ΛΑΚΩΝΙΑ.Ένα εικαστικό ντοκουμέντο της κατοχής στις Κροκεές

Στην περιοχή Αλώνια των Κροκεών κτίστηκαν από το 1870 έως το1935
τα καλύτερα σπίτια. Αρχοντόσπιτα. Νεοκλασικά με δασείες , ψιλές και
περισπωμένες. Τα μπαλκόνια τους με μαρμάρινα
σκαλιστά φουρούσια και περίτεχνες σιδεριές. Πόρτες ωραίες δρύινες με
μπρούτζινα ρόπτρα. Ψηλά στο κέντρο τα αρχικά του ιδιοκτήτη και η
χρονολογία κατασκευής. Πολλά με κεφάλαια από την Αμερική και
άλλα από πλούσιους Κροκεάτες.Τα εντυπωσιακότερα, του Λεώπουλου

και του Λεκκα. Εκεί στα αλώνια είναι και το ωραίο σπίτι του Βοΐδή
Μαυρομιχάλη κτισμένο προς το τέλος του 19ου αιώνα. Ποιός ήταν
αυτός από την τόσο μεγάλη πατριά και πώς βρέθηκε στο χωριό μας;
Ήταν εγγονός του Πιέρρου Βοΐδή Μαυρομιχάλη που ήταν ξάδελφος
του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ο Πιέρρος Βοΐδής σκότωσε το μικρότερο
γιό του Πετρόμπεη σε φιλονικία λίγο πριν το 1821.[Αυτή η φαμελιά
είναι μια φαμελιά όπου έχυσε πολύ αίμα δια την ελευθερίαν μας,
αλλά είναι φαμίλια όπου έκλινε εις ταις δολοφονίαις . Θ. Κολοκο-
τρώνη ‘’Απομνημονεύματα’’] Το παρατσούκλι Βοΐδης το όφειλε στην
θηριώδη του εμφάνιση. Η οικογένεια των Βοΐδήδων ύστερα από την
ενδοοικογενειακή βεντέτα εγκατέλειψε την Τσίμοβα [ Αρεόπολη] και
εγκαταστάθηκε στο Γύθειο και ένας εγγονός του Πιέρρου Βοΐδή
Μαυρομιχάλη παντρεύτηκε στις Κροκεές. Ο Πετρόμπεης κατά την
έναρξη της επανάστασης του 21 ζήτησε και επέβαλε
γενική τρέβα [η ρίζα τρε και τρα στα ιταλικά και τα ισπανικά σημαίνουν
ανάμεσα] δηλ ανάπαυλα της βεντέτας λόγω του αγώνα και ήταν η
πιο μακρόχρονη. Μέχρι τότε τρέβα προσωρινή ανακωχή είχαμε κατά
τον θερισμό και το μάζεμα της ελιάς ,που γίνονταν σε απόλυτη σιγή.
Ο Πιέρρος Βοΐδης Μαυρομιχάλης, γενναίος οπλαρχηγός του 21
σκοτώθηκε στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου του 1825.
Ήταν ο υπερασπιστής του τρίτου και ισχυρότερου οχυρώματος που
κάμφθηκε τελευταίο και έληξε η μάχη. Μια μέρα πριν αρχίσει η
σύγκρουση, ο Πιέρρος διέβλεψε τον κίνδυνο και πρότεινε στον
Παπαφλέσσα την μετακίνηση του στρατοπέδου σε άλλη καλύτερη
θέση. Ο παρορμητικός και ενθουσιώδης Παπαφλέσσας απευθυνόμενος
στον Πιέρρο του είπε ‘’εκιότεψες Μανιάτη;’’. Ο Πιέρρος που εθίγη, του
απάντησε. ‘’όχι παπά παλληκαρά , εδώ θα μείνουμε. Πάμε γιαμά
[λοιπόν] στα ταμπούρια μας κι όποιος απομείνει ζωντανός ας ακούη
τα μοιρολόγια των γυναικώνε’’.
Στις 22 Μαΐου του 1825 δύο έπαρχοι Μικρομάνης και Εμπλακίων
ανέφεραν στην Κυβέρνηση με ολιγόλογο έγγραφο τα εξής ‘’ Κατά
τας 20 τρέχοντος, ο εξοχότατος υπουργός Εσωτερικών Γρηγόριος
Δικαίος και λοιποί αξιωματικοί εκρότησαν μάχην. Από τους
στρατιώτας εσώθησαν πολλά ολίγοι , από τους αξιωματικούς
[ ο εξοχότατος υπουργός, ο στρατηγός Π. Κεφάλας, ο στρατηγός
Πιέρος Βοΐδής κ. α ] δεν έμεινε ουδείς ‘’.

Αυτού του ηρωικού Πιέρρου είναι εγγονός ο Βοΐδής ,που βρέθηκε
παντρεμένος στις Κροκεές με Λεωπουλίτσα ,που οι Κροκεάτες
την προσφωνούσαν θειά Βοΐδίνα και δεν το παρεξηγούσε γιατί ήξερε.
Της άρεσε κιόλας.
Το σπίτι αυτό του Βοΐδή- Μαυρομιχάλη επιτάξανε οι Γερμανοί το 1943
όπως και άλλα σ΄αυτή την περιοχή και σε μια άνετη κρεβατοκάμαρα
του, έμεινε γερμανός αξιωματικός. Πριν τέσσερα χρόνια που έγινε η
έκθεση ντοκουμέντων της κατοχής, ενεργοποιήθηκε το ενδιαφέρον
των συμπατριωτών και είχα μια πληροφορία ότι στο σπίτι αυτό
υπάρχει μια ζωγραφιά στον τοίχο από την κατοχή. Γεμάτος περιέργεια
πήγα από έξω και παρατήρησα το σπίτι. Ήταν φρεσκοανακαινισμένο.
Μου είπαν ότι έχει καινούριο ιδιοκτήτη. Βρήκα επαφή μέσω συγγενούς
και του ζήτησα να δω την ζωγραφιά. Μετά από μια αρχική επιφύλαξη
δέχτηκε .Ένα λοιπόν απόγευμα του Αυγούστου το επισκέφτηκα. Με
οδήγησαν στον πάνω όροφο, στο υπνοδωμάτιο. Έμεινα κατάπληκτος.
Ένας ολόκληρος τοίχος ζωγραφισμένος. Τρία επί τρία και πλέον μέτρα
η διάσταση. Λαδοτέμπερα . Τα χρώματα ολοζώντανα . Καμία φθορά.
Κανένας βανδαλισμός. Σεβασμός στην τέχνη παρά το ότι επρόκειτο για
έργο κατακτητή. Σαν να είχε γίνει σήμερα. Με ένα κατάλληλο φωτισμό
θα αναδεικνυόταν περισσότερο η αξία του. Υπογεγραμμένο και
χρονολογημένο τον Οκτώβριο 1943. Σημαντικό στοιχείο ταυτότητας του
έργου. Το ενδιαφέρον όμως βρισκόταν και στο θέμα του έργου. Δεν
ήταν ανώδυνο πορτραίτο ή νεκρή φύση.
Μια ρωμαλέα ατάραχη αρκούδα [ η Ρωσία προφανώς] ζωγραφισμένη
σε υψηλότερο πλεονεκτικό επίπεδο ,βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα
Γερμανό στρατιώτη που επιχειρεί ματαίως να την λογχίσει. Η αρκούδα
φαίνεται ανίκητη και η μάχη άνιση. Είναι ένα έργο ηττοπάθειας. Είχε
γίνει το Στάλινγκραντ, είχε παραδοθεί ο φον Πάουλους , είχε απωθηθεί
ο Ρόμελ από την Αίγυπτο. Ο γερμανός των Κροκεών μάλλον γνώριζε τα
κακά μαντάτα από τα μέτωπα. Και αποτύπωσε τον ψυχισμό του ζωγρα-
φίζοντας. Ο επιτοίχιος αυτός πίνακας έχει άριστο και καλά μετρημένο
σχέδιο όπως τα έργα της ναζιστικής εικονογραφίας. Ήταν σπουδαγ-
μένος ζωγράφος όχι ερασιτέχνης της Κυριακής και διέθεσε πολλές ώρες
για να το σχεδιάσει και ζωγραφίσει.
Αναρωτήθηκα που βρήκε τα χρώματα, τα πινέλα, εκείνη τη δύσκολη
περίοδο; Πώς του φέρθηκε η ιστορία , το πεπρωμένο; Είναι από τους
τυχερούς που επέζησαν του πολέμου; Επέστεψε στο πατρικό του
τόπο; Ποια είναι η αβάσταχτη ντροπή του; Ποιοί εφιάλτες τον ξυπνούν
τις νύχτες; Θυμάται το ωραίο μας χωριό; Έχει αφήσει άλλο έργο ο
ένστολος αυτός καλλιτέχνης ;Μήπως η ηττοπαθής διάθεσή του, η
αμφιβολία για τη νίκη ,ήταν έμμεση κριτική στον ναζισμό;
Χάρηκα που ένα τέτοιο μοναδικό μουσειακό ντοκουμέντο υπάρχει στις
Κροκεές. Απομεινάρι των καταχτητών τέτοιου επιπέδου, δεν θα βρεις
σε άλλο μέρος στην Ελλάδα. Το φωτογράφισα για να το έχω και από κει
και πέρα δεν ξέρω πως μπορεί να αξιοποιηθεί. Αποτελεί βέβαια
ιδιοκτησία της οικογένειας. Προτείνω τουλάχιστον να αναπαραχθεί
στις φυσικές του διαστάσεις και να τοποθετηθεί στο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ
ΚΈΝΤΡΟ. Είναι ένα κομμάτι ενσωματωμένο στην ιστορία του τόπου
μας. Για το καλό μας.

Μίμης Β. Χριστοφιλάκης 3/2/2016
Υ.Γ. Το πρώτο μέρος του κειμένου, για την σημερινή επέτειο της
έναρξης της επανάστασης του 1821 ,που ξεκίνησε από τη Μάνη.

Πηγή 

krokees.gr κ