Το μπλόκο των αγροτών Βατίκων από σήμερα μεταφέρθηκε δίπλα στο συνεργείο του Κυριάκου Κοντραφούρη.

Το μπλόκο των αγροτών Βατίκων από σήμερα μεταφέρθηκε δίπλα στο συνεργείο του Κυριάκου Κοντραφούρη. Αλλάζουμε την επωνυμία μας και θα συσταθεί σύλλογος με όλους που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα (αγρότες.μελισοκόμους,ψαράδες κ.τ.λ.) Μετά από ένα μήνα και κάτι μέρες ,δώσαμε τον αγώνα μας όλοι μας να μην περάσει η κυβέρνηση τα μέτρα που έχει ετοιμάσει ,τα οποία ξέρουμε ότι ο αγροτικός κόσμος δεν θα τα αντέξει. Μας υποσχέθηκαν κάποια πράγματα .Υπάρχει χρόνος έστω και λίγος να υπάρξουν βελτιώσεις και σε άλλα ακόμα πάνω στις προτάσεις των αγροτών. Οι αγρότες το μόνο που ζήτησαν και ζητάνε είναι να μπορούν ,να είναι σε θέση να καλλιεργούν την γη τους μέσα σε ένα πλαίσιο φορολογικό και ασφαλιστικό δίκαιο .Την Πέμπτη μέρα τσικνοπέμπτης σας καλούμε στον νέο μας χώρο να τσικνίσουμε και να σας ενημερώσουμε για το νέο μας βήμα . Τα Βάτικα επίσημα θα έχουν φορέα που θα εκπροσωπεί όλους τους ανθρώπους που μοχθούν και θα είναι αυτός που θα είναι στέγη για όλους ,προστατεύοντας τα δικαιώματα τους διεκδικώντας το καλύτερο για να υπάρχει μέλλον για όλους.

ΑΒΛΕΜΟΝΑΣ ΚΥΘΗΡΩΝ [ ΦΩΤΟ ]

Ο Αβλέμονας (ή Αυλέμονας) είναι παραθαλάσσιος οικισμός των Κυθήρων. Υπάγεται στην τοπική κοινότητα Μητάτων, τηςδημοτικής ενότητας και δήμου Κυθήρων, της περιφερειακής ενότητας Νήσων, στην περιφέρεια Αττικής, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.

Πρίν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Κυθήρων του νομού Πειραιώς, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.

 Ο Αβλέμονας είναι παραθαλάσσιος οικισμός των Α. Κυθήρων, σε υψόμετρο 5, στον βορειοανατολικό μυχό του όρμου του Αγ. Νικολάου, 31 περίπου χλμ. ΒΑ της Χώρας Κυθήρων.

 Ιστορικά στοιχεία

Κοντά στον οικισμό, στη θέση Καστρί (Σκάνδεια) της σημερινής Παλαιόπολης, είχαν αποβιβαστεί Κρήτες της Μινωικής Εποχής, περί το 2.000 π.Χ. Τα κεραμικά ευρήματα δείχνουν ότι, είχαν φέρει μαζί τους πολλά αγγεία από την πατρίδα τους, αλλά είχαν κατασκευάσει και άλλα επί τόπου, εκμεταλλευόμενοι τα κοχύλια πορφύρας που αφθονούσαν στους βυθούς των Κυθήρων, για να τα βάφουν με έντονο κόκκινο χρώμα.

Λέγεται ότι, στις παρακείμενες ακτές, ναυάγησε το πλοίο «Μέντωρ» του Έλγιν το 1802, που μετέφερε κομμάτια μαρμάρου από τον Παρθενώνα.^] Επίσης, το λιμανάκι του Αβλέμονα ήταν το σημείο αποβίβασης των Άγγλων, όταν κατέλαβαν τα Κύθηρα το 1809

 Αξιοθέατα

Η θέση του Αβλέμονα αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης πολλών τουριστών, λόγω του φυσικού του κάλλους, ενώ και οι ίδιοι οι Κυθήριοι θεωρούν τον οικισμό ώς, ίσως, τον ομορφότερο του νησιού και από τα ομορφότερα ψαροχώρια της Μεσογείου.Το μικρό αλιευτικό λιμάνι, αλλά κυρίως η θέση «Λουτρό της Αφροδίτης», ένας πολύ μικρός κολπίσκος έν είδει πισίνας, είναι εξαιρετικής ομορφιάς.

Στο ύψωμα απέναντι απο τον κολπίσκο του οικισμού, υπάρχουν τα ερείπια ενετικού φρουρίου των 13ου – 16ου αιώνα («Καστράκι»), ενώ πίσω από το χωριό υπάρχει κτήριο («οικία Cavallini») με ηλιακό ρολόι. Η εκκλησία του Αγ. Παντελεήμονα θεωρείται ότι έχει κτιστεί πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού.

Πηγή  el.wikipedia.org Φωτό ADELIN 107,3 FM ΚΥΘΗΡΑ

ΒΑΤΙΚΙΩΤΕΣ ΨΑΡΑΔΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΛΙΑ...ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΘΑΚΗ

Η ιστορία των Βατικιωτών στην αλιεία με παραγάδια στη Βόρειο Αφρική και την Άγια μετάληψη κάθε Μάιο των ψαράδων μας στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας πριν από κάθε τέτοιο μεγάλο ταξίδι για την εποχή εκείνη . 
Είναι ένας μεγάλος και διαχρονικός έρωτας των Βατικιωτών η θάλασσα και τα τρεχαντήρια μας Ήρωες και μάρτυρες οι ψαράδες μας που αγάπησαν τα πελάγη και δόθηκαν σε αυτά με αφοσίωση σε ολόκληρη τη ζωή τους.
Εμείς , οι απόγονοι τους στα Βάτικα , στην πατρίδα του ήλιου και της θάλασσας , γενέτειρα προγόνων και δική μας , θα διατηρήσουμε στη δική μας ζωή τη μνήμη τους στο ακοίμητο καντήλι της ψυχής μας .
“Τα τρεχαντήρια έκαναν πανιά” 
Κι έφυγες , ξενιτεύτηκες παιδί στο μπάρκο απ’ την αρχή
Κι αντίδωρο απ’ τον Άγιο
Μαζί σου πήρες φυλακτό , πήρες της μάνας την ευχή
Στη σκάλα το μουράγιο
Ο κύρης είσαι , ο αδερφός , ο γιος , ο αρραβωνιαστικός
σ’ άλλου ποιητή τα λόγια
της φαμελιάς το στήριγμα , ο χτίστης που στο φτωχικό
εσήκωσε τα’ ανώγια . Νεαπολίτης Ναύαρχος Κώστας Γ. Καταγάς
Καταγράφουμε γεγονότα και πληροφορίες που συγκεντρώσαμε με πολύ κόπο είναι αλήθεια για να τις βρουν ευκολότερα εκείνοι οι Βατικιώτες απόγονοι των ανθρώπων της θάλασσας που θα ενδιαφερθούν να τα μάθουν στο απώτερο μέλλον .
Πάνω από πενήντα χρόνια έχουν περάσει από τότε . Οι ψαράδες μας χαροκόποι της ζωής και της ελεγχόμενης φτώχειας , μεροδούλι μεροφάι , σαν τους ψαράδες που επέλεξε ο χριστός για μαθητές του βρήκαν τρόπο επιβίωσης , τα δύσκολα χρόνια , στο ψάρεμα με εκείνης της εποχής τα σπάγκινα παραγάδια στην Βόρειο Αφρική που τα ψάρια υπέρ-αφθονούσαν τότε και που σήμερα οι περισσότεροι από αυτούς κάνουν παρέα με τους Αγγέλους στο παράδεισο αφού στο λιμανάκι του Αυλόσπηλου της Νεάπολης υπάρχουν σήμερα μόνο τα φαντάσματα τους που τριγυρνούν στις πλώρες και τις πρύμνες των τρεχαντηριών , είναι αυτοί που ζωντανοί όταν τους ρωτούσαν στα λιμάνια , από πού είσαι καπετάνιε ; απαντούσαν , ο πατέρας μου είναι ο Κάβο Μαλιάς και η μάνα μου είναι τα Βάτικα .
Στη μικρή Νεάπολη που είναι χτισμένη δυο φορές εκεί που σκάει το κύμα μετά τον μεγάλο πόλεμο και από το 1952 μέχρι το 1964 που τα τρεχαντήρια άφησαν τα κουπιά και τα πανιά και απέκτησαν όλα προωστήριες μηχανές 8 – 10 ίππων για να ταξιδεύουν αυτόνομα και με κάποια σχετικά περισσότερη ασφάλεια πολλοί συμπατριώτες μας από τον μήνα Μάιο και μέχρι τα μισά του Σεπτεμβρίου δούλεψαν στην Βόρεια Αφρική , στον κόλπο της Σύρτης , στην Βεγγάζη , στο Τομπρούκ , στην Τέρνα και στην Τρίπολη .
Τα τρεχαντήρια πήγαιναν τον Μάιο από την Νεάπολη στην Αφρική και επέστρεφαν τον Σεπτέμβριο με τις μεγάλες ανεμότρατες του καπετάν Γιάννη Σταθάκη (Κουτουριάρη) φορτωμένα συνήθως στο “Χρυσώ” , το “Σαρωνικός” και το “Ευάγγελος” ένα τρεχαντήρι στην δεξιά πλευρά της κουβέρτας ένα στην αριστερή και ένα στην πρύμη εγκάρσια πίσω από την κάθοδο προς το μηχανοστάσιο (φαίνονται στην φωτογραφία της ανάρτησης μας) που τα φορτώνανε με τις μπίγες τους και δύο ακόμα τρεχαντήρια συνήθως τα μεγαλύτερα τα ρυμουλκούσαν δεμένα στην πρύμη της ανεμότρατας στα καπόνια με τα συρματόσχοινα της τράτας ένα δεξιά και ένα αριστερά , φαίνονται και αυτά στην πρύμη του «Χρυσώ» , Βατικιώτικες επινοήσεις και ζωντανές ιστορίες και θρύλοι της Βατικιώτικης ζωής στη θάλασσα .
Το μεγάλο σε απόσταση ταξίδι ήταν από το Λιμάνι της Νεάπολης μέχρι την Τέρνα της Λιβύης 226 ναυτικά μίλια και στη συνέχεια οι ανεμότρατες του καπετάν Γιάννη του Σταθάκη-Κουτουριάρη πήγαιναν τα τρεχαντήρια για ψάρεμα στην περιοχή της Βεγγάζης και οι ανεμότρατες του καπετάν Μηνά του Σταθάκη –Στελάκου πήγαιναν τα τρεχαντήρια για ψάρεμα στην περιοχή του Τομπρούκ , μια μικρή Βατικιώτικη Οδύσσεια δηλαδή 226 ναυτικών μιλίων με τρεχαντήρια μήκους από 8 έως 10 μέτρα . Πολλοί Βατικιώτες επιμένουν και πρέπει να είναι αλήθεια ότι ο Γιώργος ο Γιαλελής , ο γνωστός μας κοχλιός , παράμενε στο ρυμουλκούμενο από την ανεμότρατα τρεχαντήρι του «το Δημήτριος» σε ολόκληρο το ταξίδι των 226 μιλίων από την Νεάπολη μέχρι την Λιβύη και το κυβερνούσε μόνος του . 
Κάθε πρωί όταν τελείωνε το ξεψάρισμα των παραγαδιών ζύγιζαν με το καντάρι και παρέδιδαν τα ψάρια που είχαν πιάσει την Νύχτα στην ανεμότρατα αποθήκη – ντεπόζιτο την λέγανε -που είχε σειρά να τα μεταφέρει μέρα παρά μέρα φρέσκα στον Πειραιά και έπαιρναν και την σχετική απόδειξη της παραλαβής τους .
Ο Λάμπης Σπύρου Σταθάκης που δούλεψε τέσσερα χρόνια στην ανεμότρατα “Χρυσώ” δεκατετράχρονο ναυτόπαιδο τότε μας λέει ότι το σύνολο των τρεχαντηριών από την Νεάπολη , την Ελαφόνησο , την Σκιάθο , την Σκόπελο , τις Σπέτσες και την Ερμιόνη ήταν 26 και τα Βατικιώτικα τρεχαντήρια ήταν τα εξής “ Τα δύο αδέλφια ” με τον Γεώργιο Βρανά και τον αδελφό του τον Χριστόφορο - Φίλη Βρανά , το “ Μαρούλη ” του Γιώργου του Βλάχου , το “ Τασία ” με τον Γιώργο τον Κοντάκο από την Ελαφόνησο , το “ Αγιος Χαράλαμπος ” και το “ Άγιος Νικόλαος ” με τον Βασίλη τον Παπούλια από την Ελαφόνησο πατέρα του σημερινού Χαράλαμπου Βασιλείου Παπούλια που έχει το εκδρομικό σκάφος “Βασίλης Παπούλης” , “ το Σπυρίδων ” με τον Πολυχρόνη τον Μηνόγιαννη πατέρα των σημερινών καπεταναίων Παναγιώτη και Μιχάλη Μηνόγιαννη , το “ Νικόλαος ” του Χαράλαμπου Μανούσου και του γιού του Νίκου , το “ Φωφώ ”του Νίκου του Αρώνη (Σταυράκου) το “ Δημήτριος ” με το Γιώργο το Γιαλελή (Kοχλιό) ο Δημήτρης ο Τσάκος ή αλλιώς Τζίμης Πασχαλάκος με το Ποτούλα , ο Γιάννης ο Τερλελής από το Λάχι , o Λαχιώτης Νικόλαος Παύλου Αλειφέρης για ένα ταξίδι με το τρεχαντήρι τα “ Τρία αδέλφια ” ο Μήτσος ο Ραμάκης και πολλοί άλλοι .
Το πλήρωμα των τρεχαντηριών αποτελείτο από τρεις ή και τέσσερις συντρόφους που ήταν συνήθως συγγενείς πρώτου βαθμού και είχαν όλοι για κρεβάτι τους το μικρό αμπάρι και την κουβέρτα του τρεχαντηριού για να πλυθούν με το νερό που έπαιρναν σε δοχεία από τις μεγάλες ανεμότρατες μαζί με το πετρέλαιο για την μηχανή τους και τα τρόφιμα για την επιβίωση τους μια φορά την Εβδομάδα .
Οι μηνιαίες χρηματικές απολαβές για τα τρεχαντήρια ήταν 8.000 έως 10.000 δραχμές το μήνα και θεωρείτο ένα ικανοποιητικό χρηματικό ποσό αφού μια πολυμελής οικογένεια στην Νεάπολη περνούσε τότε χωρίς να στερείτε τίποτα με 1.000 δραχμές το μήνα .
Υπάρχουν και αναφορές όμως από τον γιο του Γιώργου του Βρανά τον Παναγιώτη που επιμένει ότι μια χρονιά ο πατέρας του έφερε από την Αφρική 80.000 δραχμές και ξεχρέωσε το τρεχαντήρι «τα Δύο αδέλφια» που παρήγγειλαν στο ταρσανά των Σπετσών . 
Η αμοιβή των τεσσάρων συντρόφων ανά τρεχαντήρι βασιζόταν στο λεγόμενο «Συντροφικό Σύστημα» των μεριδίων ή μερτικών που δεν είναι τυχαίο ότι κάποτε εφαρμοζόταν και στην πειρατεία .
Εμείς καταφέραμε μετά από πολύμηνες επίμονες προσπάθειες και βρήκαμε φωτογραφίες των περισσότερων καπεταναίων και των τρεχαντηριών της ιστορίας μας για να είναι τεκμηριωμένη ιστορική αναφορά και σας τις παρουσιάζουμε εδώ ξεκινώντας από τον θαλασσαετό της Νεάπολης που έχει μείνει διαμάντι στην μνήμη των Βατικιωτών , τον καπετάν Γιάννη Βαγγέλη Σταθάκη – Κουτουριάρη , τον αξεπέραστο καπετάν Μηνά Στέλιου Σταθάκη – Στελάκο , τον σεβάσμιο όλων των Βατικιωτών καπετάν Βασίλη Μανούσο και τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της Βατικιώτικης αυτής Οδύσσειας , όλοι σεβάσμιοι καπεταναίοι της αλιείας την εποχή εκείνη για απαξάπαντες τους Βατικιώτες και όχι μόνο .
Στην μεγάλη φωτογραφία στην παλιά ξύλινη προβλήτα της Νεάπολης βλέπετε την ανεμότρατα «Σαρωνικός» μπροστά με το ένα άρμπουρο και πίσω το «Χρυσώ» με τα δύο άρμπουρα να φορτώνουν στην κουβέρτα τους τα τρεχαντήρια για το μεγάλο ταξίδι και στην συνέχεια όσες φωτογραφίες τρεχαντηριών και ψαροκαπεταναίων της εποχής εκείνης καταφέραμε να βρούμε ψάχνοντας στα Βατικιώτικα σπίτια .
Έχουμε γράψει πολλές φορές ότι δυστυχώς τα επόμενα χρόνια τα τεκμήρια της ναυτοσύνης των Βατικιωτών θα βρεθούν στους κάδους των απορριμμάτων του Πειραιά , της Καστέλας , του Κερατσινίου , της Χαραυγής , του Περάματος και τις άλλες συνοικίες του Λεκανοπεδίου. 
Η φωτογραφία με τις ανεμότρατες να φορτώνουν τα τρεχαντήρια στο λιμάνι της Νεάπολης είναι ίσως και η μοναδική που υπάρχει και μας την έδωσε ο εγγονός του καπετάν Γιάννη του Κουτουριάρη , Γιάννης Γεωργίου Σταθάκης , τον οποίο και θερμά ευχαριστούμε .
Όλοι τους έγραψαν χρυσές σελίδες στην αλιεία στα Βάτικα και σε ολόκληρη την Ελλάδα .
Πηγή 

Stathakis Panagiotis

ΜΗΠΩΣ ΞΕΧΑΣΑΤΕ ΝΑ ΦΟΡΕΣΕΤΕ ΜΑΡΤΗ;

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, συνηθίζεται να φοριέται στον καρπό του χεριού ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» φοριέται κυρίως από τα παιδιά για να προστατεύει τα πρόσωπά του από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν.

Ο "Μάρτης" φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κατοχός του.

"Μάρτη" δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.

Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα βαλκάνια, λόγω της υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.

«ΜΑΡΤΗΣ»

Κατά τις ηλιόλουστες ημέρες του Μαρτίου που ακολουθούσαν τα κρύα του χειμώνα, τα παιδιά έβγαιναν από τα σπίτια και έπεζαν έξω στις αυλές. Οι μητέρες, για να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου που θεωρούνται επικίνδυνες, έφτιαχναν και φορούσαν στο χέρι ή στο πόδι των παιδιών τον "Μάρτη", ένα κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα. 
Ο ήλιος το μάρτιο συνήθως καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών: “Του Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε δεν ξεβάφει”. Η μαυρίλα όμως σήμαινε και ασχήμια, προπάντων για τα κορίτσια που η παράδοση τα ήθελε άσπρα και ροδομάγουλα:  «Ο πόχει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μη την ιδεί». Για να αποτρέψουν την επίδραση του ήλιου λοιπόν, έφτιαχναν και φορούσαν τον «μάρτη», ώστε να προστατεύσει τα πρόσωπα των παιδιών από τον ήλιο και να μην καούν. Όταν τον έβγαζαν τον κρεμούσαν σε τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα.

Ο "Μάρτης" ουσιαστικά αποτελείται από δύο κλωστές, άσπρη και μία κόκκινη, στριμένες μεταξύ τους, που συμβόλιζαν την αγνότητα και τα χαρά. Σε κάποιες παραδόσεις αναφέρεται και μία χρυσή κλωστή ώστε να συμβολίζεται και η αφθονία.

Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι το τέλος του μήνα. Σε ορισμένες περιοχές το μαρτιάτικο βραχιολάκι θεωρείται ιερό από τη λαϊκή παράδοση που δεν είναι πρέπον να πεταχτεί. Για αυτό το φορούσαν μέχρι το Πάσχα και το έδενα στην Αναστάσιμη λαμπάδα για να καεί. Σε άλλες περιοχές έκαιγαν το  βραχιολάκι στις φωτιές που άναβαν για να κάψουν τον Ιούδα.

Η πιο διαδεδομένη όμως αντίληψη φέρει το "Μάρτη" να φοριέται μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα χελιδόνια. Τότε έβγαζαν το Μάρτη και τον αφήναν σε κλαδιά για να τον πάρουν τα πουλιά και να το χρησιμοποιήσουν στην κατασκευή της φωλιάς τους.

Οι Δρίμες του Μάρτη

Η παράδοση θεωρεί τις Δρίμες ως ημέρες γρουσούζικες και κακότυχες, τις λεγόμενες και ως αποφράδες. Θεωρείται ότι δαιμονικά όντα τριγυρίζουν τον κόσμο αυτές τις ημέρες και έκαναν κακό σε όποιον συναντούσαν. Δρίμες είναι όλο το Δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι και τον Αγιασμό των Φώτων (την περίοδο δηλαδή  που αλωνίζουν οι Καλικάντζαροι), όλα τα Σάββατα του Μαρτίου, όλες οι Δευτέρες του Αυγούστου, οι έξι πρώτες ημέρες τ' Αυγούστου (τις ημέρες που κοιτάνε τα ημερομήνια), οι τρεις πρώτες αλλά και οι τρεις τελευταίες ημέρες του Μαρτίου (που λέγονται και ημέρες της γριάς)

Αυτές τις ημέρες οι άνθρωποι προσπαθούσαν να προφυλαχτούν για να μην πάθουν κανένα κακό, είτε αυτοί οι ίδιοι, είτε η οικογένεια και το βιός τους. Έμεναν λοιπόν στα σπίτια τους, δεν πήγαιναν στα χωράφια, και δεν έκαναν καμιά δουλειά που μπορούσε να γίνει άλλες ημέρες. Όποιος πήγαινε για δουλειά πάθαινε κάποιο ατύχημα. Εάν πήγαινες στα χωράφια, η σοδειά θα καταστρεφόταν. Ό,τι πλύνεις αυτές τις ημέρες θα λειώσει, όσα ξύλα και να κόψεις θα σαπίσουν, αν λουστείς θα πάθεις κακό. Γι' αυτό ή αποφεύγουν ολότελα να πλύνουν τις μέρες αυτές ρούχα ή, αν πλύνουν, ρίχνουν στο νερό πέταλο, γιατί το σίδερο, όπως πιστεύεται, είναι γιατρικό και αποτρέπει τα δαιμόνια.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ

Η κατασκευή του "Μάρτη" είναι πολύ απλή. Χρειάζονται μόνο δύο κλωστές κεντήματος, μία κόκκινη και μία άσπρη. Κάνεις από έναν κόμπο στη μία άκρη της καθεμιάς, τη στερεώνεις κάπου με μια καρφίτσα και βάζοντάς την ανάμεσα στις παλάμες σου τη στρίβεις όσο γίνεται περισσότερο. Οταν στριφτεί καλά την κομπιάζεις και απ’ την άλλη άκρη της. Επαναλαμβάνεις με τη δεύτερη κλωστή. Οταν είναι έτοιμες oι στριμμένες τις πιάνεις μαζί -κόκκινη και άσπρη- και τις τεντώνεις. Σε μια στιγμή, τις αφήνεις απ' τη μια άκρη και μπλέκονται από μόνες τους.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Ο Μάρτης πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης). Είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με τον Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων.

Στο βυζάντιο γιόρταζαν την πρώτη Μαρτίου με σπουδαίες δραστηριότητες. Ο μεγάλος λαογραφος Λουκάτος αναφέρει τα <χελιδονίσματα> που προέρχονται απο την αρχαιότητα. Την Πρώτη Μαρτίου οι μικροί έφτιαχναν ένα ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψουν αυγά.

Το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο στα Σκόπια με την ονομασία «Μάρτινκα» και στην Αλβανίαως «Βερόρε». Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών μας χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι. Άλλοι πάλι, δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.

Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.

Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός - Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε τον δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του -λέει ο μύθος- έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Η λαϊκή φαντασία έδωσε στο Μάρτιο ένα σωρό παρατσούκλια, όπως Ανοιξιάτης (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης), Γδάρτης, Παλουκοκάφτης Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτης(λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού), Φυτευτής, και άλλα δηλωτικά της φυσιογνωμίας του, που έχουν σχέση με ιδιότητες ή πράξεις που του αποδίδονται.

Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται μέσα στις παραδόσεις και τις παροιμίες που έπλασε ο λαός για να εξηγήσει τις απότομες μεταβολές του καιρού ή τις βαρυχειμωνιές που παρατηρούνται μέσα στο Μάρτη και που πάντα είναι επικίνδυνες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,
τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει».

στην οποία και χρωστάει τα παρατσούκλια γδάρτης και παλουκοκάφτης.

Για τις μεγάλες του παγωνιές λένε: «Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».
ενώ για την αντιμετώπιση του κρύου άλλες παροιμίες συμβουλεύουν:

«Φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».

«Το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι».

«Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την».

«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».

Η ΚΑΤΕΡΓΑΡΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ

Στα πολύ παλιά χρόνια ο Μάρτης ήταν ο πρώτος μήνας του έτους. Μια κατεργαριά όμως που έκαμε σε βάρος των άλλων μηνών που ήταν τα αδέλφια του στάθηκε αιτία για να του πάρει την πρωτοκαθεδρία ο Γενάρης.

«Μια φορά κι έναν καιρό αποφασίσανε οι δώδεκα μήνες να φτιάξουνε κρασί σε ένα βαρέλι ώστε να μπορούν να πίνουν όποτε τους ερχόταν η όρεξη.

Έτσι λοιπόν είπε ο Μάρτης:
- Εγώ θα ρίξω πρώτος μούστο στο βαρέλι για να γίνει κρασί και ύστερα ρίχνετε κι εσείς.
- Καλά, ρίξε εσύ πρώτος του είπαν οι άλλοι.

Ετσι και έγινε. Έριξε πρώτα εκείνος στο βαρέλι το μούστο και ύστερα ακολούθησαν και οι άλλοι μήνες.

Όταν λοιπόν ζυμώθηκε ο μούστος και έγινε το κρασί, είπε πάλι ο Μάρτης.
- Εγώ που έριξα πρώτος το μούστο, πρώτος θ' αρχίσω και να πίνω.
-Βέβαια, είπαν οι άλλοι, έτσι είναι το σωστό.

Έτσι λοιπόν τρύπησε το βαρέλι στο κάτω μέρος, και άρχισε να πίνει, ως που ήπιε όλο το κρασί και δεν άφησε ούτε στάλα. Κατόπιν ήρθε η σειρά του Απρίλη να πάει να πιεί κρασί. Πηγαίνει και το βρίσκει άδειο. Θυμώνει, το λέει στους άλλους. Τ' ακούνε εκείνοι θυμώνουνε και σκέφτωνται τι να κάνουν. Συμφωνούν όλοι λοιπόν να τον τιμωρήσει ο Γενάρης που ήταν και ο μεγαλύτερος αδελφός. Τον πιάνει λοιπόν ο Γενάρης και του τραβάει ένα γερό χέρι ξύλο. Του αφαιρεί και το πρωτείο που είχε, να αρχίζει δηλαδή το έτος κάθε Μάρτη, και έγινε να αρχίζει το έτος από το Γενάρη.

Από τότε όταν ο Μάρτης θυμάται το παιχνίδι που έκανε στα αδέλφια του και τους ήπιε όλο το κρασί, γελάει και ο καιρός ξαστερώνει. Όταν πάλι θυμάται το ξύλο που έφαγε κλαίει και βρέχει».

Η παράδοση, που με μικρές παραλλαγές τη συναντάμε και αλλού είναι αιτιολογική και σκοπεύει στην εξήγηση της ακασταστασίας του καιρού που συνήθως χαρακτηρίζει το Μάρτη.

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ
Το ίδιο φαινόμενο εξηγούν και άλλες παραδόσεις που αναφέρονται στη γυναίκα του Μάρτη.

Κάποτε οι μήνες αποφάσισαν να παντρευτούν. Ο καθένας βρήκε μια γυναίκα που του άρεσε και την παντρεύτηκε. Ο Μάρτης δε φρόντισε το ζήτημα μόνος του και έβαλε προξενητάδες να του βρούνε μια γυναίκα. Εκείνοι του φέρανε μια κοπέλα η οποία ήταν τυλιγμένη με ένα μαντίλι και του είπαν ότι είναι πολύ όμορφη. Ευκολόπιστος όπως ήταν, την παντρεύτηκε.
Όταν όμως έμειναν μόνοι και έβγαλε το μαντίλι της, τι να δει; Δεν υπήρχε πιο άσχημη στον κόσμο!

Από τότε κάθε φορά που τη θυμόταν άστραφτε, βροντούσε, έβρεχε, έριχνε μπόρες, έκανε παγωνιές. Μόνο όταν ξεχνιόταν μερικές φορές, ηρεμούσε, γαλήνευε κι έκανε καλό καιρό!

Στη Μεσσηνία, λόγου χάρη, λένε ότι η γυναίκα που παντρεύτηκε ο Μάρτης, από μπροστά ήταν πολύ άσχημη, ενώ από πίσω ήταν πολύ όμορφη. Όταν ο Μάρτης τη βλέπει καταπρόσωπο κλαίει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και ο καιρός καλοσυνεύει.
Γι' αυτό λέγεται και η παροιμία: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει».

Σε άλλες περιοχές η παράδοση θέλει το Μάρτη νε έχει δύο γυναίκες, τη μια πολύ όμορφη και φτωχή και την άλλη πολύ άσχημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση και όταν γυρίζει κατά την άσχημη, κατσουφιάζει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως γυρίζει κατά την όμορφη, χαίρεται και γελάει, και ο καιρός είναι καλός. ζεστός με ήλιο. Τις περισσότερες φορές όμως γυρίζει κατά την άσχημη επειδή αυτή είναι η πλούσια που τρέφει και την φτωχή, την όμορφη.

Έτσι άλλωστε προτιμούν το Μάρτιο και οι χωρικοί, βροχερό, επειδή η σοδειά τους θα είναι καλύτερη. Άλλωστε το βεβαιώνουν και αρκετές παροιμίες.

«Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε».

«Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει».

«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές».

«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης».

«Μάρτης βροχερός θεριστής κουραστικός».

«Μάρτης κλαψής θεριστής χαρούμενος».

«Μάρτης πουκαμισάς δεν σου δίνει να μασάς».

«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απριλης αλλη μία,
να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι».

και η πασίγνωστη, που είναι παραλλαγή της προηγούμενης:

«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα,
χαράς σ' εκείνο το ζευγά πόχει πολλά σπαρμένα».

Η παράδοση της λιθωμένης γριάς
Τα απρόοπτα της βαρυχειμωνιάς που συνήθως επιφυλάσσουν οι τελευταίες ημέρες του Μάρτη, οι «μέρες της γριάς» όπως λέγονται, θέλει να εξηγήσει η παράδοση της «λιθωμένης γριάς».

"Ητανε μια φορά μια γριά κι είχε κάτι κατσικάκια. Ο Μάρτης τότε είχε εικοσιοχτώ ημέρες και ο Φλεβάρης τριανταμία.

Ήρθε λοιπόν εκείνη την εποχή ο Μάρτης κι επέρασε χωρίς να κάμει χειμώνα και η γριά από τη χαρά της που βγήκανε πέρα καλά τα πράματα της, ξεγελάστηκε και είπε:
«Πρίτσι Μάρτη μου, στην πομπή σου. Μπήκες, βγήκες τίποτα δε μου έκανες. Τα αρνάκια και τα κατσικάκια μου τα ξεχείμασα».

Τότε ο Μάρτης πείσμωσε και δανείστηκε τρεις ημέρες απ' το Φλεβάρη και έριξε χιόνια πολλά.
Ήταν τόσο άσχημος ο καιρός, που η γριά και τα ζωντανά της πέτρωσαν από το κρύο.

Για αυτό που έπαθε εκείνη η γριά, τις τρεις τελευταίες ημέρες του Μάρτη τις λένε ημέρες των γριών.

Σε κάποια χωριά ονοματίζουνε κάθε μία από αυτές τις ημέρες με το όνομα μίας από τις πιο ηλικιωμένες γριές του χωριού. Αν τύχει καλή ημέρα θεωρούν πως η γριά είναι καλή, ενώ αν τύχει κακοκαιρία λένε πως έγινε από την κακία της γριάς.

Από τότε λένε ότι έχει ο Μάρτης τριανταμία ημέρες και ο Φλεβάρης εικοσιοχτώ. Για αυτό άλλωστε το λένε κουτσό και κουτσοφλέβαρο.

Πηγή  http://edu.klimaka.gr/