Σαράντος Ι. Καργάκος:17 Μαρτίου 1821

 

17 Μαρτίου 1821

Στή Μάνη, ἀπ᾽ὅπου εἶχε ἀποφασισθεῖ νά ξεκινήσει ἡ Ἐπανάσταση μέ αὐτοπρόσωπη παρουσία τοῦ Ὑψηλάντη, εἶχαν ἀρχίσει οἱ προεργασίες γιά τόν ξεσηκωμό. Ἤδη παλαιοί κλέφτες (Κολοκοτρώνη, Νικηταρᾶς) εἶχαν φθάσει κρυφά σ᾿ αὐτὴ. Ἀφοῦ, ὅμως, ματαιώθηκε ἡ κάθοδος τοῦ Ὑψηλάντη, ὅλο τό βάρος τῆς ἐπαναστατικῆς εὐθύνης ἔπεσε στούς ὤμους τοῦ µπέη τῆς Μάνης, τοῦ Πέτρου Μαυρομιχάλη, τοῦ γνωστοῦ ὡς Πετρόμπεη. Ὁ Πετρόμπεης εἶναι µία προσωπικότητα πού ἀκόμη γεννᾶ πολλά ἐρωτημαιικά. Αὐστηρό ἀλλά μᾶλλον ἀκριβῆ χαρακτηρισμό προσφέρει γι’ αὐτόν ὁ Φίνλεϋ:

«Ο Πετρόµπεης εἶχε μυηθεῖ νωρίς στήν Ἐταιρεία. Εἶταν ἀνήσυχος, ματαιόδοξος, ἄφοβος καὶ φιλόδοξος, ἄνθρωπος σπάταλος, πού ἡ μόνιμη ἀνάγκη χρηµάτων τόν παρακινοῦσε νά ἐπιθυμεῖ κάποια ἀλλαγή. Δέν εἶχε ἱκανότητες, ἀλλά εἴτανε προθυµότερος ἀπό τούς περισσότερους συμπατριῶτες του νά παίρνει θαρραλέες ἀποφάσεις μεγάλης πνοῆς. Ἡ εἰλικρινής καί εὐχάριστη ἰδιοσυγκρασία του καί ἡ πολυάριθµη οἰκογένειά του ἀπό γιούς, ἀδέρφια καί ἀνεψιούς, πού ὅλοι εἴτανε δραστήριοι καί τολμηροί ἄνδρες, τοῦ προσδίνανε µεγάλη ἐπιρροή. Ἔστειλε ἕνα γιό του στήν Τριπολιτσᾶ (τόν Ἀναστάση Μαυρομιχάλη), γιά νά καθησυχάσει τίς ὑποψίες τοῦ Καϊμακάμη, ἀλλά συνέχισε νά προστατεύει τόν Κολοκοτρώνη καί τόν Ἀναγνωσταρᾶ καί νά ὑποβοηθεῖ τίς συνωμοσίες τῶν Φιλικῶν. Ἐκείνη τήν ἐποχή καί ὁ δεύτερος γιός τοῦ Πετρόµπεη βρισκόταν στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου τόν κρατούσανε ὅμηρο γιά τήν πίστη τοῦ πατέρα του, σύµφωνα µέ τίς τουρκικές συνήθειες. Καί οἱ δύο καταφύγανε στή Μάνη, εἴτε ἀπό ἀμέλεια ἤ ὑστεροβουλία εἴτε ἀπό φιλανθρωπία τῶν φυλάκων τους» (Γ. ΦΙνλεῦ, ὅπ. Ππ., σσ. 220-221).

Αὐτό πού καταξιώνει τόν Πετρόμπεη, πέρα ἀπό προτερήματα καί ἀδυναμίες, ἦταν τοῦτο: ἔπρεπε νά πάρει αὐτός τήν ἀπόφαση γιά τήν ἔναρξῃ τοῦ Ἀγώνα (χωρίς τή Μάνη ἡ Ἐπανάσταση δέν εἶχε σοβαρή προοπτική ἐπιτυχίας)* τή στιγµή πού δύο του παιδιά ἦταν στό «στόµα τοῦ λύκου». Τό πατριωτικό χρέος ὑπερίσχυσε τοῦ πατρικοῦ φίλτρου. Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Πετρόµπεης ἔδρασε ὡς ἡγέτης. Συγκάλεσε στίς 17 Μαρτίου στήν Τσίµοβα (Ἀρεόπολη) σύναξη καπεταναίων καί ἐκεῖ ἀποφασίστηκε ἡ συμμετοχή τῶν Μανιατῶν στόν Ἀγῶνα. Τήν πληροφορία αὐτή ἀντλοῦμε ἀπό τόν γυιό τοῦ Γέρου τοῦ Μοριᾶ, τόν Ἰωάννη (Γενναῖο) Κολοκοτρώνη, ὁ ὁποῖος στά «Ἑλληνικά Ὑπομνήματα» πού ἐκδόθηκαν τό 1856 µέ προοίμιο τοῦ Χ. Νικολαΐδου-Φιλαδελφέως, γράφει:

«Οὕτως ἀναπτυσσομένης τῆς ἰδέας περί Ἐπαναστάσεως, ὁ σπινθήρ τῆς ἐλευθερίας ἤναπτεν τήν ψυχήν τῶν Ἑλλήνων, οἶτινες διενοοῦντο περί τῆς ἐνάρξεως τοῦ πολέμου. Ὅθεν τήν 17ην Μαρτίου οἱ πρόκριτοι τῆς Μάνης συνεννοήθησαν νά λάβωσι τά ὅπλα κατά τῶν Τούρκων. Ὁ Κολοκοτρώνης ἐφανέρωσε τήν ἀπόφασιν ταύτην εἰς τούς Ἀναγνωσταρᾶν, Φλέσσαν (Παπαφλέσσα) καί λοιπούς, ὄντας παρασκευασµένους διά τόν σκοπόν αὐτόν» (σ. 8).

Στή σύσκεψη αὐτή προφανῶς συμμετεῖχε καί ὁ Κολοκοτρώνης, ἀπό τόν ὁποῖο ὁ Γενναῖος ἄντλησε τίς πληροφορίες του. Πάντως, τά πνεύματα στή Μάνη ἦσαν ὀξυμµένα κι ἕνας σπινθήρας χρειαζόταν γιά νά πάρουν τά ἅρματα φωτιά. Ὁ Γενναῖος προσθέτει ὅτι ἡ ἀνακοίνωση ἔγινε δεκτή µέ ἐνθουσιασμό ἀπό τούς συγκεντρωµένους ὁπλοφόρους:

«Ἡ ἀπόφασις τῆς ἐπαναστάσεως ἀνεκοινώθη περί τήν ἑσπέραν διά γενικῆς κωδωνοκρουσίας, ἤρχισαν δέ ἀπό τῆς ἑπομένης αἱ προετοιµασίαι διά τήν ἀποφασιστικήν κατά τῶν Καλαμῶν ἐξόρμησιν».

Τό ὅτι ἡ ἀπόφαση ἀνακοινώθηκε τήν ἑσπέρα, δείχνει ὅτι προηγήθηκε µακρά συζήτηση τόσο γι αὐτή τήν ἀπόφαση ὅσο καί γιά τό σχέδιο δράσης. Ἀμέσως προσδιορίστηκε ὡς ἀντικειμενικός σκοπός ἡ κατάληψη τῆς Καλαμάτας, ἐπιχείρηση πού θά συμπαρέσυρε ὅλο τό πολεμικό δυναμικό τῆς «Ἀποσκιαδερῆς» (Δυτικῆς) Μάνης, καθώς θά προήλαυναν πρός τήν Καλαμάτα τά στρατιωτικά σώματα τῆς «Προσηλιακῆς» (Άνατολικῆς) Μάνης.**

Χάρη στήν ἀπόφαση τῆς 17ης Μαρτίου ἡ Ἐπανάσταση, πρίν καλά-καλά ἀρχίσει, ἀπόκτησε ἕνα ἰσχυρό γεωγραφικό καί στρατιωτικό στήριγμα. Οἱ Μανιάτες, σύµφωναµέ τήν ἀπόφαση, προχώρησαν µέ ἐπικεφαλῆς τόν Πετρόμπεη, καὶ ὁ Κολοκοτρώνης µαζί µέ τόν Μούρτζινο, πρός τήν κατεύθυνση τῆς Καλαμάτας, ἐνισχυόμενοι καθ’ ὁδόν ἀπό ἄλλους ἐπαναστάτες. Ἐν τῷ μεταξύ οἱ Φιλικοί τῆς Σμύρνης*** εἶχαν στείλει ἕνα καΐκι µέ ὅπλα καί πολεμοφόδια στήν Καρδαμύλη, τά ὁποῖα παρέλαβαν ὁ Νικηταρᾶς καί ὁ σπουδαῖος Φιλικός Ἀναγνωσταρᾶς.

______________________________

* Δυστυχῶς οἱ Μανιάτες, παρά τήν τεράστια συμβολή τους στόν Ἀγῶνα, δέν ἔγραψαν, ὅπως καί οἱ ἀρχαῖοι Σπαρτιᾶτες, τίποτε γιά τή δράση τους. Μόνον λείψανα οἰκογενειακῶν ἀρχείων ἔχουν δημοσιευθεῖ.

** Οἱ φυσικοί Μανιάτες πρέπει νά ἀποφεύγουν τούς ἀτυχεῖς, ἱστορικά καί γεωγραφικά, ὅρους «Λακωνική» καὶ «Μεσσηνιακή» Μάνη.

*** Στή Σμύρνη ἀπό παλιά ὑπῆρχε παρουσία Μανιατῶν («Μανιάτ Μαχαλάς»). Ὁμοίως «Μανιάτ Μαχαλάς» ὑπῆρχε ὡς τήν καταστροφή τοῦ 1922 καί στά Βουρλά.

(Σαράντος Ι. Καργάκος, «Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821», ά τόμος, σσ. 347-349).