριμένη έρευνα, μελετητές διαπιστώνουν ότι οι γιαγιάδες και οι παππούδες παρέχουν σχέση ζωτικής σημασίας στα παιδιά. Παρέχουν φύλαξη και φροντίδα και μπορούν να δώσουν πολλές συμβουλές για την ανατροφή τους. Ειδικά σε περιπτώσεις φτώχειας, ανεργίας και άλλες κρίσιμες καταστάσεις των γονέων, οι παππούδες μπορούν πραγματικά να προσφέρουν σημαντική υποστήριξη και να βοηθήσουν πάρα πολύ τα παιδιά να διαμορφώσουν μια αίσθηση περί φυσιολογικής σχέσης. Εκτός από το ότι παρέχουν ένα πρότυπο υγιούς σχέσης, οι παππούδες δίνουν στα παιδιά μια αίσθηση ασφάλειας και προστασίας, μια σύνδεση με την πολιτιστική τους κληρονομιά και μια συντροφιά στο παιχνίδι και στην εξερεύνηση. Ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς είναι από τους πιο σημαντικούς στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νεότερων γενεών, επιδρώντας, ως επί το πλείστον, θετικά στη ζωή των εγγονιών του, παρέχοντας φροντίδα, φύλαξη άλλα και βαθιές συναισθηματικές σχέσεις μαζί τους.
Όλες οι σχέσεις, είτε μεταξύ γονέα και παιδιού, είτε μεταξύ παππού/γιαγιάς και εγγονιού, είναι σχέσεις προσκόλλησης. Παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της άποψης που σχηματίζει ένα παιδί για το πώς είναι οι φυσιολογικές σχέσεις. Αυτή είναι η ‘'εικόνα'' της αγάπης που έχουμε μέσα μας, η οποία αποτελείται από τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά όλων των ανθρώπων που μας φρόντισαν στην παιδική μας ηλικία. Ως ενήλικες, μένουμε με κάποιον που αφενός μας αγαπάει με τον τρόπο που μας αγάπησαν στην πατρική μας οικογένεια και αφετέρου , μας πληγώνει με τρόπους που μας πλήγωσαν στην οικογένειά μας.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, ένας υγιής δεσμός μεταξύ εγγονιού και παππού/γιαγιάς μπορεί να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις ακόμη και μιας καταθλιπτικής μητέρας.
Η κατάθλιψη της μητέρας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανατροφή του παιδιού. Συγκεκριμένα, μια καταθλιπτική μητέρα έχει ελλιπή ανταπόκριση στις ανάγκες του παιδιού, εκφράζει περισσότερο αρνητικά παρά θετικά συναισθήματα προς το παιδί , και η αλληλεπίδρασή της μαζί του είναι υποτονική. Αυτή η γονεϊκή συμπεριφορά επιφέρει μειωμένη γνωστική ανάπτυξη και αυξημένα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά όλων των ηλικιών. Επιπλέον αυτά τα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη ως ενήλικες. Όσο πιο δυνατός όμως είναι ο δεσμός των παππούδων με το παιδί τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες το παιδί αυτό να βιώσει κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή του.
Για να αναπτυχθεί ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ εγγονιού και παππού/γιαγιάς, χρειάζεται το παιδί να έχει αίσθημα συναισθηματικής εγγύτητας με τον παππού, δηλαδή να τον αισθάνεται πολύ κοντά του και ότι το αγαπά και το νοιάζεται. Αυτό επιτυγχάνεται όταν το παιδί έχει τακτική επαφή μαζί του, δηλαδή όταν βλέπονται όσο περισσότερο γίνεται ή επικοινωνούν μέσω τηλεφώνου ή ακόμα και ίντερνετ, αν βρίσκονται μακριά.
Αν ήδη λοιπόν τα παιδιά έχουν ένα υγιές πρότυπο σχέσης με τους γονείς τους, φανταστείτε πόσο θετική επίδραση μπορεί να έχουν οι παππούδες στη ζωή τους. Για να πετύχουμε κάτι τέτοιο χρειάζεται να ακολουθηθούν κάποιοι ‘'κανόνες''. Όπως οι γονείς για το σπίτι τους έχουν κανόνες, όρια και συνέπειες μη αποδεκτής συμπεριφοράς του παιδιού, έτσι και οι παππούδες θα πρέπει να είναι ξεκάθαροι με τα παιδιά στον χώρο τους ή όταν οι παππούδες είναι με τα εγγόνια τους. Οπωσδήποτε οι παππούδες θα είναι πιο ανεκτικοί και λιγότερο αυστηροί. Τα παιχνίδια και τα χατίρια, τα χαλαρά ωράρια ύπνου διαφέρουν από αυτά των γονιών.
Αρκετά συχνά οι γονείς αναρωτιούνται αν τα παιδιά μπερδεύονται από τη διαφορετική αυτή στάση. Δεν υπάρχει όμως ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας γιατί τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά ότι η σχέση με τους γονείς τους είναι διαφορετική από τη σχέση με τους παππούδες . Συγκρίνουν και αξιολογούν αυτές τις διαφορές. Τα προβλήματα δημιουργούνται όταν οι παππούδες και οι γονείς διαφωνούν για το ποιος διαπαιδαγωγεί καλύτερα ή πιο σωστά ή ποιος έχει δίκιο. Όταν οι παππούδες εμπλέκονται και επεμβαίνουν υπερβολικά στη διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αυτό που φαίνεται είναι ότι δεν έχουν αφήσει ακόμα τα παιδιά τους (δηλαδή τους νέους γονείς) να αυτονομηθούν και εξακολουθούν να τα χειραγωγούν.
Το αποτέλεσμα είναι οι γονείς να λαμβάνουν αυτές τις παρεμβάσεις ως προσβλητικές. Η σχέση λοιπόν των γονιών , των παππούδων και των παιδιών, θέλει δουλειά για να πετύχει και να διατηρηθεί ισορροπία. Οι παππούδες έχουν σίγουρα πολλά να προσφέρουν στα εγγόνια τους αλλά αυτό προϋποθέτει ότι τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ακολουθούν κάποιους κανόνες ,όπως είπαμε και νωρίτερα, που για κάθε οικογένεια όμως είναι διαφορετικοί. Η γιαγιά και ο παππούς μπορεί να αντιδρούν συχνά πιο ήρεμα , πιο σοφά, βασιζόμενοι στην πείρα που έχουν , αλλά θα πρέπει να σταματήσουν να ελέγχουν τα παιδιά τους. Οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη και όχι ανθρώπους να επεμβαίνουν χωρίς να τους το ζητήσει κανείς.
Από την πλευρά των γονιών συμβαίνει κάτι αντιφατικό. Από την μία ζητούν από τους παππούδες να εκτελούν χρέη baby-sitter και από την άλλη προσπαθούν να τους επιβάλλουν τις απόψεις τους για την ανατροφή των παιδιών. Αυτή η απαίτηση είναι κάπως υπερβολική δεδομένου ότι οι παππούδες, όπως είπαμε, έχουν την δική τους σχέση με τα εγγόνια τους.
Οι γονείς που εμπιστεύονται τα παιδιά τους στους παππούδες αναθέτουν ταυτόχρονα και την ευθύνη σε αυτούς . Επομένως δεν έχει και πολύ νόημα να θέλουν να αλλάξουν τους παππούδες. Το σημαντικό είναι να έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους . Τα παιδιά μπορούν να δουν τις διαφορές, να ζυγίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα και είναι σε θέση να αξιολογήσουν και να κατανοήσουν τους διαφορετικούς τρόπους ανατροφής.
Οι παππούδες δεν αντικαθιστούν τη σχέση των γονέων με τα παιδιά, αλλά τη συμπληρώνουν και την διευρύνουν. Όταν οι γονείς και οι παππούδες κρατούν ισορροπία μεταξύ επαφής και απόστασης , εμπλουτίζεται και ο ψυχικός κόσμος των παιδιών, αλλά και οι γονείς διευκολύνονται που ξέρουν ότι οι παππούδες θα βοηθήσουν αν χρειαστεί!
Ψυχολόγοι και οικογενειακοί σύμβουλοι αναφέρουν πως τα παιδιά έχουν ανάγκη τους παππούδες, σχεδόν όσο και τους γονείς. Οι παππούδες συνήθως προσφέρουν μεγαλύτερη αποδοχή, υποστήριξη, κατανόηση και λιγότερη πειθαρχία στα παιδιά. Έτσι η σχέση τους με τα εγγόνια τείνει να είναι πιο χαλαρή και γενναιόδωρη. Για τους παππούδες αυτό είναι απολαυστικό γιατί ναι μεν μπορούν να βοηθήσουν στο μεγάλωμα της νέας γενιάς, αλλά από την άλλη δεν έχουν τις καθημερινές ευθύνες των γονιών και δεν χρειάζεται να εμπλέκονται στις έντονες αντιπαραθέσεις και στις διαφωνίες που μπορεί να δημιουργηθούν ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά.
Μερικές φορές, η παρουσία τους είναι από μόνη της σημαντική. Μπορεί να λειτουργήσουν ως μοχλός σταθερότητας και ηρεμίας τόσο για τα εγγόνια όσο και για τους γονείς. Άλλες φορές η παρουσία τους γίνεται αναγκαία σε καταστάσεις κρίσης όπου με έναν πιο ενεργό ρόλο αναλαμβάνουν την φροντίδα των εγγονιών τους. Επιπλέον, έχοντας μια σχετική απόσταση από την οικογένεια και μεγαλύτερη εμπειρία, μπορεί να φανούν χρήσιμοι όταν προκύπτουν προβλήματα διατηρώντας οικογενειακές αξίες και διασφαλίζοντας την οικογενειακή συνέχεια.
Η γιαγιά και ο παππούς έχουν επίσης περισσότερο χρόνο να διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν, πράγμα που μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να δημιουργήσουν μια αίσθηση της οικογενειακής τους ταυτότητας και παράδοσης.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ: Στη γιαγιά μου με αγάπη και Λουνα παρκ, παππούλη μου.
Σε αυτά τα νέα δεδομένα, δηλαδή στις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ γονέων παιδιών και εγγονιών, οι ρόλοι του καθενός πρέπει να είναι ξεκάθαροι. Εάν όλοι γνωρίζουν το ρόλο και την θέση τους σε αυτή τη μορφή της οικογένειας, τότε μόνο μπορεί να δημιουργηθεί μια υγιής σχέση προς όφελος όλων.
Ο ψυχολόγος και οικογενειακός σύμβουλος Rogge, αναφέρει πως τα παιδιά έχουν ανάγκη τους παππούδες, σχεδόν όσο και τους γονείς τους. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες λοιπόν είναι «σύμμαχοι» και όχι «αντίπαλοι», που διαδραματίζουν όμως διαφορετικούς ρόλους στον κύκλο ζωής της ευρύτερης οικογένειας και κατ' επέκταση στη ζωή των παιδιών.
Είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοήσουν ότι αυτοί είναι υπεύθυνοι για την ανατροφή των παιδιών τους και ότι έχουν την ελευθερία, αλλά και την ευθύνη, να πάρουν αποφάσεις για το μεγάλωμα τους. Δεν είναι αυτονόητο ότι η γιαγιά και ο παππούς θα ‘'κρατήσουν'' τα εγγόνια, ωστόσο όταν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, η παρουσίας, η συμβολή και η συμμετοχή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική. Είναι ένα δώρο για την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη των παιδιών, αρκεί να γίνει σαφές ότι δεν είναι εκείνοι που παίρνουν αποφάσεις για την ανατροφή των παιδιών. Ο ρόλος των παππούδων και των γιαγιάδων, θα μπορούσαμε συνοπτικά να πούμε ότι είναι να υποστηρίζουν , να συμπληρώνουν και να διευρύνουν τον ρόλο των γονέων ενώ παράλληλα διασκεδάζουν τα παιδιά- εγγόνια τους.
Από έρευνες που έχουν γίνει, κατά της δεκαετία που διανύουμε, διαπιστώνεται ότι όλο και περισσότερο οι παππούδες και οι γιαγιάδες αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο της καθημερινής φροντίδας των παιδιών σε μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε άλλη δεκαετία. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε πρόσφατα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα και σε άλλες πέντε χώρες (Ισπανία, Αγγλία, Γαλλία, Φιλανδία και Νορβηγία), μια έρευνα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα , η γέννηση των παιδιών στην Ελλάδα σημαίνει συναγερμό για τους παππούδες και τις γιαγιάδες που επιστρατεύονται για να βάλουν χέρι βοηθείας στο μεγάλωμα των απογόνων της οικογένειας.
Η εμπλοκή της γιαγιάς θεωρείται σχεδόν αυτονόητη, ενώ η επιλογή της baby-sitter ή του παιδικού σταθμού γίνεται μόνο όταν οι παππούδες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο αυτό λόγω ηλικίας, προβλημάτων υγείας ή επειδή κατοικούν μακριά.
Στην ίδια έρευνα , το 93% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι το να περνάει πολύ χρόνο με το εγγόνι είναι πάνω απ' όλα διασκέδαση, ειδικά στην περίπτωση που ο παππούς και η γιαγιά στερούνται ενδιαφερόντων.
Η βοήθεια από τους γονείς του ζευγαριού είναι αμέριστη, ανεξάρτητα από το οικονομικό ή μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας, από το αν ζουν στην πόλη ή την επαρχεία. Είναι κάτι σαν παράδοση.
Το 75% των παππούδων που πήραν μέρος στην έρευνα θεωρούν ότι είναι καλύτερο για το παιδί να μεγαλώνει μαζί τους, ενώ το 65% αποκαλύπτει ότι οι λόγοι είναι το δικό τους αίσθημα ευθύνης και υποχρέωσης απέναντι στα παιδιά και τα εγγόνια τους.
Η βοήθεια από τους γονείς των νέων μαμάδων και μπαμπάδων δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο φύλαξης των παιδιών αφού πολύ συχνά αναλαμβάνουν μέρος των εξόδων που φέρνει το παιδί στην οικογένεια. Έτσι όχι μόνο συνεισφέρουν στα έξοδα της γέννας και αγοράζουν μέρος του βασικού εξοπλισμού, αλλά αναλαμβάνουν μέρος των εξόδων για κάποια δραστηριότητα του παιδιού ( φροντιστήριο, ωδεία, αθλητικές δραστηριότητες) ή ακόμη και μέρος καθημερινών εξόδων όπως πάνες, ρουχαλάκια, φρούτα . Η γιαγιά σε πολλές περιπτώσεις βοηθάει και στις δουλειές του σπιτιού (σίδερο, μαγείρεμα κ.ά.).
Η γέννηση του παιδιού συμπίπτει χρονικά με την συνταξιοδότηση του παππού και της γιαγιάς. Η συνταξιοδότηση συνοδεύεται από ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και λύπης ή κατάθλιψης. Η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους ενισχύει τη χαρά τους, αφού έχουν περισσότερο χρόνο να αφιερώσουν στον καινούργιο τους ρόλο. Παράλληλα, αυτή η συμβολή αποφορτίζει το αίσθημα λύπης, αφού κατά κάποιο τρόπο συνεχίζουν να εργάζονται και να προσφέρουν. Η συναισθηματική τους αμοιβή είναι εξίσου σημαντική με την προηγούμενη χρηματική αμοιβή. Νιώθουν ότι αξίζουν, αισθάνονται χρήσιμοι και πολύτιμοι.
Πέρα από την συγκεκριμένη έρευνα, μελετητές διαπιστώνουν ότι οι γιαγιάδες και οι παππούδες παρέχουν σχέση ζωτικής σημασίας στα παιδιά. Παρέχουν φύλαξη και φροντίδα και μπορούν να δώσουν πολλές συμβουλές για την ανατροφή τους. Ειδικά σε περιπτώσεις φτώχειας, ανεργίας και άλλες κρίσιμες καταστάσεις των γονέων, οι παππούδες μπορούν πραγματικά να προσφέρουν σημαντική υποστήριξη και να βοηθήσουν πάρα πολύ τα παιδιά να διαμορφώσουν μια αίσθηση περί φυσιολογικής σχέσης. Εκτός από το ότι παρέχουν ένα πρότυπο υγιούς σχέσης, οι παππούδες δίνουν στα παιδιά μια αίσθηση ασφάλειας και προστασίας, μια σύνδεση με την πολιτιστική τους κληρονομιά και μια συντροφιά στο παιχνίδι και στην εξερεύνηση. Ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς είναι από τους πιο σημαντικούς στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νεότερων γενεών, επιδρώντας, ως επί το πλείστον, θετικά στη ζωή των εγγονιών του, παρέχοντας φροντίδα, φύλαξη άλλα και βαθιές συναισθηματικές σχέσεις μαζί τους.
Όλες οι σχέσεις, είτε μεταξύ γονέα και παιδιού, είτε μεταξύ παππού/γιαγιάς και εγγονιού, είναι σχέσεις προσκόλλησης. Παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της άποψης που σχηματίζει ένα παιδί για το πώς είναι οι φυσιολογικές σχέσεις. Αυτή είναι η ‘'εικόνα'' της αγάπης που έχουμε μέσα μας, η οποία αποτελείται από τα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά όλων των ανθρώπων που μας φρόντισαν στην παιδική μας ηλικία. Ως ενήλικες, μένουμε με κάποιον που αφενός μας αγαπάει με τον τρόπο που μας αγάπησαν στην πατρική μας οικογένεια και αφετέρου , μας πληγώνει με τρόπους που μας πλήγωσαν στην οικογένειά μας.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, ένας υγιής δεσμός μεταξύ εγγονιού και παππού/γιαγιάς μπορεί να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις ακόμη και μιας καταθλιπτικής μητέρας.
Η κατάθλιψη της μητέρας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανατροφή του παιδιού. Συγκεκριμένα, μια καταθλιπτική μητέρα έχει ελλιπή ανταπόκριση στις ανάγκες του παιδιού, εκφράζει περισσότερο αρνητικά παρά θετικά συναισθήματα προς το παιδί , και η αλληλεπίδρασή της μαζί του είναι υποτονική. Αυτή η γονεϊκή συμπεριφορά επιφέρει μειωμένη γνωστική ανάπτυξη και αυξημένα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά όλων των ηλικιών. Επιπλέον αυτά τα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη ως ενήλικες. Όσο πιο δυνατός όμως είναι ο δεσμός των παππούδων με το παιδί τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες το παιδί αυτό να βιώσει κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή του.
Για να αναπτυχθεί ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ εγγονιού και παππού/γιαγιάς, χρειάζεται το παιδί να έχει αίσθημα συναισθηματικής εγγύτητας με τον παππού, δηλαδή να τον αισθάνεται πολύ κοντά του και ότι το αγαπά και το νοιάζεται. Αυτό επιτυγχάνεται όταν το παιδί έχει τακτική επαφή μαζί του, δηλαδή όταν βλέπονται όσο περισσότερο γίνεται ή επικοινωνούν μέσω τηλεφώνου ή ακόμα και ίντερνετ, αν βρίσκονται μακριά.
Αν ήδη λοιπόν τα παιδιά έχουν ένα υγιές πρότυπο σχέσης με τους γονείς τους, φανταστείτε πόσο θετική επίδραση μπορεί να έχουν οι παππούδες στη ζωή τους. Για να πετύχουμε κάτι τέτοιο χρειάζεται να ακολουθηθούν κάποιοι ‘'κανόνες''. Όπως οι γονείς για το σπίτι τους έχουν κανόνες, όρια και συνέπειες μη αποδεκτής συμπεριφοράς του παιδιού, έτσι και οι παππούδες θα πρέπει να είναι ξεκάθαροι με τα παιδιά στον χώρο τους ή όταν οι παππούδες είναι με τα εγγόνια τους. Οπωσδήποτε οι παππούδες θα είναι πιο ανεκτικοί και λιγότερο αυστηροί. Τα παιχνίδια και τα χατίρια, τα χαλαρά ωράρια ύπνου διαφέρουν από αυτά των γονιών.
Αρκετά συχνά οι γονείς αναρωτιούνται αν τα παιδιά μπερδεύονται από τη διαφορετική αυτή στάση. Δεν υπάρχει όμως ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας γιατί τα παιδιά γνωρίζουν πολύ καλά ότι η σχέση με τους γονείς τους είναι διαφορετική από τη σχέση με τους παππούδες . Συγκρίνουν και αξιολογούν αυτές τις διαφορές. Τα προβλήματα δημιουργούνται όταν οι παππούδες και οι γονείς διαφωνούν για το ποιος διαπαιδαγωγεί καλύτερα ή πιο σωστά ή ποιος έχει δίκιο. Όταν οι παππούδες εμπλέκονται και επεμβαίνουν υπερβολικά στη διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αυτό που φαίνεται είναι ότι δεν έχουν αφήσει ακόμα τα παιδιά τους (δηλαδή τους νέους γονείς) να αυτονομηθούν και εξακολουθούν να τα χειραγωγούν.
Το αποτέλεσμα είναι οι γονείς να λαμβάνουν αυτές τις παρεμβάσεις ως προσβλητικές. Η σχέση λοιπόν των γονιών , των παππούδων και των παιδιών, θέλει δουλειά για να πετύχει και να διατηρηθεί ισορροπία. Οι παππούδες έχουν σίγουρα πολλά να προσφέρουν στα εγγόνια τους αλλά αυτό προϋποθέτει ότι τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ακολουθούν κάποιους κανόνες ,όπως είπαμε και νωρίτερα, που για κάθε οικογένεια όμως είναι διαφορετικοί. Η γιαγιά και ο παππούς μπορεί να αντιδρούν συχνά πιο ήρεμα , πιο σοφά, βασιζόμενοι στην πείρα που έχουν , αλλά θα πρέπει να σταματήσουν να ελέγχουν τα παιδιά τους. Οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη και όχι ανθρώπους να επεμβαίνουν χωρίς να τους το ζητήσει κανείς.
Από την πλευρά των γονιών συμβαίνει κάτι αντιφατικό. Από την μία ζητούν από τους παππούδες να εκτελούν χρέη baby-sitter και από την άλλη προσπαθούν να τους επιβάλλουν τις απόψεις τους για την ανατροφή των παιδιών. Αυτή η απαίτηση είναι κάπως υπερβολική δεδομένου ότι οι παππούδες, όπως είπαμε, έχουν την δική τους σχέση με τα εγγόνια τους.
Οι γονείς που εμπιστεύονται τα παιδιά τους στους παππούδες αναθέτουν ταυτόχρονα και την ευθύνη σε αυτούς . Επομένως δεν έχει και πολύ νόημα να θέλουν να αλλάξουν τους παππούδες. Το σημαντικό είναι να έχουν εμπιστοσύνη στα παιδιά τους . Τα παιδιά μπορούν να δουν τις διαφορές, να ζυγίσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα και είναι σε θέση να αξιολογήσουν και να κατανοήσουν τους διαφορετικούς τρόπους ανατροφής.
Οι παππούδες δεν αντικαθιστούν τη σχέση των γονέων με τα παιδιά, αλλά τη συμπληρώνουν και την διευρύνουν. Όταν οι γονείς και οι παππούδες κρατούν ισορροπία μεταξύ επαφής και απόστασης , εμπλουτίζεται και ο ψυχικός κόσμος των παιδιών, αλλά και οι γονείς διευκολύνονται που ξέρουν ότι οι παππούδες θα βοηθήσουν αν χρειαστεί!
Ψυχολόγοι και οικογενειακοί σύμβουλοι αναφέρουν πως τα παιδιά έχουν ανάγκη τους παππούδες, σχεδόν όσο και τους γονείς. Οι παππούδες συνήθως προσφέρουν μεγαλύτερη αποδοχή, υποστήριξη, κατανόηση και λιγότερη πειθαρχία στα παιδιά. Έτσι η σχέση τους με τα εγγόνια τείνει να είναι πιο χαλαρή και γενναιόδωρη. Για τους παππούδες αυτό είναι απολαυστικό γιατί ναι μεν μπορούν να βοηθήσουν στο μεγάλωμα της νέας γενιάς, αλλά από την άλλη δεν έχουν τις καθημερινές ευθύνες των γονιών και δεν χρειάζεται να εμπλέκονται στις έντονες αντιπαραθέσεις και στις διαφωνίες που μπορεί να δημιουργηθούν ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά.
Μερικές φορές, η παρουσία τους είναι από μόνη της σημαντική. Μπορεί να λειτουργήσουν ως μοχλός σταθερότητας και ηρεμίας τόσο για τα εγγόνια όσο και για τους γονείς. Άλλες φορές η παρουσία τους γίνεται αναγκαία σε καταστάσεις κρίσης όπου με έναν πιο ενεργό ρόλο αναλαμβάνουν την φροντίδα των εγγονιών τους. Επιπλέον, έχοντας μια σχετική απόσταση από την οικογένεια και μεγαλύτερη εμπειρία, μπορεί να φανούν χρήσιμοι όταν προκύπτουν προβλήματα διατηρώντας οικογενειακές αξίες και διασφαλίζοντας την οικογενειακή συνέχεια.
Η γιαγιά και ο παππούς έχουν επίσης περισσότερο χρόνο να διηγούνται ιστορίες από το παρελθόν, πράγμα που μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να δημιουργήσουν μια αίσθηση της οικογενειακής τους ταυτότητας και παράδοσης.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ: Στη γιαγιά μου με αγάπη και Λουνα παρκ, παππούλη μου.
ΛΟΥΝΑ ΠΑΡΚ, ΠΑΠΠΟΥΛΗ ΜΟΥ
της Θέτης Χορτιάτη
της Θέτης Χορτιάτη
Έχω μαγικό παππούλη
Που ‘ναι λούνα παρκ τρελό
Έχει γόνατα αλογάκια
Δίνω μια και καβαλώ.
Που ‘ναι λούνα παρκ τρελό
Έχει γόνατα αλογάκια
Δίνω μια και καβαλώ.
Κάνω κούνια σε δυο χέρια
Και τσουλήθρα σ' αγκαλιά
Παίζω ένα βουβό ταμπούρλο
Τη μεγάλη του κοιλιά.
Και τσουλήθρα σ' αγκαλιά
Παίζω ένα βουβό ταμπούρλο
Τη μεγάλη του κοιλιά.
Φέγγουν πάνω του λαμπιόνια
Μάτια πίσω από γυαλιά
Τραγουδάει βραχνή κασέτα
Και λαλεί σοφή μιλιά.
Μάτια πίσω από γυαλιά
Τραγουδάει βραχνή κασέτα
Και λαλεί σοφή μιλιά.
Έχει τσέπες μαγαζάκια
Νύχτα μέρα ανοιχτά
Παίρνω τσίχλες, σοκολάτες
Κι ό, τι θες χωρίς λεφτά.
Νύχτα μέρα ανοιχτά
Παίρνω τσίχλες, σοκολάτες
Κι ό, τι θες χωρίς λεφτά.
Μα πληρώνω εισιτήριο
Κι είναι ακριβό πολύ.
Για να μπω στο λούνα παρκ μου,
δίνω σφυριχτό φιλί.
Κι είναι ακριβό πολύ.
Για να μπω στο λούνα παρκ μου,
δίνω σφυριχτό φιλί.
ΣΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ ΜΕ ΑΓΑΠΗ
Μεγάλωσα στα χέρια σου
Στην αγκαλιά σου τη ζεστή,
Γιαγιάκα μου, δεν σε ξεχνώ,
Σε αγαπώ πολύ.
Στην αγκαλιά σου τη ζεστή,
Γιαγιάκα μου, δεν σε ξεχνώ,
Σε αγαπώ πολύ.
Με δίδαξες, μου έμαθες
Να λέω τις αλήθειες,
Να σκέφτομαι, να αγαπώ,
Να έχω καλές συνήθειες.
Να λέω τις αλήθειες,
Να σκέφτομαι, να αγαπώ,
Να έχω καλές συνήθειες.
Γιαγιάκα μου, η αγάπη σου
Μου έμαθε πολλά,
Γι' αυτό κι εγώ σου στέλνω
Πολλά γλυκά φιλιά.
Μου έμαθε πολλά,
Γι' αυτό κι εγώ σου στέλνω
Πολλά γλυκά φιλιά.
Μπορεί
να ακούγεται ιδανικό να μεγαλώνουν οι γονείς μας τα παιδί που φέραμε
στη ζωή, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι πάντα έτσι. Έρευνες έχουν
αναδείξει προβλήματα που αφορούν στην εμπλοκή των παππούδων στην
ανατροφή των παιδιών.
Αν θα μπορούσαμε λοιπόν να μιλήσουμε για λάθη, ένα βασικό λάθος είναι να θεωρείται ο ρόλος των παππούδων προέκταση του ρόλου των γονιών, σαν να είναι υποχρεωμένοι οι παππούδες και οι γιαγιάδες να αναλάβουν χρέη γονιού για τα εγγόνια τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, θεωρείται τόσο αυτονόητη η διαθεσιμότητά τους, που η πιθανότητα να θέλουν να διαθέσουν τον χρόνο τους και σε άλλες δραστηριότητες, αντιμετωπίζεται με θυμό από τα παιδιά τους και ενοχές από τους ίδιους.
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες δεν είναι υποχρεωμένοι να ‘'θυσιάζονται'' για τα παιδιά τους και κατ' επέκταση για τα εγγόνια τους . Ό, τι κάνουν το κάνουν από περίσσεια αγάπη και μάλιστα , αρκετά συχνά χωρίς αναγνώριση. Η συμβολή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους είναι προαιρετική και όχι υποχρεωτική.
Στην Αγγλία, παππούδες και γιαγιάδες έκαναν την δική τους ‘'επανάσταση''. Δημιούργησαν μια ιστοσελίδα(www.grannynet.co.uk) μέσα από την οποία διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Μ' αυτόν τον τρόπο, θέλουν να γνωστοποιήσουν πως η παρουσία τους στις οικογένειες των παιδιών τους και η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους δεν είναι αυτονόητη. Μοναδική τους αποστολή δεν είναι να επωμιστούν τη φροντίδα, το τάισμα, το διάβασμα και την διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αλλά να απολαύσουν τα χρόνια που τους απομένουν και να ξεκουραστούν.
Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ισπανία, όπου το baby-sitting από τους παππούδες έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς υπολογίζεται ότι το 50% των γιαγιάδων αναλαμβάνει καθημερινά την φροντίδα των παιδιών τις ώρες που οι γονείς εργάζονται, ενώ 1 στους 8 υπερηλίκους απασχολείται για περισσότερες από 9 ώρες την ημέρα με το εγγόνι του. Εκεί τον περασμένο Σεπτέμβριο οι γιαγιάδες και οι παππούδες κατέβηκαν σε πορεία, για να διεκδικήσουν μεγαλύτερη πρόνοια από το κράτος σε ό, τι αφορά τη φύλαξη των παιδιών, ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να κρατούν εκείνοι σε καθημερινή βάση τα εγγόνια τους όταν οι γονείς εργάζονται.
Χρειάζεται λοιπόν πρώτα οι γονείς να εξετάσουν την ικανότητα τους σε όλα τα επίπεδα και την ικανότητα του παππού και της γιαγιάς, πριν τους αναθέσουν ένα τόσο σημαντικό ρόλο.
Άλλωστε, η συμβολή τους στην ανατροφή των εγγονιών τους μπορεί να γίνει και με άλλο τρόπο, όπως με την εξιστόρηση μιας πραγματικής ιστορίας, ενός παλιού παραμυθιού ή με την εκμάθηση ενός παιχνιδιού που έπαιζαν οι ίδιοι στην παιδική τους ηλικία. Στα παιδιά αρέσει να ακούνε ιστορίες, να ταξιδεύουν σε άλλους κόσμους και να μαθαίνουν καινούργια πράγματα.
Έτσι οι παππούδες και οι γιαγιάδες συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη των εγγονιών τους .Είναι όμως άδικο, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα παιδιά τους, να θεωρείται ότι υποκαθιστούν τον ρόλο του γονέα. Οι παππούδες δικαιούνται να απολαύσουν τα ξεχωριστά προνόμια που έχει ό ρόλος της γιαγιάς ή του παππού, ενώ οι γονείς δικαιούνται να ανακαλύψουν και να αναδείξουν όλο το δυναμικό τους στο γονεϊκό ρόλο. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι οι παππούδες είναι οι ‘'καλοί'' και οι γονείς οι ‘'κακοί''.
Αν οι γονείς έχουν ξεκάθαρους κανόνες και όρια, κι έχουν δημιουργήσει σταθερές βάσεις για την ανατροφή των παιδιών, τότε δεν χρειάζεται να ανησυχούν αν οι γιαγιάδες και οι παππούδες τα ‘'κακομαθαίνουν''. Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς επιτρέπουν την υπεραπασχόληση των παππούδων και των γιαγιάδων με τα παιδιά, γιατί πολύ απλά βολεύονται! Αντιθέτως, όταν πάει κάτι στραβά, διαμαρτύρονται και ενοχοποιούν τους παππούδες. Εξάλλου αυτός είναι ένας βασικός ρόλος των παππούδων, να τα κακομαθαίνουν. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν πλέον αν ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στον γονεϊκό ρόλο και να απολαύσουν μια τρυφερή σχέση με τα εγγόνια τους, κάνοντας από κοινού και καμιά σκανταλιά. Και στο κάτω κάτω , οι παππούδες έχουν υπάρξει γονείς στο παρελθόν. Δικαιούνται, πλέον, να δημιουργήσουν διαφορετική σχέση με τα εγγόνια τους και να μην τα αντιμετωπίζουν ως αντίγραφο των παιδιών τους. Γι' αυτό όταν είναι διαθέσιμοι, να κρατήσουν τα εγγόνια, είναι καλύτερο να ακούν ‘'ευχαριστώ'', αντί για παρατηρήσεις.
Η σύμβουλος σχέσεων παιδιού και οικογένειας Αναστασία Φρόντζου- Χριστίδη μας μιλάς για ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει από την συμμετοχή των γιαγιάδων και των παππούδων στην ανατροφή των παιδιών και αφορά τη σχέση της νέας μητέρας με την μητέρα της και γιαγιά του παιδιού. «Πολλές γιαγιάδες, κυρίως με έντονο ταπεραμέντο, απαιτούν να αναμειγνύονται στην ανατροφή των εγγονιών τους, γιατί θεωρούν πως, επειδή είναι μεγαλύτερες ‘'ξέρουν'' και ‘'κάνουν'' πάντα το σωστό. Έτσι αρνούνται να δώσουν τη σκυτάλη στη μητέρα, την οποία συχνά ακυρώνουν. Έτσι η μητέρα κινδυνεύει να νιώσει πάλι κόρη, παρά μια ισορροπημένη μαμά. Ιδιαίτερα σήμερα που η μητρότητα αναβάλλεται για μετά τα 30, η κοπέλα διατηρεί για μεγάλο διάστημα την ιδιότητα της κόρης. Οπότε όταν αυτή γεννήσει, η μητέρα της (δηλαδή η νέα γιαγιά) αισθάνεται ξανά ''αρχηγός'' και αποδίδει στη νέα μητέρα το ρόλο της μεγαλύτερης αδερφής. Έτσι δικαιολογείται αυτό που αρκετές μητέρες μας αναφέρουν: ''Αισθάνομαι θεατής στο μεγάλωμα του παιδιού μου, το οποίο το νιώθω περισσότερο σαν αδερφάκι μου παρά σαν παιδί μου!'' ».
Ένα σημείο τριβής μεταξύ γονέων και παππούδων είναι και τα ιατρικά ζητήματα καθώς και θέματα καθημερινής πρακτικής π.χ. πως κρατάμε το νεογνό, το καθαρίζουμε, το νανουρίζουμε, το αλλάζουμε πάνες, το ταΐζουμε, παρακολουθούμε την ανάπτυξή του. Είναι φυσιολογικό η παλιά εμπειρία να παρουσιάζει διαφορές και αντιφάσεις σύμφωνα με τους νέους τρόπους καθοδήγησης από τους παιδιάτρους και άλλους ειδικούς. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι νέοι γονείς τείνουν να εμπιστεύονται αυτές τις παλαιότερες πρακτικές και ταυτόχρονα να δοκιμάζουν τις νεότερες. Όπως και να έχει πάντως, οι γονείς είναι εκείνοι που θα αποφασίσουν για τα παιδιά τους.
Όπως λοιπόν όλες οι άλλες σχέσεις, έτσι και η σχέση των γονιών, των παππούδων και των παιδιών θέλει δουλειά για να πετύχει και να διατηρηθεί η σωστή ισορροπία. Για να βρεθεί η χρυσή τομή χρειάζεται αρχικά οι γιαγιάδες και οι παππούδες να αποδεχτούν τα όρια του ρόλου τους καθώς η ευθύνη για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών ανήκει στους γονείς. Επίσης, να αποφεύγουν να ασκούν κριτική στα παιδιά τους, ειδικά μπροστά στα εγγόνια τους, γιατί έτσι ακυρώνουν τον ρόλο των γονέων. Πρέπει η στάση των γιαγιάδων και των παππούδων να είναι η βοήθεια και η στήριξη και όχι η συνεχής παρέμβαση και κριτική.
Οι γονείς με την σειρά τους καλό είναι να βλέπουν με κατανόηση τη συμπεριφορά των γιαγιάδων και των παππούδων και με την συζήτηση να προσπαθούν να βάλουν τα όριά τους. Αν δίνουν σαφείς και συγκεκριμένες αρμοδιότητες στους παππούδες, θα αποφεύγονται οι συγκρούσεις.
Αν οι γονείς διαφωνούν με τον τρόπο ανατροφής των παιδιών τους από τους παππούδες, χρήσιμο είναι να τους μιλήσουν ανοιχτά και να αναφέρουν τα προβλήματα που δημιουργούνται χρησιμοποιώντας παραδείγματα. Να τους εξηγήσουν ότι αυτό που τους ενοχλεί είναι μια συγκεκριμένη συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά τους και όχι ο χαρακτήρας ή η προσωπικότητά τους. Ούτως ή άλλως χρειάζεται να δοθεί στα παιδιά η δυνατότητα να αναπτύξουν τη δική τους ξεχωριστή σχέση με τους παππούδες και τις γιαγιάδες.
Ο Daniel Goleman, αμερικανός ψυχολόγος, ανακάλυψε ότι κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ δυο ατόμων διαμορφώνει, στην κυριολεξία, τον ανθρώπινο εγκέφαλο και όσο πιο σημαντική είναι η σχέση μεταξύ δύο ατόμων, τόσο πιο έντονη είναι και η συμβολή των αλληλεπιδράσεων τους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι άλλοι άνθρωποι επηρεάζουν την προσωπικότητά μας. Έτσι, άτομα που είναι επιρρεπή στο θυμό, μπορεί να μεταδώσουν στον εαυτό τους την ηρεμία, αν συναναστρέφονται με πιο ήρεμους ανθρώπους, απορροφώντας λιγότερο επιθετική συμπεριφορά και μ' αυτό τον τρόπο οξύνουν την κοινωνική τους νοημοσύνη.
Το να έχει κανείς παππού και γιαγιά είναι μια εμπειρία που χαρίζει ευτυχία, πληρότητα και νόημα στη ζωή. Με το να έχει ένα παιδί παππού και γιαγιά ζει μια εμπειρία μοναδική και ασύγκριτη. Ακόμα και αν υπάρχουν καυγάδες ανάμεσα στους γονείς και τους παππούδες, αν η σχέση έχει γερές βάσεις όπως αμοιβαίο σεβασμό και εκτίμηση, η αγάπη θα αντέξει τις τριβές και τις συγκρούσεις και ο καθένας θα απολαύσει από τη δική του πλευρά και ρόλο την ανθρώπινη σχέση που αναπτύσσεται και δημιουργείται.
Ολοκληρώνοντας θα σας διαβάσω ένα μικρό άρθρο από το διαδίκτυο με τίτλο την γνωστή σε όλους φαντάζομαι παροιμία «Του παιδιού μου το παιδί, δυο φορές παιδί μου!»
‘'Το παιδί και την ζωή σου!'' είπε κάποτε μια μάνα στο παιδί της, αναφερόμενη στο εγγόνι της! Η φράση αυτή κρύβει όλο το μεγαλείο του συναισθήματος που γεννά ένα εγγόνι στους παππούδες του, το οποίο στην έκφρασή του μπορεί να προκαλέσει σοκ στις ήδη υπάρχουσες ισορροπίες...
Η λαϊκή έκφραση που περιγράφει τη σχέση αυτή , είναι η μόνη που μπορεί να αποδώσει ολόκληρη την αλήθεια και στην συνειδητοποίησή της, να μας τοποθετεί σαφώς σε θέση απλού θεατή.
Το εγγόνι είναι για τον παππού ζωτική ανάσα, παράταση χρόνου και κίνητρο μαζί, σκοπός που επιτυγχάνεται και στόχος ζωής που εκπληρώνεται. Στην ελληνική οικογένεια, η συμμετοχή των παππούδων στο μεγάλωμα των παιδιών, είναι στοιχείο της λαϊκής μας παράδοσης και έχει γίνει θεσμός που ακολουθείται πιστά από κάθε επόμενη γενιά. Δεν είναι επιτακτικό δεδομένο λόγω οικογενειακής δομής , ούτε αναγκαίο κακό λόγω άλλων υποχρεώσεων .
Είναι κυρίως κομμάτι μιας βιολογικής αλυσίδας, που όχι μόνο δεν θέλουμε να σπάσει, αλλά συντηρούμε πατροπαράδοτα στα πλαίσια μιας λογικής συνέχειας, για τα δικά μας δεδομένα. Η σοφία και η γνώση της προηγούμενης γενιάς, συναντά με το εγγόνι την ελπίδα και το όραμα της επόμενης. Οι σχέσεις εξομαλύνονται και τα λάθη του παρελθόντος μένουν πίσω.
Για το παιδί, οι αυστηροί είναι τώρα οι νέοι γονείς και οι παππούδες η παρηγοριά και το άλλοθι για κάθε σκανταλιά του. Οι ρόλοι αντιστρέφονται και ξαφνικά μια παράδοξη συνομωσία οργανώνεται ερήμην μας, αποδεικνύοντας κάθε φορά πως το εγγόνι είναι το κέντρο του κόσμου και κάθε ανάγκη ή αίτημα του, για την γιαγιά και τον παππού είναι απλά ...πρώτη και μόνη προτεραιότητα! (πηγή: MYFAMILY.GR)
Αν θα μπορούσαμε λοιπόν να μιλήσουμε για λάθη, ένα βασικό λάθος είναι να θεωρείται ο ρόλος των παππούδων προέκταση του ρόλου των γονιών, σαν να είναι υποχρεωμένοι οι παππούδες και οι γιαγιάδες να αναλάβουν χρέη γονιού για τα εγγόνια τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, θεωρείται τόσο αυτονόητη η διαθεσιμότητά τους, που η πιθανότητα να θέλουν να διαθέσουν τον χρόνο τους και σε άλλες δραστηριότητες, αντιμετωπίζεται με θυμό από τα παιδιά τους και ενοχές από τους ίδιους.
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες δεν είναι υποχρεωμένοι να ‘'θυσιάζονται'' για τα παιδιά τους και κατ' επέκταση για τα εγγόνια τους . Ό, τι κάνουν το κάνουν από περίσσεια αγάπη και μάλιστα , αρκετά συχνά χωρίς αναγνώριση. Η συμβολή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους είναι προαιρετική και όχι υποχρεωτική.
Στην Αγγλία, παππούδες και γιαγιάδες έκαναν την δική τους ‘'επανάσταση''. Δημιούργησαν μια ιστοσελίδα(www.grannynet.co.uk) μέσα από την οποία διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Μ' αυτόν τον τρόπο, θέλουν να γνωστοποιήσουν πως η παρουσία τους στις οικογένειες των παιδιών τους και η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους δεν είναι αυτονόητη. Μοναδική τους αποστολή δεν είναι να επωμιστούν τη φροντίδα, το τάισμα, το διάβασμα και την διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αλλά να απολαύσουν τα χρόνια που τους απομένουν και να ξεκουραστούν.
Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ισπανία, όπου το baby-sitting από τους παππούδες έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς υπολογίζεται ότι το 50% των γιαγιάδων αναλαμβάνει καθημερινά την φροντίδα των παιδιών τις ώρες που οι γονείς εργάζονται, ενώ 1 στους 8 υπερηλίκους απασχολείται για περισσότερες από 9 ώρες την ημέρα με το εγγόνι του. Εκεί τον περασμένο Σεπτέμβριο οι γιαγιάδες και οι παππούδες κατέβηκαν σε πορεία, για να διεκδικήσουν μεγαλύτερη πρόνοια από το κράτος σε ό, τι αφορά τη φύλαξη των παιδιών, ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να κρατούν εκείνοι σε καθημερινή βάση τα εγγόνια τους όταν οι γονείς εργάζονται.
Χρειάζεται λοιπόν πρώτα οι γονείς να εξετάσουν την ικανότητα τους σε όλα τα επίπεδα και την ικανότητα του παππού και της γιαγιάς, πριν τους αναθέσουν ένα τόσο σημαντικό ρόλο.
Άλλωστε, η συμβολή τους στην ανατροφή των εγγονιών τους μπορεί να γίνει και με άλλο τρόπο, όπως με την εξιστόρηση μιας πραγματικής ιστορίας, ενός παλιού παραμυθιού ή με την εκμάθηση ενός παιχνιδιού που έπαιζαν οι ίδιοι στην παιδική τους ηλικία. Στα παιδιά αρέσει να ακούνε ιστορίες, να ταξιδεύουν σε άλλους κόσμους και να μαθαίνουν καινούργια πράγματα.
Έτσι οι παππούδες και οι γιαγιάδες συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη των εγγονιών τους .Είναι όμως άδικο, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα παιδιά τους, να θεωρείται ότι υποκαθιστούν τον ρόλο του γονέα. Οι παππούδες δικαιούνται να απολαύσουν τα ξεχωριστά προνόμια που έχει ό ρόλος της γιαγιάς ή του παππού, ενώ οι γονείς δικαιούνται να ανακαλύψουν και να αναδείξουν όλο το δυναμικό τους στο γονεϊκό ρόλο. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι οι παππούδες είναι οι ‘'καλοί'' και οι γονείς οι ‘'κακοί''.
Αν οι γονείς έχουν ξεκάθαρους κανόνες και όρια, κι έχουν δημιουργήσει σταθερές βάσεις για την ανατροφή των παιδιών, τότε δεν χρειάζεται να ανησυχούν αν οι γιαγιάδες και οι παππούδες τα ‘'κακομαθαίνουν''. Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς επιτρέπουν την υπεραπασχόληση των παππούδων και των γιαγιάδων με τα παιδιά, γιατί πολύ απλά βολεύονται! Αντιθέτως, όταν πάει κάτι στραβά, διαμαρτύρονται και ενοχοποιούν τους παππούδες. Εξάλλου αυτός είναι ένας βασικός ρόλος των παππούδων, να τα κακομαθαίνουν. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν πλέον αν ξενοιάσουν, να εμπιστευτούν τα παιδιά τους στον γονεϊκό ρόλο και να απολαύσουν μια τρυφερή σχέση με τα εγγόνια τους, κάνοντας από κοινού και καμιά σκανταλιά. Και στο κάτω κάτω , οι παππούδες έχουν υπάρξει γονείς στο παρελθόν. Δικαιούνται, πλέον, να δημιουργήσουν διαφορετική σχέση με τα εγγόνια τους και να μην τα αντιμετωπίζουν ως αντίγραφο των παιδιών τους. Γι' αυτό όταν είναι διαθέσιμοι, να κρατήσουν τα εγγόνια, είναι καλύτερο να ακούν ‘'ευχαριστώ'', αντί για παρατηρήσεις.
Η σύμβουλος σχέσεων παιδιού και οικογένειας Αναστασία Φρόντζου- Χριστίδη μας μιλάς για ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει από την συμμετοχή των γιαγιάδων και των παππούδων στην ανατροφή των παιδιών και αφορά τη σχέση της νέας μητέρας με την μητέρα της και γιαγιά του παιδιού. «Πολλές γιαγιάδες, κυρίως με έντονο ταπεραμέντο, απαιτούν να αναμειγνύονται στην ανατροφή των εγγονιών τους, γιατί θεωρούν πως, επειδή είναι μεγαλύτερες ‘'ξέρουν'' και ‘'κάνουν'' πάντα το σωστό. Έτσι αρνούνται να δώσουν τη σκυτάλη στη μητέρα, την οποία συχνά ακυρώνουν. Έτσι η μητέρα κινδυνεύει να νιώσει πάλι κόρη, παρά μια ισορροπημένη μαμά. Ιδιαίτερα σήμερα που η μητρότητα αναβάλλεται για μετά τα 30, η κοπέλα διατηρεί για μεγάλο διάστημα την ιδιότητα της κόρης. Οπότε όταν αυτή γεννήσει, η μητέρα της (δηλαδή η νέα γιαγιά) αισθάνεται ξανά ''αρχηγός'' και αποδίδει στη νέα μητέρα το ρόλο της μεγαλύτερης αδερφής. Έτσι δικαιολογείται αυτό που αρκετές μητέρες μας αναφέρουν: ''Αισθάνομαι θεατής στο μεγάλωμα του παιδιού μου, το οποίο το νιώθω περισσότερο σαν αδερφάκι μου παρά σαν παιδί μου!'' ».
Ένα σημείο τριβής μεταξύ γονέων και παππούδων είναι και τα ιατρικά ζητήματα καθώς και θέματα καθημερινής πρακτικής π.χ. πως κρατάμε το νεογνό, το καθαρίζουμε, το νανουρίζουμε, το αλλάζουμε πάνες, το ταΐζουμε, παρακολουθούμε την ανάπτυξή του. Είναι φυσιολογικό η παλιά εμπειρία να παρουσιάζει διαφορές και αντιφάσεις σύμφωνα με τους νέους τρόπους καθοδήγησης από τους παιδιάτρους και άλλους ειδικούς. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι νέοι γονείς τείνουν να εμπιστεύονται αυτές τις παλαιότερες πρακτικές και ταυτόχρονα να δοκιμάζουν τις νεότερες. Όπως και να έχει πάντως, οι γονείς είναι εκείνοι που θα αποφασίσουν για τα παιδιά τους.
Όπως λοιπόν όλες οι άλλες σχέσεις, έτσι και η σχέση των γονιών, των παππούδων και των παιδιών θέλει δουλειά για να πετύχει και να διατηρηθεί η σωστή ισορροπία. Για να βρεθεί η χρυσή τομή χρειάζεται αρχικά οι γιαγιάδες και οι παππούδες να αποδεχτούν τα όρια του ρόλου τους καθώς η ευθύνη για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών ανήκει στους γονείς. Επίσης, να αποφεύγουν να ασκούν κριτική στα παιδιά τους, ειδικά μπροστά στα εγγόνια τους, γιατί έτσι ακυρώνουν τον ρόλο των γονέων. Πρέπει η στάση των γιαγιάδων και των παππούδων να είναι η βοήθεια και η στήριξη και όχι η συνεχής παρέμβαση και κριτική.
Οι γονείς με την σειρά τους καλό είναι να βλέπουν με κατανόηση τη συμπεριφορά των γιαγιάδων και των παππούδων και με την συζήτηση να προσπαθούν να βάλουν τα όριά τους. Αν δίνουν σαφείς και συγκεκριμένες αρμοδιότητες στους παππούδες, θα αποφεύγονται οι συγκρούσεις.
Αν οι γονείς διαφωνούν με τον τρόπο ανατροφής των παιδιών τους από τους παππούδες, χρήσιμο είναι να τους μιλήσουν ανοιχτά και να αναφέρουν τα προβλήματα που δημιουργούνται χρησιμοποιώντας παραδείγματα. Να τους εξηγήσουν ότι αυτό που τους ενοχλεί είναι μια συγκεκριμένη συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά τους και όχι ο χαρακτήρας ή η προσωπικότητά τους. Ούτως ή άλλως χρειάζεται να δοθεί στα παιδιά η δυνατότητα να αναπτύξουν τη δική τους ξεχωριστή σχέση με τους παππούδες και τις γιαγιάδες.
Ο Daniel Goleman, αμερικανός ψυχολόγος, ανακάλυψε ότι κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ δυο ατόμων διαμορφώνει, στην κυριολεξία, τον ανθρώπινο εγκέφαλο και όσο πιο σημαντική είναι η σχέση μεταξύ δύο ατόμων, τόσο πιο έντονη είναι και η συμβολή των αλληλεπιδράσεων τους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι άλλοι άνθρωποι επηρεάζουν την προσωπικότητά μας. Έτσι, άτομα που είναι επιρρεπή στο θυμό, μπορεί να μεταδώσουν στον εαυτό τους την ηρεμία, αν συναναστρέφονται με πιο ήρεμους ανθρώπους, απορροφώντας λιγότερο επιθετική συμπεριφορά και μ' αυτό τον τρόπο οξύνουν την κοινωνική τους νοημοσύνη.
Το να έχει κανείς παππού και γιαγιά είναι μια εμπειρία που χαρίζει ευτυχία, πληρότητα και νόημα στη ζωή. Με το να έχει ένα παιδί παππού και γιαγιά ζει μια εμπειρία μοναδική και ασύγκριτη. Ακόμα και αν υπάρχουν καυγάδες ανάμεσα στους γονείς και τους παππούδες, αν η σχέση έχει γερές βάσεις όπως αμοιβαίο σεβασμό και εκτίμηση, η αγάπη θα αντέξει τις τριβές και τις συγκρούσεις και ο καθένας θα απολαύσει από τη δική του πλευρά και ρόλο την ανθρώπινη σχέση που αναπτύσσεται και δημιουργείται.
Ολοκληρώνοντας θα σας διαβάσω ένα μικρό άρθρο από το διαδίκτυο με τίτλο την γνωστή σε όλους φαντάζομαι παροιμία «Του παιδιού μου το παιδί, δυο φορές παιδί μου!»
‘'Το παιδί και την ζωή σου!'' είπε κάποτε μια μάνα στο παιδί της, αναφερόμενη στο εγγόνι της! Η φράση αυτή κρύβει όλο το μεγαλείο του συναισθήματος που γεννά ένα εγγόνι στους παππούδες του, το οποίο στην έκφρασή του μπορεί να προκαλέσει σοκ στις ήδη υπάρχουσες ισορροπίες...
Η λαϊκή έκφραση που περιγράφει τη σχέση αυτή , είναι η μόνη που μπορεί να αποδώσει ολόκληρη την αλήθεια και στην συνειδητοποίησή της, να μας τοποθετεί σαφώς σε θέση απλού θεατή.
Το εγγόνι είναι για τον παππού ζωτική ανάσα, παράταση χρόνου και κίνητρο μαζί, σκοπός που επιτυγχάνεται και στόχος ζωής που εκπληρώνεται. Στην ελληνική οικογένεια, η συμμετοχή των παππούδων στο μεγάλωμα των παιδιών, είναι στοιχείο της λαϊκής μας παράδοσης και έχει γίνει θεσμός που ακολουθείται πιστά από κάθε επόμενη γενιά. Δεν είναι επιτακτικό δεδομένο λόγω οικογενειακής δομής , ούτε αναγκαίο κακό λόγω άλλων υποχρεώσεων .
Είναι κυρίως κομμάτι μιας βιολογικής αλυσίδας, που όχι μόνο δεν θέλουμε να σπάσει, αλλά συντηρούμε πατροπαράδοτα στα πλαίσια μιας λογικής συνέχειας, για τα δικά μας δεδομένα. Η σοφία και η γνώση της προηγούμενης γενιάς, συναντά με το εγγόνι την ελπίδα και το όραμα της επόμενης. Οι σχέσεις εξομαλύνονται και τα λάθη του παρελθόντος μένουν πίσω.
Για το παιδί, οι αυστηροί είναι τώρα οι νέοι γονείς και οι παππούδες η παρηγοριά και το άλλοθι για κάθε σκανταλιά του. Οι ρόλοι αντιστρέφονται και ξαφνικά μια παράδοξη συνομωσία οργανώνεται ερήμην μας, αποδεικνύοντας κάθε φορά πως το εγγόνι είναι το κέντρο του κόσμου και κάθε ανάγκη ή αίτημα του, για την γιαγιά και τον παππού είναι απλά ...πρώτη και μόνη προτεραιότητα! (πηγή: MYFAMILY.GR)
Φωτογραφίες ἀπό τήν ἐκδήλωση:
Πηγή: imkythiron.gr
---------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου