Μεγάλη Παρασκευή
Ημέρα μεγάλου πένθους ,ανείπωτης θλίψης για τους χριστιανούς, ημέρα της Ταφής του Χριστού, η πιο λυπητερή ημέρα του χρόνου. Απαλλαγμένοι από κάθε εργασία οι Λαφονησιώτες, την ημέρα αυτή, την αφιερώνουν στην επίσκεψη των ναών του νησιού. Πρώτη στάση τους ο πολιούχος του νησιού, Άγιος Σπυρίδωνας, που από το πρωί παρακολουθούν την ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και της Αποκαθήλωσης.
Στη συνέχεια επισκέπτονται την εκκλησία του Αϊ-Γιάννη και το κοιμητήρι του νησιού
Κατόπι, το πατροπαράδοτο έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής θέλει να κάνουν προσκύνημα στην Παναγία, στο ξωκλήσι που δεσπόζει στην ομώνυμη περιοχή. Σύσσωμοι οι Ελαφονησιώτες την ημέρα αυτοί ξεκινούν “με τα πόδια” (πεζοί) για την Παναγία. Άνθρωποι όλων των ηλικιών πηγαίνουν κι έρχονται.“Καλοστρατιά σας”, “βοήθειά σας”, ”και του χρόνου”,”καλή Ανάσταση”είναι οι ευχές που ανταλλάσουν.
Η φύση τους ανταμείβει. Στα άγρια ρουμάνια μοσχοβολά το θυμάρι, η αφάνα, ο ασπάλαθος. Κάτω η θάλασσα με όλες τις αποχρώσεις του μπλε από το πιο βαθύ λουλακί χρώμα ως το κυανό του ουρανού απλώνεται ήρεμη και γαλήνια. Τα γλαροπούλια πετούν πάνω της σαν να τη χαιρετούν. Ο ουρανός σκεπασμένος με σκούρα μολυβιά σύννεφα, πενθεί κι αυτός τον Κτίστη. Οι πεζούλες στρωμένες με πολύχρωμο χαλί τούς υποδέχονται. Πανδαισία χρωμάτων και κάθε είδους αγριολούλουδα: Παπαρούνες, χαμομήλια ,μολόχες, μαντιλίδες, άγρια κρινάκια κ.ά. Τα μεθυστικά τους αρώματα και η απαράμιλλη ομορφιά τους, τους κάνει να δραπετεύσουν από την πραγματικότητα και να ξεχνούν τη μεγάλη τους θλίψη. Τα βαθυγάλαζα νερά της θάλασσας, οι επιβλητικοί όγκοι των βράχων της Κορακοφωλιάς, τα απόκρημνα και απρόσιτα βράχια του Μαύρου Ακρωτηρίου, συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο.
Όταν φτάνουν στο “Αγνάντιο”, αγναντεύουν με δέος και λατρεία την κατάλευκη εκκλησία της Παναγίας που μοιάζει μοναχικός γλάρος. Την άγια όμως τούτη ημέρα δεν είναι μόνη της. Την επισκέπτονται κατά δεκάδες οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του “Πάνω Νησιού”.
Επιτέλους, μετά από τον κοπιαστικό ποδαρόδρομο, φτάνουν στον περίβολο του λατρευτού ναού της Παναγίας, μπαίνουν με ευλάβεια, ασπάζονται τις ιερές εικόνες του ιστορικού ναού, θυμιάζουν και πάνε στο Ψαλτήρι. Ψάλλουν τα εγκώμια και όσοι είναι μέλη της χορωδίας, που θα ψάλλουν το βράδυ στην ακολουθία του Επιταφίου, κάνουν πρόβα. Τέλος πιάνουν το σκοινί της καμπάνας και την χτυπούν αργά, πένθιμα, όπως ορίζει η μέρα να θρηνούν οι καμπάνες το “Μεγάλο Νεκρό”.
Κατόπι κατευθύνονται στο υπόστεγο της εκκλησίας, κάθονται στα τουράκια και απλώνουν το φαγητό τους στα τσιμεντένια τραπέζια. Βγάζουν δροσερό νερό από τη στέρνα της εκκλησίας. Το γεύμα τους λιτό, όπως το απαιτεί η ημέρα, απαρτίζεται από χαλβά, ελιές, ψωμί, ντομάτες. Αφού τελειώσουν, παίρνουν το δρόμο του γυρισμού.
Ας δούμε, όμως και κάποια έθιμα ακόμη. Το πρωί τα παιδιά με τα καλαθάκια τους, κρατώντας σταυρό καμωμένο από μαντιλίδες (άγριες κίτρινες μαργαρίτες) παίρνουν ένα ένα τα λαφονησιώτικα σπίτια για να τους πουν το μοιρολόι της Παναγιάς, το οποίο αναφέραμε παραπάνω. Οι γυναίκες τα φιλεύουν αυγά, τους δίνουν και φιλοδώρημα.
Μετά την αποκαθήλωση γίνεται και ο στολισμός του Επιταφίου από γυναίκες και κορίτσια. Τα κορίτσια “τρέχουν ” από σπίτι σε σπίτι ζητώντας λουλούδια για το στολισμό του Επιταφίου. Οι κήποι του νησιού συναγωνίζονται ο ένας τον άλλο. Με μεγάλη χαρά οι νοικοκυρές βγαίνουν στον ανθόκηπό τους και κόβουν άνθη για το Μεγάλο νεκρό: Τριαντάφυλλα, όλων των χρωμάτων ,γαρίφαλα, βιόλες(βιολέτες)και ολόλευκα κρίνα. Πηγαίνουν κατόπι τα κορίτσια στην εκκλησία και κάνοντας μ' αυτά γιρλάντες, στολίζουν τον επιτάφιο. Καθώς τον στολίζουν, ψάλλουν είτε το μοιρολόι της Παναγιάς είτε τα εγκώμια. Ο επιτάφιος τώρα στολισμένος και μοσχομυριστός είναι έτοιμος για λαϊκό προσκύνημα.
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής “Αι γενεαί Πάσαι” προσέρχονται στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν την ακολουθία του Επιταφίου. Μόνο οι κατάκοιτοι λείπουν από την ιερή αυτή σύναξη. Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα ασφυκτιά από τη λαοθάλασσα και όσοι είναι αργοπορημένοι, μένουν στον περίβολό του.
Στις οχτώ περίπου οι χορωδίες παίρνουν τις θέσεις τους γύρω από τον επιτάφιο. Περιμένουν να δώσει ο παπάς το σύνθημα και ξεκινούν να ψάλλουν τους ωραιότερους ύμνους της βυζαντινής μουσικής. (Η Ζωή εν Τάφω, το Άξιον Εστί, και Αι Γενεαί Πάσαι) Οι μελωδικές φωνές καθηλώνουν τους Ελαφονησιώτες και οι συνταρακτικοί στίχοι, τούς φέρνουν δάκρυα στα μάτια.
Τη στιγμή αυτή νιώθουν ότι κλαίνε κάποιο δικό τους πρόσωπο.
Ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους και τα σοκάκια του νησιού. Ο παπάς και οι ψάλτες προπορεύονται της πομπής, ψάλλοντας ύμνους “εξοδίους” στο Χριστό. Πίσω ακολουθούν με σκουρόχρωμα πένθιμα ρούχα και με κίτρινα κεριά αναμμένα οι πιστοί.
Πρώτα περνούν από την παραλία και στη συνέχεια οδεύουν προς τη Σκάλα (παλιό λιμάνι του νησιού).Εκεί σταματούν και ο παπάς ψάλλει υπέρ υγείας των ψαράδων και των ναυτικών. Το λιμάνι παρουσιάζει μία φαντασμαγορική εικόνα. Το πιο μαγευτικό όμως θέαμα είναι ο αντικαθρεφτισμός του επιτάφιου μέσα στα ήρεμα νερά του λιμανιού.
Η δεύτερη στάση είναι στο Πάνω πηγάδι. Εκεί ο παπάς διαβάζει ευχές για τους κατοίκους του νησιού. Η πομπή τώρα κατευθύνεται προς το Κοντογόνι. Στο δρόμο όλα τα σπίτια είναι φωτισμένα και πολλές γυναίκες φεύγουν από την περιφορά, πηγαίνουν στα σπίτια τους για να ανάψουν κεριά και να προσφέρουν θυμίαμα στο γλυκό Ναζωραίο.
Όταν επιστρέφουν στην εκκλησία, σηκώνουν ψηλά τον Επιτάφιο και όλοι περνούν από κάτω για την ευλογία και την καλή υγεία. Τον Επιτάφιο κρατούν στα χέρια τους στρατευμένα νιάτα του νησιού ή άλλοι νέοι μια και χρειάζεται δύναμη και αντοχή.
Αυτό όμως δεν τους κουράζει, γιατί ξέρουν ότι είναι ευλογία.
Όταν περάσουν όλοι από κάτω, μπαίνουν στην εκκλησιά και συνεχίζεται η ακολουθία. Ο παπάς παίρνει τα λουλούδια του Επιταφίου και τα μοιράζει στο εκκλησίασμα.
Τα λουλούδια αυτά τα φυλάσσουν για ένα χρόνο στα εικονίσματα, γιατί τα θεωρούν θαυματουργά. Μετά το χρόνο τα καίνε στο θυμιατό.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου