«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων: πώς ο άνθρωπος έφτιαξε ένα μηχανικό σύμπαν»

Αγαπητοί φίλοι,

Μαζί με το φθινόπωρο επιστρέφει και το Cafe Scientifique!
Ελπίζουμε να σας δούμε στην επόμενη ομιλία μας, σχετικά με το αρχαιότερο tablet!

Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017, 7μμ
«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων: πώς ο άνθρωπος έφτιαξε ένα μηχανικό σύμπαν»

Ξενοφών Μουσάς, Καθηγητής Φυσικής Διαστήματος, Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας, Μηχανικής, Τμήμα Φυσικής, ΕΚΠΑ

Λίγα λόγια για το θέμα:
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο γνωστό προηγμένο επιστημονικό όργανο και υπολογιστής. Κατασκευάσθηκε από Έλληνες επιστήμονες, πιθανότατα μεταξύ 150 και 100 π.Χ. Βρέθηκε στα Αντικύθηρα, σε βάθος 40 με 60 μέτρα, και ανασύρθηκε τυχαία από Συμιακούς σφουγγαράδες οι οποίοι το ανακάλυψαν το Πάσχα του 1900, σε ένα τεράστιο αρχαίο ναυάγιο του Α΄ π.Χ. αιώνα που ήταν γεμάτο με θησαυρούς που μεταφέρονταν από την Ελλάδα στη Ρώμη.

Οι διαστάσεις του είναι περίπου 32x22x7 εκατοστά. Ο Μηχανισμός λειτουργεί με προσεκτικά σχεδιασμένα και κατασκευασμένα γρανάζια. Τα γρανάζια εκτελούν συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις, καθώς κινούνται γύρω από άξονες. Η κίνηση των γραναζιών κινεί δείκτες. Ο μηχανισμός προβλέπει όλα τα αστρονομικά φαινόμενα, την θέση του Ήλιου και της Σελήνης, της οποίας δείχνει και τη φάση, όπως και τις εκλείψεις και πιθανότατα και τις θέσεις των πλανητών. Πιθανότατα ήταν ένα αστρονομικό ρολόι που λειτουργεί με γρανάζια που για αιώνες ονομαζόταν πινακίδιον (δηλαδή tablet).

Ο μηχανισμός είναι η επιτομή της Ελληνικής φιλοσοφίας και ειδικότερα των αντιλήψεων των Πυθαγορείων. Θα επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε πώς ο άνθρωπος συνέλαβε και κατασκεύασε ένα αυτόματο πολύπλοκο μηχάνημα που προβλέπει φυσικά φαινόμενα. Θα αναφερθούμε στη γέννηση των επιστημών και του πολιτισμού, στην αστρονομία, και θα αντιληφθούμε ότι οι άνθρωποι τον κατασκεύασαν βασισμένοι στην αιτιοκρατία, στην Πυθαγόρεια αντίληψη ότι η φύση περιγράφεται με μαθηματικά, με τους νόμους της φυσικής, όπως είναι φανερό με τις τελευταίες μελέτες των επιγραφών του εγχειριδίου χρήσης του μηχανήματος που παρουσιάσαμε πριν λίγους μήνες.

Ο ομιλητής μας:
Ο Ξενοφών Διονυσίου Μουσάς είναι Kαθηγητής Φυσικής Διαστήματος (συνταξιούχος), στον Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, του Τμήματος Φυσικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει διατελέσει επί χρόνια συνεργάτης (Visiting Fellow) του Imperial College of Science, Technology and Medicine του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, στο Αστεροσκοπείο Παρισίων και στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για το Ηλιακό Σύστημα στη Γερμανία. Πρόσφατα αναδείχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της διεθνούς Ακαδημίας Εκπαίδευσης Θετικών Επιστημών της Ουκρανίας. Μελετά το διαπλανητικό διάστημα, την κοσμική ακτινοβολία, τις μαγνητόσφαιρες πλανητών, καθώς και ηλιακά φαινόμενα που επηρεάζουν τη Γη. Συμμετείχε στη σχεδίαση μαγνητικής ασπίδας του διαστημικού τηλεσκοπίου ακτίνων Χ "ROSAT", και στην ανάπτυξη του Ηλιακού "radar" (LOIS). Συμμετέχει σε διαστημικά πειράματα της NASA και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, όπως στη διαστημική αποστολή STEREO και WIND στα πειράματα WAVES, στη σχεδίαση της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Βάσης στη Σελήνη και των μελλοντικών διαστημικών αποστολών για τον πλανήτη Κρόνο, Τιτάνα και Εγκέλαδο. Συμμετέχει επίσης σε εκπαιδευτικά και εκλαϊκευτικά προγράμματα για ενήλικες και μαθητές σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Φυσικών και Ευρωπαϊκά Ιδρύματα, και σε αστρονομικές δραστηριότητες σε συνεργασία με ερασιτέχνες αστρονόμους σε διάφορα μέρη στην Ελλάδα.
http://www.antikythera-mechanism.gr/project/team/academic/xenophon-moussas


Οι εκδηλώσεις του Cafe Scientifique θα γίνονται στον ίδιο χώρο με πέρσι, στο κελάρι του Athenaeum (Αδριανού 3, Θησείο, 210 3210239). Ο χώρος είναι ακριβώς μπροστά στο σταθμό ΗΣΑΠ Θησείο (δίπλα στις γραμμές του τρένου, 50μ με κατεύθυνση προς Μοναστηράκι).

Η είσοδος στις εκδηλώσεις μας είναι ελεύθερη, αλλά υπάρχει μια ελάχιστη κατανάλωση 3 ευρώ. Ώρα προσέλευσης: 7μμ.

Τους επόμενους μήνες θα έχουμε επίσης ομιλίες σχετικά με τη νανοτεχνολογία, τις εφαρμογές των λέιζερ στη βιομηχανία, τις εξατομικευμένες θεραπείες για τον καρκίνο, τους κβαντικούς υπολογιστές, και άλλα πολλά ενδιαφέροντα θέματα, ενώ θα έχουμε και μια εκδήλωση για τις νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups).