Τα πρώτα ταχυδρομικά δελτάρια των Κυθήρων

Ελευθερουδάκη: Μύλος, δεκ. 1900

Σε αντίθεση με άλλα, πολυπληθέστερα και ποιό κοσμοπολίτικα νησιά, τα Κύθηρα σπάνια αντιπροσωπεύονται στις σειρές εικονογραφημένων ταχυδρομικών δελταρίων των αρχών του 20ου αιώνα. Στις 12 σειρές που κυκλοφόρησε η Ελληνική Ταχυδρομική Υπηρεσία από το 1901 μέχρι το 1903 (384 συνολικά δελτάρια) δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε μια εικόνα από τα Κύθηρα. Με το άνοιγμα της αγοράς, ακολούθησαν δύο μεγάλες σειρές που εξέδωσαν τα τυπογραφεία Πάλλη & Κοτζιά και Ελευθερουδάκη, σημαντικά ανώτερες ποιοτικά όσο και καλλιτεχνικά.
Στη μεγάλη σειρά μονόχρωμων λιθογραφημένων δελταρίων του Ελευθερουδάκη που εκδόθηκε τη δεκαετία 1900, έχουν εντοπισθεί μέχρις στιγμής πέντε διαφορετικά θέματα από τα Κύθηρα, με τις ακόλουθες λεζάντες τυπωμένες στην πρόσθια όψη στα γαλλικά και ελληνικά:

Grèce: Cerigo, Ville Principale / Κύθηρα. Η Χώρα
Cerigo, Village Katouni / Κύθηρα. Χωρίον Κατούνι
Grèce: Cerigo, Un moulin / Κύθηρα. Μύλος
Cerigo, Port de Kapsali / Κύθηρα. Λιμήν Καψάλι
Cerigo, Couvent Myrtidi / Κύθηρα. Μονή Μυρτηδίου [sic]

Στη συλλογή του φωτογραφικού αρχείου του Ελληνικού Λογοτεχνικού & Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ) υπάρχουν ακόμα τρία ταχυδρομικά δελτάρια από τα Κύθηρα του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα. Δύο από αυτά, με θέμα τη Μονή Μυρτιδίων και το Κατούνι, είναι φωτογραφίες του Παναγιώτη Φατσέα της δεκαετίας 1920, και είναι σχεδόν βέβαιο ότι εκδόθηκαν σε πολύ μικρό αριθμό από τον ίδιο από το φωτογραφείο του στο Λειβάδι. Το τρίτο και ποιό παράξενο είναι μονόχρωμο λιθογραφικό με τη λεζάντα «ΟΔΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΚΥΘΗΡΩΝ». Το άνευ καλλιτεχνικών αξιώσεων και πενιχρού ενδιαφέροντως αυτό τοπίο απεικονίζει ένα κομμάτι του δρόμου από Ποταμό προς Αγία Πελαγία, στο ύψος της πρώτης γέφυρας. Στη δεξιά πλευρά της εικόνας έχει παρεισφρήσει ένα μικρό οβάλ πορτρέτο κυρίου με μαύρο κοστούμι και σκληρό γιακά. Πιθανότερη εξήγηση του άτεχνου αυτού συνδυασμού μάλλον είναι ότι κυκλοφόρησε εν όψει βουλευτικών εκλογών, και πως ο εικονιζόμενος ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή του δρόμου, ή τουλάχιστον αυτή την εντύπωση ήθελε να δώσει στους ψηφοφόρους των Κυθήρων.
Στον συλλέκτη Αναστάσιο Σακελαρίου οφείλουμε ένα ωραίο αντίγραφο του δελταρίου Ελευθερουδάκη με τον μύλο. Δυστυχώς, όπως συνηθίζετο, δεν αναφέρεται το όνομα του φωτογράφου. Ιδιαίτερη ζωντάνια προσδίδει η μορφή του μυλωνά στο παράθυρο, ενώ η εξαιρετική ευκρίνεια και λεπτομέρεια του δελταρίου οφείλονται τόσο στην ποιότητα της λιθογραφικής εκτύπωσης όσο και στο γεγονός ότι ο φωτογράφος θα πρέπει να χρησιμοποίησε σχετικά μεγάλων διαστάσεων γυάλινη αρνητική πλάκα.
Η ημερομηνία αποστολής του δελταρίου από την κ. Ελένη Α. Οικονόμου ήταν 2 Οκτωβρίου 1907. Παραλήπτης ήταν ο κ. Olivido Gomez, κάτοικος του Valladolid της Ισπανίας, με τον οποίο η κ. Οικονόμου είχε ανοίξει αλληλογραφία με σκοπό την ανταλλαγή εικονογραφημένων δελταρίων, δραστηριότητα εξαιρετικά δημοφιλή την εποχή εκείνη. Όπως γράφει (σε άπταιστα Γαλλικά) στον κ. Gomez, «Πολύ σας ευχαριστώ για την τόσον όμορφη κάρτα σας. Δεν έχω λόγια να σας ευχαριστήσω για την φροντίδα που επιδείξατε, απευθυνόμενος στη Μαδρίτη εις αναζήτησιν της κάρτας του Πρίγκηπως Διαδόχου. Και εγώ συλλέγω γραμματόσημα. Επισυνάπτω τα όσα μου ζητήσατε, αλλά εφόσον επιθυμείτε, δύναμαι να σας αποστείλω όλες σχεδόν τις ελληνικές σειρές, κ.λπ. Θα σας ήμουν ευγνώμων για ολίγα γραμματόσημα της Ισπανίας, όχι όμως από την τρέχουσα σειρά την οποία διαθέτω σχεδόν πλήρη.»

Γιάννης Σταθάτος

Κ. Καρελλάς, Δρόμος Ποταμού-Αγίας Πελαγίας, π. 1910 (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ)

Δείτε την πλήρη σειρά φωτογραφικών δελταρίων στην κατηγορία Φωτογραφικό Αρχείο.

---

Ευχαριστούμε την Βασιλική Χατζηγεωργίου του Φωτογραφικού Αρχείου ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, και τον συλλέκτη Αναστάσιο Σακελαρίου.

ΠΗΓΗ  /tripelago.wordpress.com