Μαθητές της Λακωνίας μέτρησαν την περιφέρεια της Γης με “Το πείραμα του Ερατοσθένη”!

Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία η δράση με τίτλο «Το πείραμα του Ερατοσθένη» για τον υπολογισμό της περιφέρειας και της ακτίνας της Γης, που διοργάνωσαν τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (ΕΚΦΕ) των νομών Σερρών, Πιερίας, Εύβοιας και Λακωνίας, με την υποστήριξη της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων ΕΚΦΕ (ΠΑΝΕΚΦΕ).

Την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας, ακριβώς την ώρα που μεσουρανούσε ο ήλιος, μαθητές γυμνασίων και λυκείων του νομού μας επανέλαβαν το πείραμα που επινόησε ο Ερατοσθένης το 240 πΧ (!): Στερέωσαν κατακόρυφα μία ράβδο, μέτρησαν το ύψος της και το ύψος της σκιάς της και, ακολουθώντας τις οδηγίες που τους δόθηκαν, με απλούς μαθηματικούς υπολογισμούς αλλά και με τη βοήθεια κατάλληλων εφαρμογών των νέων τεχνολογιών (Google Earth, Stellarium κ.ά.), υπολόγισαν την περιφέρεια και την ακτίνα της Γης.

Στη δράση δήλωσαν συμμετοχή 112 σχολεία από όλη την Ελλάδα και πήραν μέρος 180 περίπου καθηγητές και 2.000 μαθητές.

Από το νομό Λακωνίας συμμετείχαν το 1ο Γενικό Λύκειο Σπάρτης, το 2ο Γενικό Λύκειο Σπάρτης, το Γενικό Λύκειο Μονεμβασίας, το 1ο Γυμνάσιο Σπάρτης, το Γυμνάσιο Βλαχιώτη, το Γυμνάσιο Γερακίου και το Γυμνάσιο Μονεμβασίας. Κατά κοινή ομολογία, σε όλα τα σχολεία, η συμμετοχή των παιδιών ήταν ενθουσιώδης και η ικανοποίηση των εκπαιδευτικών για το αποτέλεσμα πολύ μεγάλη.

Εκτελώντας το ιστορικό αυτό πείραμα, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν το μεγαλείο της εξέχουσας προσωπικότητας του Ερατοσθένη και ιστορικά στοιχεία της εποχής του, να παρατηρήσουν την κίνηση των ουράνιων σωμάτων, να πάρουν πειραματικές μετρήσεις, να εκτελέσουν υπολογισμούς και να χρησιμοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες εποικοδομητικά, αποκομίζοντας έτσι πολύπλευρο όφελος. Η συμμετοχή τους σε μια τόσο ιδιαίτερη διεπιστημονική εκπαιδευτική εμπειρία αποτελεί σύμφωνα με συμμετέχοντες μαθητές «ένα τέλειο μάθημα που δεν θέλουν να το χάσουν!» και τους οδηγεί με μοναδικό τρόπο στην κατάκτηση της γνώσης.

Λίγα λόγια για την ιστορία του πειράματος

Ο Ερατοσθένης (3ος πΧ αιώνας) ήταν διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου σε έναν πάπυρο διάβασε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στην πόλη Συήνη (Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεφτίζεται ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιούhttps://www.blogger.com/blogger.g?blogID=948950836042316684#editor/target=post;postID=5945746409822656539 (δηλαδή, βρίσκεται στο ζενίθ του τόπου). Ως επιστήμονας, λοιπόν, ο Ερατοσθένης διερωτήθηκε εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε μια άλλη πόλη, πχ στην Αλεξάνδρεια. Όμως στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά. Αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν είναι αλήθεια, τι μπορεί να συμβαίνει; Την απάντηση έδωσε ο Ερατοσθένης υποστηρίζοντας ότι η επιφάνεια της Γης δεν είναι επίπεδη αλλά σφαιρική. Αυτό το συμπέρασμα είναι, προφανώς, θεμελιώδους σημασίας και επιπλέον επέτρεψε στον Ερατοσθένη να προσδιορίσει την ακτίνα και το μήκος της περιφέρειας της Γης. Πραγματικά, από το μήκος της σκιάς υπολογίζεται αμέσως η διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, ίση περίπου με 7 μοίρες. Επειδή η απόσταση των δύο πόλεων ήταν γνωστή από αφηγήσεις βηματιστών και ίση περίπου με 800 χλμ (φημολογείται ότι ο Ερατοσθένης μίσθωσε βηματιστές για τη μέτρησή της), η περιφέρεια της Γης υπολογίστηκε ίση με 40.000 χλμ.

Αυτή είναι η σωστή απάντηση και ο Ερατοσθένης την έδωσε χρησιμοποιώντας ως μόνα εργαλεία ράβδους, μάτια, πόδια, μυαλό με απλότητα σκέψης και επινοητικότητα. Το λάθος στον υπολογισμό ήταν μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιετίες! Άρα, ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι’ αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.

Περισσότερες πληροφορίες για το πείραμα έχουν αναρτηθεί στον ιστοχώρο των καθηγητών Φυσικών Επιστημών της Λακωνίας, στη διεύθυνση: https://goo.gl/XbiJGH

Η υπεύθυνη του ΕΚΦΕ

Β/μιας Εκπ/σης Λακωνίας,

Ελένη Γ. Παλούμπα

ΜSc χη
πηγή  http://laconialive.gr