Κυρίες και κύριοι,
Γύρω στο 50 π. Χ. μία ρωμαϊκή ολκάς, γνωστός τύπος φορτηγού πλοίου περίπου 300 τόνων, ναυαγούσε κοντά στ΄ Αντικύθηρα, κάτω απ΄ αδιευκρίνιστες συνθήκες. Πιθανότατα θύμα μιας σφοδρής καταιγίδας, αν κρίνουμε από τον τρόπο, με τον οποίο σήμερα τα υπολείμματα του ναυαγίου είναι κατεσπαρμένα στον βυθό. Έμελλε αυτό το ναυάγιο, το ναυάγιο των Αντικυθήρων όπως το ξέρουμε όλοι σήμερα, να γίνει το πιο διάσημο ναυάγιο, το πιο διάσημο ναυάγιο από πλευράς υποβρύχιας αρχαιολογίας, για να μην παρεξηγηθώ σε ό,τι αφορά την σύγκριση με άλλα ναυάγια.
Η αξία των ευρημάτων είναι τεράστια. Είναι, ίσως, ένα ναυάγιο το οποίο φέρνει στο φως μια εποχή, και όχι μόνο. Φέρνει στο φως βασικά στοιχεία του πολιτισμού της εποχής εκείνης και κυρίως του ελληνικού πολιτισμού. Αυτό το ναυάγιο ποιος ξέρει άλλο τι μυστικά μας κρύβει; Ξέρουμε σήμερα, πριν απ΄ όλα, τον τύπο του πλοίου. Πιθανόν να μην ήταν μόνο του, κι αυτό είναι προς διερεύνηση απ΄ ό,τι φαίνεται. Τον τύπο ενός φορτηγού πλοίου, το οποίο είναι πολύ προηγμένο, για την εποχή του. Πρωτίστως όμως φέρνει στο φως τα αντικείμενα που ήταν επάνω στο πλοίο αυτό. Αντικείμενα που, όπως προκύπτει, είναι από πολλές πόλεις της περιοχής του Αιγαίου. Αντικείμενα, τα οποία δείχνουν μια τέχνη ανυπέρβλητη. Με μάρμαρα από διάφορες περιοχές, και κυρίως από την Πάρο. Και επίσης, δείχνει ότι –μάλλον- αυτά τα αντικείμενα ήταν προορισμένα να κοσμήσουν κάποιο ανάκτορο ή κάποια έπαυλη στην περιοχή της Ρώμης. Μην ξεχνάμε, ποια ήταν η Ρώμη της εποχής εκείνης, ποιος ήταν ο πλούτος και ποιες ήταν οι συνήθειες των Ρωμαίων, ιδίως εκείνων που είχαν σχέση με την Ελλάδα.
Μία άλλη εκδοχή θα μπορούσε να είναι πως το πλοίο αυτό έκανε εμπόριο. Μάλλον δεν στέκει, γιατί τα αντικείμενα αυτά δεν ήταν γι΄ ένα συνηθισμένο εμπόριο. Ήταν φτιαγμένα –και φαίνεται- ν΄ αντιστοιχούν σ΄ ένα σύνολο, το οποίο ήταν προορισμένο να κοσμήσει κάποιο πολύ μεγάλο οικοδόμημα, όπως είπα ένα ανάκτορο ή μια έπαυλη.
Τέλος, εκείνο που έκανε διάσημο το ναυάγιο των Αντικυθήρων πριν απ΄ όλα, είναι ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Που σήμερα, ξέρουμε όλοι, ότι έχει αποκατασταθεί στο μεγαλύτερο μέρος του. Κι είχαμε την τύχη, πολλοί, να δούμε την αναπαράστασή του. Η εταιρεία Hublot, άλλωστε, φρόντισε και εκείνη από την πλευρά της να ξέρουμε ποιος ήταν ο μηχανισμός, ακόμα και αν δεν έχουμε ανακαλύψει, σε τι χρησίμευε στο σύνολό του. Ξέρουμε ορισμένες λειτουργίες. Σίγουρα, όμως, δεν ξέρουμε το σύνολο των λειτουργιών που κάλυπτε ο μηχανισμός αυτός.
Υπάρχει όμως κάτι άλλο -το οποίο δεν έχει τονισθεί, και ίσως θα πρέπει- κι αυτό είναι δουλειά κυρίως των Ελλήνων επιστημόνων να το δουν. Είναι ο μεγαλύτερος υπολογιστικός μηχανισμός της αρχαιότητας, μην το ξεχνάμε αυτό. Τι αποδεικνύει τούτο: Ότι η επιστήμη την εποχή εκείνη –μιλάμε για πρώτο αιώνα προ Χριστού- θα πρέπει να είχε προχωρήσει πολύ περισσότερο απ΄ όσο σήμερα φανταζόμαστε. Γιατί, σήμερα, προηγείται η επιστήμη, η έρευνα η οποία αποτυπώνεται -γραπτώς, ηλεκτρονικώς- και ύστερα δημιουργείται ένα αντικείμενο, το οποίο είναι εφαρμογή της τεχνολογίας αυτής.
Την εποχή εκείνη όμως δεν υπήρχαν πάντα γραπτές αποδείξεις, του πια ήταν η εξέλιξη μιας συγκεκριμένης έρευνας. Περισσότερο, και πριν γράψουν οτιδήποτε –που δεν χρειαζόταν να το γράψουν- κατασκεύαζαν ένα επιστημονικό αντικείμενο. Αν αναλογιστούμε, λοιπόν, όταν θα καταλάβουμε ποιο είναι το σύνολο των λειτουργιών ποιο ήταν το επίπεδο των γνώσεων που οδήγησε στην κατασκευή αυτή, τότε θα εκπλαγούμε από το ότι τα γραπτά τεκμήρια της επιστήμης για την εποχή εκείνη είναι πολύ πίσω από την πραγματικότητα την οποία αντιπροσώπευε και αντιπροσωπεύει. Πρακτικώς είναι όλα αυτά που πρέπει να τα αποκαλύψουμε, να τα ζήσουμε μαζί για να είναι μια μαρτυρία της εποχής εκείνης, για να ξέρουμε πώς πορεύτηκε ο Πολιτισμός μας, τι σήμαινε το Αιγαίο, η λεκάνη της Μεσόγειου, όλος αυτός ο χώρος που είναι λίκνο Πολιτισμών. Όλα αυτά θα είχαν μείνει κάπως πίσω. Δείτε ότι η πρώτη ανακάλυψη έγινε εντελώς τυχαία το 1901, η δεύτερη πιο οργανωμένη ήταν την περίοδο της έρευνας, το 1976 του Ζαν-Ζακ Κουστώ, και η τρίτη άρχισε από το 2012 και εκτείνεται μέχρι σήμερα. Κι εντείνεται, είναι χάρη στη μεγάλη προσπάθεια –αδικώ πολλούς, μένω σε τρεις- στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, στην κυρία Σίμωσι και στους συνεργάτες της, είναι επίσης το Αμερικανικό και Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole –ακούσαμε προηγουμένως, και με πολλή σεμνότητα παρουσιάστηκε ποια είναι η συμβολή του Ινστιτούτου αυτού-, και βέβαια το Ίδρυμα «Αικατερίνης Λασκαρίδη», και προσωπικά ο Πάνος Λασκαρίδης. Ο φίλος Πάνος Λασκαρίδης, σεμνός όπως πάντα, αυθόρμητος.
Τον ευχαριστώ πολύ γιατί κάνει αυτό το οποίο, ξέρετε, δεν το μαθαίνουμε πολλές φορές. Αν βρίσκομαι εδώ είναι γιατί θέλω, να αναδείξω τι κάνουν κάποιοι άνθρωποι σήμερα μέσα σ’ αυτή την κρίση, τη βαθιά κρίση η οποία έχει τόσο πολύ τραυματίσει τον Τόπο μας, τον Λαό μας. Είπε ο κ.Λασκαρίδης προηγουμένως ότι «το χρέος μου έκανα το αυτονόητο, γιατί υπάρχει αυτού του είδους η αναφορά;» Θα το πω ευθέως: Ζούμε σε έναν Τόπο ο οποίος πάσχει πολλές φορές από αυτό το σύνδρομο του φθόνου το οποίο τόσο πολύ μας έχει τραυματίσει, το έλεγα κι χθες μιλώντας στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Πολλές φορές ο Λαός μας δεν έχει αποδώσει σε καθέναν αυτό που του ανήκει υπό όρους Αριστείας. Λες και δεν θέλουμε να του το αναγνωρίσουμε ή δεν μπορούμε. Κι όμως πρέπει να αναγνωρίσουμε στον καθέναν αυτό που του αναλογεί. Αλλιώς, η ισοπεδωτική ισότητα δεν θα αφήσει τίποτα όρθιο. Μην ξεχνάμε ότι ο Γιάννης Τσαρούχης στη διάρκεια της δικτατορίας έλεγε στα φοιτητικά μας χρόνια στο Παρίσι ότι «μια μέρα των ημερών θα απαλλαγούμε από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών, κινδυνεύουμε όμως πάντα στην Ελλάδα από την δικτατορία των μετρίων».
Κι αυτό είναι το πρόβλημα, φίλε Πάνο. Ότι εσύ, τόσοι άλλοι άνθρωποι ιδίως στον χώρο της Ναυτιλίας αισθάνεσθε αυτονόητο αυτό που κάνετε. Αφήστε κι εμάς να θεωρήσουμε αυτονόητο ότι πρέπει να διακρίνουμε τους ανθρώπους με βάση αυτό που κάνουν και προσφέρουν, ιδίως αυτές τις κρίσιμες ώρες.
Συγχαρητήρια, καλή δύναμη, κι εμπρός!
http://www.presidency.gr/
