ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΠΑΛΕΤΟ, ΕΝΑΣ ΠΑΛΙΟΣ ΚΥΘΗΡΑΪΚΟΣ ΘΡΥΛΟΣ

Από τις πιο συζητημένες μορφές της Νεοελληνικής μυθολογίας στα Κύθηρα είναι οι νεράϊδες. Στα παιδικά μας χρόνια όλοι οι ηλικιωμένοι μας έλεγαν ιστορίες και πίστευαν ότι τις είδαν, ή τις άκουσαν. Νέες, πανέμορφες γυναίκες σύχναζαν σε ερημικές ρεματιές, σε λαγκάδια, στις Όχελες, στην Παλιόχωρα, στην Παλιόπολη, στήνανε χορούς, τραγουδούσαν και πλένανε. Είχαν μαγική δύναμη που την αντλούσαν από το μαντήλι τους. Ο λαός πίστευε πως, αν τους αφαιρέσεις το μαντήλι, τότε χάνουν τη μαγική τους δύναμη. Σύμφωνα με ένα παλιό Κυθηραϊκό θρύλο, σε ένα χωριό των Κυθήρων ζούσε ένα νεραϊδογέννημα, μια κοπέλα με σπάνια ομορφιά και τόσο όμορφα μάτια, που ραγίζανε ακόμα και οι καθρέφτες, όταν τα αντικρύζανε. Της άρεσαν τα λουλούδια, το φεγγάρι, μιλούσε με τα αστέρια, έτρεχε με ξέπλεκα μαλιά γύρω στα πηγάδια και στα περιβόλια και πλάι στο βαθύ ποτάμι της Παλιόπολης. Όλο το χωριό ήταν ερωτοχτυπημένο μαζί της. Σκοτωμοί, καυγάδες για χάρη της κι αυτή ένοιωθε μια ανείπωτη χαρά. Μια μέρα κάποιος αποφάσισε να ξελυτρώσει το χωριό από τα χέρια μιας τέτοιας γόησσας και τη σκότωσε παίρνοντας από πάνω της το μαντήλι, το κόκκινο σπαλέτο, που δεν το αποχωριζόταν ποτέ και ήταν κεντημένο με βενέτικο χρυσάφι και τα πιο ακριβά ζαφείρια. Αυτό το μαντήλι ήταν μαγεμένο και δεν έπρεπε καμιά γυναίκα να το φορέσει. Όπως ήταν το βαρύτιμο μαντήλι, το αφιέρωσαν στην Παναγία πάνω στο βουνό. Μια θυελλώδη νύχτα ο Αντρέας, ο γιος της σκοτωμένης νεράϊδας έκλεψε το κόκκινο σπαλέτο από την εικόνα για να το χαρίσει στη Ρέλια, την πανέμορφη κοπέλα που αγαπούσε στο χωριό. Σήμανε συναγερμός, χτύπησαν οι καμπάνες και οι χωριανοί έβγαλαν λιτανεία την εικόνα, διότι προβλέπανε πως θα συμβεί κάτι κακό. Οι κατάρες του πλήθους πέσανε πάνω στον Αντρέα και τη Ρέλια που είχε περασμένο στο λαιμό της το κόκκινο σπαλέτο και τους αφάνισαν.
Αυτός ο Τσιριγώτικος θρύλος, το 1919 έγινε θεατρικό έργο, μια συμφωνική τραγωδία από τον Κυθήριο ποιητή, θεατρικό συγγραφέα και λιμπρετίστα Γιάννη Πρινέα από τα Μητάτα (Απάχηδες των Αθηνών, Ριρίκα κ.α.) Ο Πρινέας το αφιέρωσε στην αγαπημένη του μνηστή Albina Schubert, εγγονή του μεγάλου μουσουργού και παίχτηκε για πρώτη φορά στο θέατρο Παπαϊωάννου το 1919.
 Eleni Harou