Τα Αντικύθηρα κατοικήθηκαν την 5η χιλιετία π.Χ. από ομάδες από την Ανατολική Πελοπόννησο, τον Αργοσαρωνικό ή τις Κυκλάδες

 

Στην εργασία τους «ANTIKYTHERA IN PREHISTORY AND OVER THE LONG-TERM: LANDSCAPE SURVEY AND SMALL ISLAND RESEARCH (*)» οι ANDREW BEVAN, JAMES CONOLLY, και Άρης Τσαραβόπουλος γράφουν πως «τα Αντικύθηρα κατοικήθηκαν κατά την διάρκεια της 5^ης χιλιετίας π.Χ. από ομάδες που προέρχονταν από την Ανατολική Πελοπόννησο, τον Αργοσαρωνικό κόλπο ή τις Κυκλάδες, για κυνηγετικούς σκοπούς - από τις οποίες δεν ανευρέθησαν σχεδόν καθόλου κεραμικά, αλλά ανευρέθησαν σχετικά μεγάλες ποσότητες οψιδιανού και βλημάτων.

Αυτά (τα μακρυνά ταξείδια) δείχνουν να διαδέχονται προσπάθειες κοντινότερων ταξειδιών, για παροδική εκμετάλλευση και μόνιμη αγροτική καλλιέργεια στην ύστερη Νεολιθική – ΕΒ Ι. Κατά την ΕΒ ΙΙ, είναι αδιαμφισβήτητη η μόνιμη αγροτική εκμετάλλευση, με την μορφή μικρών καλλιεργειών στις καλύτερες αγροτικές ζώνες του νησιού, που αποκαλύπτουν μία πλήρη σειρά κεραμικών, στα οποία περιλαμβάνονται και μεγαλύτερα αποθηκευτικά σκεύη.

Η προανακτορική και πρώτη ανακτορική περίοδοι που ακολουθούν είναι δύσκολο να αναδειχθούν προς το παρόν, αλλά κατά την δεύτερη ανακτορική (Μινωική Νεοανακτορική) περίοδο βρίσκουμε τόσο εισαχθέντα, όσο και πιθανώς εντόπια κεραμικά, συνήθη (λόγω των εκτεταμένων δημοσιεύσεων στο Καστρί στα Κύθηρα καθώς και από την δυτική/κεντρική Κρήτη). 

Υπάρχει επίσης μία εμφανής σειρά από αγροκτήματα διεσπαρμένα στο νησί, αλλά πολύ λίγα στοιχεία ύπαρξης οποιουδήποτε είδους κέντρου. Ένα πιθανό κέντρο του νησιού θα μπορούσε να είναι ένα νεκροταφείο  με  λαξευτούς θολωτούς τάφους-τύμβους στο κέντρο του νησιού  αν και τα διεσπαρμένα ερείπια έχουν χρονολογηθεί από λίγα μόνο επιφανειακά θραύσματα, καθώς και από την ευρεία ομοιότητά τους με καλύτερα χρονολογημένους τύμβους της Εποχής του Χαλκού στα γειτονικά Κύθηρα.

Για την επακολουθήσασα Τρίτη Ανακτορική (Μυκηναϊκή) περίοδο έχουμε πολύ λίγα ξεκάθαρα διαγνωστικά στοιχεία (εκτός από κύλικες που αναδεικνύουν μια ενδιαφέρουσα μίξη κρητικών και εντόπιων χαρακτηριστικών). Αλλά περαιτέρω αποδείξεις από ευρεθέντα κεραμικά αποδεικνύουν ότι σε αυτήν την φάση συνέχιζαν να υπάρχουν διεσπαρμένες αγροτικές εκμεταλλεύσεις».

Αναλυτικότερα, μπορείτε να διαβάσετε την ανακοίνωση παρακάτω:

Antikythera is one of the smallest (c. 20 sq. km) and most geographically remote inhabited islands in the Mediterranean basin, but falls within some key shipping lanes, between the Peloponnese and Crete, and between the Aegean and Ionian/Adriatic. Its strategic but often fragile location is emphasized by a fortified community of probable pirates during the Hellenistic period (fourth to first century BC) and a first-century BC shipwreck that produced bronze statues and the famous Antikythera mechanism (a geared astronomical device). We would argue that the island provides an attractive research context for at least three reasons:

(a) it and other small islands are prone to abrupt population highs and lows that are of great analytical interest, including periods of near complete abandonment and re-colonization. In addition,

(b) small islands such as Antikythera often play eccentric but revealing roles in wider networks (e.g. receiving refugees, hunters, political exiles, hermits, monks, and/or pirates). Finally,

(c) Antikythera is small enough to be covered in its entirety via intensive archaeological survey methods, meaning it constitutes an unusual opportunity to explore whole settlement landscapes through time. From 2005 onwards, it was the subject of a phased programme of fieldwork, artefact study, and laboratory analysis with the goal of better understanding its long-term history and human ecology.

Our prehistoric evidence from Antikythera is not as well resolved chronologically as in later periods and, crucially, there is no stratified excavation sequence on the island with which to compare the survey evidence (in contrast, for example, to the situation on Kythera to the north). Even so, a detailed programme of artefact study was conducted (by James Conolly for the lithics and Lindsay Spencer and Andrew Bevan for the pottery), while further insights came from ceramic petrographic analysis (by Areti Pentedeka and Evangelia Kiriatzi, BSA). Our overall impression of activity in the earliest prehistoric phases on the island is one in which there were longer-distance visits during the fifth millennium BC by groups coming from the eastern Peloponnese, Argo-Saronic Gulf, or Cyclades for hunting purposes (leaving almost no surviving pottery, but relatively large quantities of obsidian and projectiles). These ultimately seem to give way to shorter-distance efforts at both temporary exploitation and more permanent agricultural settlement in the Final Neolithic–EB I. By EB II, permanent agricultural exploitation is undeniable, in the form of a series of small sites in the better agricultural zones of the island exhibiting a full functional range of pottery, including larger storage vessels. The following late Pre-palatial and First Palace periods are hard to unpick at present, but by the Second Palace (Cretan Neopalatial) period, we find both imported and possibly local pottery styles familiar from the well-published sequence at Kastri on Kythera and also from western/central Crete. There is now also a very clear series of farmsteads scattered across the island, but remarkably little sign of a nucleated centre of any kind. One possible point of on-island focus may have been a cemetery of multi-lobe, rock-cut tombs in the centre of the island, although the heavily disturbed remains are dated by only a few surface shards, as well as by their broad similarity with better-dated Bronze Age tombs on neighbouring Kythera.

For the succeeding Third Palace (Mycenaean) period, we have very few clear diagnostics (except for kylikes that exhibit an interesting mixture of Cretan and mainland affiliations), but further circumstantial pottery evidence does suggest that a dispersed landscape of farms continued in this phase.

Thereafter, we have no identified Post-palatial material culture or any evidence for activity in subsequent periods before the fourth century BC.

(*) The Antikythera Survey Project (ASP) was carried out under the auspices of the Canadian Institute in Greece, with a permit from the Greek Ministry of Culture and Tourism. It involved co-operation between researchers at University College London, Trent University Canada, and the Greek Archaeological Service. We would also like to thank the Social Science and Humanities Research Council of Canada, the UK Arts and Humanities Research Council, the Institute for Aegean Prehistory, and the Mediterranean Archaeological Trust. The project has been published as ten journal articles, a major open data archive (doi: 10.5284/1012484) and a book (Mediterranean islands, fragile communities and persistent landscapes (Cambridge: Cambridge University Press, 2013).

ΠΗΓΗ: THE MYCENAEAN SEMINAR 2012-13, 17.10.2012.

BICS-57-1 – 2014 

© 2014 Institute of Classical Studies University of London