AdelinFM Kythira : ΒΑΤΙΚΑ ! ΤΟ "ΠΑΡΑΔΕΙΣΙ" ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΡΟΜΥΛΟΥΣ [ ΦΩΤΟ ]

Ο νερόμυλος είναι μια από τις αρχαιότερες μηχανές που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος πριν χιλιάδες χρόνια. Από την Νεολιθική εποχή υπάρχουν ευρήματα μυλόλιθων με τα οποία άλεθαν οι άνθρωποι σιτάρι το οποίο μεταποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά σε ψωμί. Ο παλιότερος γνωστός νερόμυλος αναφέρεται ως υδρολήπτης από τον Στράβωνα. Τον 6ο αιώνα μΧ κατασκευάστηκαν από το Βελισάριο μύλοι σε πλοία που δούλευαν με τη ροή του ποταμού Τίβερη κατά την πολιορκία την Ρώμης ενώ στο νησί του Μουράνο στη Βενετία χρησιμοποιήθηκε η κίνηση της παλίρροιας καθώς το νερό ανεβαίνει και κατεβαίνει. Ο νερόμυλος αποτελεί σταθμό της ιστορίας γιατί είναι η πρώτη μηχανή που κινήθηκε με τη βοήθεια φυσικής πηγής ενέργειας, το νερό.

Η λέξη «μύλος» είναι ελληνική και προέρχεται από τον Μύλη, γιο του πρώτου βασιλιά της Λακωνίας Λέλεγα, στον οποίο η ελληνική μυθολογία απέδιδε την επινόησή του. Προστάτης των χειρόμυλων, ήταν ο ίδιος ο Δίας, που μεταξύ των άλλων του επωνυμιών, λεγόταν και «Μυλεύς». Η λέξη πέρασε στα λατινικά ως mola και molendinum και από εκεί προήλθαν οι όροι: mill, moulin, mühle, molino κλπ. στις σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες.

Τα παλιότερα χρόνια σε κάθε ποτάμι σε κάθε χωριό υπήρχε και ένας νερόμυλος. Έτσι, μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, αναφέρονταν 6.000 νερόμυλοι σε όλη την επικράτεια. Τα κτίσματα των μύλων είναι λιθόκτιστα (συνήθως ένας ορθογώνιος χώρος με πατάρι καμία φόρα για τη διανυκτέρευση του μυλωνά). Η κατασκευή της στέγης είναι προσαρμοσμένη στην τοπική αρχιτεκτονική με ξύλινη σκέπη σκεπασμένη με κεραμίδια ή σχιστολιθικές πλάκες. Στη μια άκρη του κτίσματος υπήρχε συνήθως ο αλεστικός μηχανισμός, ενώ στην άλλη περίμεναν οι πελάτες, γινόταν οι συναλλαγές και η αποθήκευση.

Στο Παραδείσι υπήρχαν περίπου 25 νερόμυλοι.

Κατεβαίνοντας από την Παναγία στον οικισμό συναντούσες το μύλο της Παναγίας, το σπίτι και τον μύλο του Αντωνάκη Κοντομηνά, του μπαρμπα Αντώνη Κοντομηνά (Καζαμαντώνη), του Γιωργάκη Σταθάκη, της θειά Ζαμπετούλας, του Μάζαρη (Μαζαράκη), της θειά Σταυράκαινας, της θειά Μπενέτας, του Χαραμόγιαννη, του Καννέλη, του Κοκκινόσταυρου (Στάυρος Κοντομηνάς), του Χαραμονικόλα, της θειά Παναγίνας, του μπαρμπα Δημήτρη Χαραμή, του Μεμιτσονικόλα, του Μεμητσοχαραλάμπη (χαρλούμπου), της Μιχοπαναγιώταινας, του μπάρμπα Στάυρου Χαραμή, του Πιτσίνακα, της θειά Τζερεφίνας, του ιερέα Αντώνη Κοντομηνά (παπα-Αντώνη) κ.α.

Τους μύλους τους δούλευαν περισσότερο οι γυναίκες γιατί οι άντρες ήταν οι περισσότεροι κτίστες και πωροκόποι.

Από τους αλευρόμυλους έβγαινε το (κριθαρένιο κυρίως) αλεύρι για το ψωμί που αποτελούσε τη βάση της διατροφής της εποχής αλλά και τα άλλα ζυμαρικά-παράγωγά του (χυλοπίτες, τραχανάδες κ.α.).

Σήμερα, στο Παραδείσι ο Σύλλογος κατάφερε με τη βοήθεια ιδιωτών και του Δήμου και αναστήλωσε με αγάπη, μεράκι και απόλυτο σεβασμό στην ιστορία του και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, έναν απ' τους νερόμυλους που διέθετε ο οικισμός.

Γεγονός είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει διαμορφωμένη κρατική πολιτική ή έστω κάποια σκέψη για αντιμετώπιση του θέματος. Έτσι, συγκροτήματα πραγματικά μνημεία της προβιομηχανικής τεχνολογίας, ιστορικής και ζωτικής σημασίας για την κοινωνία της εποχής τους, εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστα, απροστάτευτα και να χάνονται. Η διάσωσή τους δεν θεωρείται ακόμη στην Ελλάδα σαν κάτι το αυτονόητο.

Η διαφύλαξη της (τοπικής) αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς είναι φιλοσοφία ζωής, τόσο σε συνολικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.

"Ν’ αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω" ~ Νίκος Καζαντζάκης
Πηγή κειμένου