Εξεδόθη προσφάτως στην Αυστραλία και κυκλοφορεί ετούτες τις ημέρες το καινούργιο βιβλίο του αμερικανού καθηγητή Timothy Gregory και της καραβίτισσας αρχαιολόγου Γαρυφαλλιάς Τζωρτζοπούλου με τον τίτλο «The Archaeology of Kythera»*.
Για να αντιληφθεί κανείς το εύρος της ιστορικής ύλης (επτά χιλιετιών!) που καλύπτει ο άρτι εκδοθείς αρχαιολογικός πανδέκτης αρκεί ένα απόσπασμα από τον Πρόλογο (σε πρόχειρη μεταφορά στα ελληνικά):
«Η Αρχαιολογία γίνεται συχνά αντιληπτή ως μια επιστήμη ασχολούμενη αποκλειστικά με υλικά ευρήματα του αρχαίου κόσμου, ειδικότερα της προϊστορικής και Κλασσικής εποχής. Ετούτο το βιβλίο, ωστόσο, εστιάζει στην διαχρονία, πράγμα που σημαίνει ότι θα εξετάσει και θα θέσει προς συζήτησιν την αρχαιολογία των Κυθήρων όλων των ιστορικών περιόδων από την προϊστορία μέχρι τα σύγχρονα χρόνια. Ίσως μοιάζει ασύνηθες κτήρια και τέχνεργα του 19ου ή του 20ου αιώνα να θεωρούνται κομμάτι της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, αλλά πιστεύουμε ότι η συμπερίληψη των μεσαιωνικών και των σύγχρονων ευρημάτων είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της ιστορίας και της κοινωνίας των Κυθήρων διά μέσου των αιώνων. Έτσι, οι νερόμυλοι του 19ου αιώνα θα βρεθούν δίπλα-δίπλα με τους μινωικούς τάφους, και τα βυζαντινά κάστρα θα στεγαστούν στο ίδιο κεφάλαιο και πολλές φορές στην ίδια σελίδα με τα γλυπτά των κλασσικών χρόνων, καθώς επιχειρούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις περιόδους με την αρμόζουσα προσοχή και μελέτη.»
«Η Αρχαιολογία γίνεται συχνά αντιληπτή ως μια επιστήμη ασχολούμενη αποκλειστικά με υλικά ευρήματα του αρχαίου κόσμου, ειδικότερα της προϊστορικής και Κλασσικής εποχής. Ετούτο το βιβλίο, ωστόσο, εστιάζει στην διαχρονία, πράγμα που σημαίνει ότι θα εξετάσει και θα θέσει προς συζήτησιν την αρχαιολογία των Κυθήρων όλων των ιστορικών περιόδων από την προϊστορία μέχρι τα σύγχρονα χρόνια. Ίσως μοιάζει ασύνηθες κτήρια και τέχνεργα του 19ου ή του 20ου αιώνα να θεωρούνται κομμάτι της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, αλλά πιστεύουμε ότι η συμπερίληψη των μεσαιωνικών και των σύγχρονων ευρημάτων είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση της ιστορίας και της κοινωνίας των Κυθήρων διά μέσου των αιώνων. Έτσι, οι νερόμυλοι του 19ου αιώνα θα βρεθούν δίπλα-δίπλα με τους μινωικούς τάφους, και τα βυζαντινά κάστρα θα στεγαστούν στο ίδιο κεφάλαιο και πολλές φορές στην ίδια σελίδα με τα γλυπτά των κλασσικών χρόνων, καθώς επιχειρούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις περιόδους με την αρμόζουσα προσοχή και μελέτη.»
Λίγες σκέψεις που μου γέννησε η πρώτη διαγώνια περιδιάβαση του τόμου:
1. Η αρχαιολογία δεν αποτελεί φιλάρεσκο ακαδημαϊκό αυτοσκοπό˙ είναι η κύρια θεραπαινίδα της ιστορίας, ένα επιστημονικό εργαλείο για να γνωρίσουμε τις ανθρώπινες κοινωνίες που διαδέχονται η μία την άλλη πάνω στην γη των Κυθήρων.
2. Η κυθηραϊκή ιστορία γίνεται κατανοητή ως ενιαία αφήγηση με την εξεύρεση της κρυμμένης συνέχειας κάτω από τις οφθαλμοφανείς ιστορικές τομές.
3. Οι συγγραφείς προτείνουν την διασύνδεση της αρχαιολογίας με συγγενή ή μη επιστημονικά πεδία, όπως με τη μελέτη της διαχείρισης υδάτων, με την μελέτη της οδοποιίας κλπ
4. Στην Αρχαιολογία δεν υπάρχει τίποτε οριστικό. Ωστόσο, όταν η μελέτη περιορίζεται σε μία θέση και μία εποχή δημιουργείται κάποτε η αίσθηση μιας γνώσης τελειωμένης. Εδώ, το πεδίο είναι τόσο εκτεταμένο που η γνώση αναδύεται ως μια διαρκής εκκρεμότητα, γοητευτική και γόνιμη.
1. Η αρχαιολογία δεν αποτελεί φιλάρεσκο ακαδημαϊκό αυτοσκοπό˙ είναι η κύρια θεραπαινίδα της ιστορίας, ένα επιστημονικό εργαλείο για να γνωρίσουμε τις ανθρώπινες κοινωνίες που διαδέχονται η μία την άλλη πάνω στην γη των Κυθήρων.
2. Η κυθηραϊκή ιστορία γίνεται κατανοητή ως ενιαία αφήγηση με την εξεύρεση της κρυμμένης συνέχειας κάτω από τις οφθαλμοφανείς ιστορικές τομές.
3. Οι συγγραφείς προτείνουν την διασύνδεση της αρχαιολογίας με συγγενή ή μη επιστημονικά πεδία, όπως με τη μελέτη της διαχείρισης υδάτων, με την μελέτη της οδοποιίας κλπ
4. Στην Αρχαιολογία δεν υπάρχει τίποτε οριστικό. Ωστόσο, όταν η μελέτη περιορίζεται σε μία θέση και μία εποχή δημιουργείται κάποτε η αίσθηση μιας γνώσης τελειωμένης. Εδώ, το πεδίο είναι τόσο εκτεταμένο που η γνώση αναδύεται ως μια διαρκής εκκρεμότητα, γοητευτική και γόνιμη.
Ένας τόσο γενικός κι αναγκαίος άτλας της κυθηραϊκής αρχαιογνωσίας στηρίζεται, παρ’ όλ’ αυτά, πάνω σε μια ταπεινόφρονα παραδοχή: «Μερικές θέσεις του βιβλίου μας θα είναι ήδη παρωχημένες σχεδόν αμέσως μόλις αυτό κυκλοφορήσει, πολύ απλά διότι νέες ανακαλύψεις γίνονται κάθε χρόνο και προτείνονται επίσης νέες ερμηνείες ακόμα και για τα παλαιότερα ευρήματα.»
Με μεγάλη ανυπομονησία θα περιμένουμε την ελληνική έκδοση η οποία και δεν πρέπει να καθυστερήσει.
* Timothy E. Gregory and Lita Tzortzopoulou-Gregory «The Archaeology of Kythera» MEDITARCH, 2015.
ΣΗΜ.: Ευχαριστίες οφείλονται στην πρόεδρο Φίλων Μουσείων Κυθήρων, κυρία Ελένη Τζωρτζοπούλου, η οποία είχε την ευγενή καλοσύνη να μου φέρει το βιβλίο του Tim και της Lita προτού αυτό ακόμα κυκλοφορήσει!
Πηγή http://dragonerarossa.gr/
