Αναμοχλεύοντας'' την Ιστορία του Δήμου Ευρώτα
Γράφει ο Ηλίας Παναγιωτακάκος
- Tο Αρχαίο 'Έλος :
Έφαλον Πτολίεθρον (Όμηρος) - Πλείστη και Καλλίστη χώρα της Λακωνικής (Πολύβιος)
Το 'Έλος των προϊστορικών χρόνων μαρτυρείτε πρώτη φορά από τον 'Όμηρο στον Νέων κατάλογο ως εφαλον πτολίεθρον [Β 584], δηλαδή παραθαλάσσιο πολιτισμό.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, ήταν μέρος της επικράτειας της Σπάρτης και όχι περιοικίδα περιοχή.
Μνεία του Έλους γίνεται από το Θουκυδίδη όταν αναφέρει την καταστροφή του από το Νικία κατά τις επιχειρήσεις τού Έτους 424/3 [Ουκ. Δ, 54, 4] κατά τη διάρκεια δηλαδή του πελοποννησιακού πολέμου.
Ενάντια στην περιοχή τού 'Έλους, κινήθηκαν και οι Θηβαίοι το Έτος 369 π.χ. [Ξενοφ, Έλλ. ΣΤ, 5, 32], ενώ από τον Πολύβιο [Υ, 19] πληροφορούμαστε ότι το 'Έλος ήταν ή πλείστη και καλλίστη χώρα τής Λακωνικής, όταν εξιστορεί τα γεγονότα της εισβoλής του Φιλίππου του Ε' στη Λακωνία και την εγκατάσταση του στρατοπέδου του στο 'Έλος.
Κατά την εποχή τού Στράβωνος [8, 5, 2 = C 363] ήταν μια "κώμη" σε "ελώδες χωρίον" (ε'ίθ' ελώδες υπέρκειται χωρίον και κώμη &Έλος).
Ο Παυσανίας, αναφέρει ότι το Έλος χτίστηκε από το νεώτερο γιο τού Πέρσες, τον Έλιο και αργότερα υποτάχθηκε από στους Δωριείς [Παυσ. ΠΙ, 20, 6].
Οι Λακεδαιμόνιοι κατέστρεψαν το 'Έλος που μέχρι τότε κατείχαν οι Αχαιοί και νίκησαν σε μάχη τους Άργείους, οι όποίοι προσέτρεξαν σε βοήθεια των Αχαιών όταν ήταν βασιλιάς ο Αλκαμένης, γιος τού Τηλέκλου [Παυσ. ΠΙ, 2, 7].
Στην εποχή τού Παυσανία όμως ήταν μια παραθαλάσσια ερειπωμένη πολίχνη που απείχε 80 στάδια, από το οχυρό της Τρινάσου [Παυσ, ΠΙ, 22,4], στην ανατολική πλευρά στη σημερινής πεδιάδας και 30 στάδια από τις Άκριές, στη σημερινή Κοκκινιά της (Κατω) Γλυκόβρυσης.
Τέλος, από τον ίδιο περιηγητή, αλλά και από επιγραφικές μαρτυρίες είναι γνωστό το ιερό της Κόρης στο 'Έλος από όπου μεταφερόταν σε τακτές ημέρες το ξόανό της στο Ελευσίνιο, στα σημερινά Καλύβια της Σοχάς.
Στην ανατολική πλευρά της πεδιάδας τού 'Έλους όπου βρίσκονται οι σύγχρονοι οικισμοί τού. Bλαχιώτη, τού Αστεριού (παλιότερα Πρίνικο η Βίρνικο) και ανατολικότερα, της Γλυκόβρυσης (παλιότερα Μπεζάνι) και της Κάτω Γλυκόβρυσης (Καλύβια ή Κατω Μπεζάνι), ή επιφανειακή ερευνά της περιοχής υποδεικνύει ένα πυκνό σύστημα αρχαίων οικισμών των προϊστορικών αλλά και των ιστορικών χρόνων, πού ξεκινούν από το Βλαχιώτη και φθάνουν μέχρι τον νοτιότερο της σειράς των χαμηλών λόφων, εκείνον τού "Αι Στρατή η Άγίου Στράτηγoυ, στα ανατολικά της πεδιάδος.
Στην τελευταία αυτή θέση έχουν εντοπισθεί λείψανα σημαντικότατα για την ιστορία της περιοχής, νεολιθικού οικισμού.
Ο χώρος ο οποίος συμβατικά σήμερα ονομάζεται πεδιάδα τού Eλoυς είναι η παράκτια ζώνη πλάτους περίπου 8 χμ η οποία εκτείνεται εκατέρωθεν των εκβολών τού Ευρώτα και ορίζεται προς βορρά από τα ασβεστολιθικά, κροκαλοπαγή και άλλα εδάφη που υποδεικνύουν την αρχαία ακτογραμμή Ή πεδιάδα αυτή στην αρχαιότητα ήταν θάλασσα και αργότερα βάλτος, ενώ ή σημερινή της μορφή οφείλεται στις προσχώσεις του Ευρώτα και του Βασιλοπόταμου στο δυτικό τμήμα και των διαφόρων χειμάρρων στο ανατολικό, με κυριότερο το ρέμα του Βορβά.
Οι σύγχρονοι οικισμοί του 'Έλους (Nτoυραλi), του Λεϊμονα και των Ταξιαρχών (Σε'ίνταλί) στο κέντρο περίπου τής προσχωσιγενούς πεδιάδας αποτελούν εγκαταστάσεις τής εποχής τής Τουρκοκρατίας, όταν ή περιοχή κατέστη δυνατόν να κατοικηθεί και να καλλιεργηθεί σε μεγάλο τμήμα της.
Οι κάτοικοι τής περιοχής αυτής κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μετακόμιζαν στον ορεινό Όγκο του Πάρνωνος και στην Κυνουρία όπου μετέφεραν τα κοπάδια τους για βοσκή.
Πριν από τα έργα τής πλήρoυς αποξηράνσεως και κατασκευής καναλιών τής περιοχής, τα όποία άρχισαν το 1926 και τελείωσαν στη δεκαετία του 1950 οπότε και εξαφανίστηκε ο βάλτος, ή περιοχή αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα από την υγρασία και τα κουνούπια κατά τους θέρη νους κυρίως μήνες.
Ας σημειωθεί ότι τμήμα της περιοχής βρίσκεται ακόμα και σήμερα κάτω από την επιφάνεια τής θάλασσας και ότι το δυτικότερο άκρο τής εύφορης πεδιάδας δεν μετατρέπεται σήμερα σε έλος με τη βοήθεια συστήματος αντλιοστασίων, ενώ αντίθετα στην ανατολική πλευρά, μεγάλα τμήματα τής πεδιάδος μετατρέπονται κατά τους χειμερινούς μήνες σε λίμνη.
*Ελος
Ο Στράβων αναφέρεται σε μια ελώδη περιοχή και σε μια κώμη Έλος, που στα χρόνια του Ομήρου ήταν πόλη (Στρ. 8,5,2).
**Ελος
Παραθαλάσσια πόλη της Λακωνίας. Ο Παυσανίας είδε μόνο ερείπιά της (Παυσ. 3,22,3).
Πηγή: ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ – ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ.
