ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ-ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΡΑΤΣΙΩΤΩΝ " ΤΑ ΦΡΑΤΣΙΑ "
Η ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΣΤΑ ΦΡΑΤΣΙΑ
Με λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια και φυσικά με όλα τα υγειονομικά μέτρα τιμήσαμε σήμερα την μεγάλη γιορτή των Αγίων Πάντων στο ομώνυμο ιερό παρεκκλήσιον πλησίον του καθεδρικού ιερού ναού Παναγίας Ελεούσης.
Ο ναός αυτός είναι ένας από τα σημαντικότερα μεταβυζαντινά μνημεία του χωριού μας και ο δεύτερος αρχαιότερος στην ιστορία των Φρατσίων. Πριν λοιπόν παρουσιάσουμε ένα μικρό φωτογραφικό υλικό, θα σας παραθέσουμε κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία του ναού. Σύμφωνα με κτητορική επιγραφή που υπάρχει στο νότιο τοίχο αντλούμε τα εξής στοιχεία. Το εκκλησάκι αυτό ανηγέρθει μήνα Αύγουστο χωρίς ωστόσο να σώζεται η ημερομηνία, υπό εξόδων κάποιου Μαρκιανού Σάμιου και φυσικά με τη συμβολή της συζύγου του Γρηγορίας και των τέκνων τους. Επίσης ο αείμνηστος Μαρκιανός ποιεί ιδιαίτερη μνεία στον γαμπρό του που φέρει το επώνυμο "Κασιμάτης" και στα εγγόνια του, οι οποίοι φαίνεται να είχαν σημαντικό ρόλο στην ανέγερση του ναού από τα θεμέλια έως την περάτωσή του. Ακόμη ο Μαρκιανός τάζει και προικίζει το ναό ζητώντας ως ανταμοιβή "ΨΥΧΙΚΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ", με την εξής περιουσία. Φτιάχνει ένα σπίτι μέσα στον αυλόγυρο του οποίου λείψανα σώζονται ακόμα δίπλα στο εκκλησάκι, πιθάρια, μισό αμπέλι στη θέση Αμούτσες, ένα περιβολάκι κι ένα χωράφι (που δυστυχώς όμως δεν σώζονται λοιπές λεπτομέρειες) παρά μόνον πως μάλλον το αγόρασε από κάποιον όπως τον αναφέρει "ΜΙΣΕΡ ΜΑΝΩΛΗ ΠΕΤΡΟΧΕΙΛΟ". Όπως προαναφέραμε το έτος ανέγερσης δεν διακρίνεται αλλά θα πρέπει να τον τοποθετήσουμε περί το 1550 διότι η θυγατέρα του Μαρκιανού, ονόματι Μαρία σύζυγος κάποιου Κασιμάτη-Μπολάνη το 1597 αφήνει διαθήκη από την οποία μαθαίνουμε πως η ίδια μαζί με τον πατέρα της Μαρκιανό Σάμιο έχτισαν το ναό του Παντοκράτορος στο κάστρο της Χώρας το 1545. Έτσι μετά τον θάνατό της οι δύο ναοί, δηλαδή του Παντοκράτορος στο κάστρο και των Αγίων Πάντων στα Φράτσια περιήλθαν στην οικογένεια Κασιμάτη-Μπολάνη από την γειτονική Καρβουνάδα καθώς και το εκκλησάκι της Παναγίας της Μπολανιάνικης στα Κουβλιάνικα της Καρβουνάδας.
Το 1826 νοικοκύρης των Αγίων Πάντων ήταν ο αείμνηστος πατήρ Σπυρίδων Κασιμάτης "Γκέγκος" από τα Κασιματιάνικα Φρατσίων.
Ο ναός είναι μικρών διαστάσεων, καμαροσκέπαστος, κεραμοσκεπής, με είσοδο από δυτικά και τρία τυφλά αψιδώματα στο νότιο τοίχο. Μεταγενέστερα προστέθηκε νάρθηκας με αποτέλεσμα να καταστραφεί ο δυτικός τοίχος όπου βρισκόταν και η περίτεχνη τοιχογραφία της Δευτέρας Παρουσίας. Ο ναός κάποτε ήταν γεμάτος με τοιχογραφίες οι οποίες με τα χρόνια καταστράφηκαν. Παρόλα αυτά όμως σώζει ακόμη αρκετό αξιόλογο και πλούσιο διάκοσμο Αγιογραφιών. Το τέμπλο είναι πέτρινο και η εικόνα της Παναγίας φέρει επιγραφή "ΔΕΗΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥΛΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΑΣ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ".
Η οικογένεια Κασιμάτη ανέδειξε στην μετέπειτα ιστορία της δύο ιερείς με το όνομα Μάρκος. Ο πρώτος παπά Μάρκος ήταν γιος της πρώτης νοικοκυράς του ναού, της Μαρίας που αναφέραμε παραπάνω, η οποία έζησε το 16ο αιώνα. Ο δεύτερος παπά Μάρκος χειροτονήθηκε το 1720. Η αναφορά αυτή στους δύο πατέρες γίνεται διότι δεν γνωρίζουμε σε ποιον από τους δύο ιερείς γίνεται αναφορά στην επιγραφή της εικόνας της Παναγίας στο τέμπλο.
Στην αψίδα του Ιερού Βήματος υπάρχει τοιχογραφία της Πλατυτέρας και στην Αγία Πρόθεση η Άκρα Ταπείνωσις με χρονολογία ΑΨΙΖ (1717). Στο νότιο τοίχο υπάρχει Αγιογραφία με σκηνές της κολάσεως.
Τεράστιο ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν οι Αγιογραφίες του ναού στις οποίες έχουν αφαιρεθεί οι οφθαλμοί. Η παράδοση του χωριού μας θέλει δύο εκδοχές να επικρατούν. Η 1η και μάλλον επικρατέστερη συνδέεται άρρηκτα με την Ελεούσα και θέλει οι δύο ναοί να υπέστησαν σοβαρές ζημιές κατά την άφιξη των Τούρκων στο χωριό μας, οι οποίοι κατέστρεψαν το ξύλινο τέμπλο του καθεδρικού Ναού της Παναγίας μας αλλά και τα μάτια των Αγιογραφιών των Αγίων Πάντων. Η 2η εκδοχή θέλει τους παλαιότερους κατοίκους των Φρατσίων να έχουν προβεί σε αυτήν την καταστροφή, όταν οι ίδιοι αντιμετώπιζαν προβλήματα με την όρασή τους. Κατά την παράδοση έπαιρναν ένα μικρό τεμάχιο των ματιών, το ανακάτευαν με νερό και το έπιναν σαν ευλογία προσδοκώντας την ίαση της όρασης. Αυτή η εκδοχή φαίνεται να μην είναι όμως ορθή διότι σε κανένα άλλο ναΰδριο των Φρατσίων δεν έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο. Παρόλα αυτά όμως και δεν αποκλείεται.
Μεγάλο ενδιαφέρον έδειξε στη νεότερη ιστορία του ναού ο αλησμόνητος συγχωριανός μας παπά Γεώργιος Σ. Κασιμάτης (+1922) ή παπά Γκέγκος. Ένας απλός λευίτης της ορθοδοξίας ο οποίος παρά τη λειψή μόρφωσή του και την φτώχεια που μάστιζε τα χρόνια της ζωής του, κατόρθωσε να διατηρήσει το εκκλησάκι σε άριστη κατάσταση. Ο ίδιος αφήνει ως επιθυμία να ενταφιαστεί όπισθεν του Ιερού Βήματος του ναού χωρίς όμως να γνωρίζουμε αν εννοεί το παρεκκλήσιο των Αγίων Πάντων για το οποίο και εμόχθησε ή στο κοινοτάφιο των ιερέων πίσω από την Ελεούσα. Το πιθανότερο όμως είναι να ενταφιάστηκε όπισθεν των Αγίων Πάντων διότι ένα χρόνο πριν την κοίμησή του είχε εκδημήσει κι ο παπά Κοσμάς Καλλίνικος [(+6-3-1921) βλ. κείμενο 6ης Μαρτίου 2021] άρα κι ο ενταφιασμός του εκεί θα ήταν πρακτικά αδύνατος. Τα τελευταία χρόνια μεγάλη και σοβαρή συντήρηση έκαναν οι αείμνηστοι Ιωάννης (+2020) και Ειρήνη (2017) Λεονταράκη οι οποίοι κόσμισαν κυριολεκτικά το εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ναού της Ελεούσης.
Ο ναός σήμερα βρίσκεται σε όχι άριστη κατάσταση και χρήζει άμεσων επισκευών. Αναμφίβολα όμως αξίζει κάποιος να επισκεφθεί αυτό το υπέροχο μνημείο προς πνευματική ανάταση και φυσικά για να θαυμάσει τον πλούσιο αυτόν διάκοσμο.
Ευχόμαστε σε όλους χρόνια πολλά για αυτήν την μεγάλη εορτή και παρά Κυρίω ευλογημένα!
Υ.Γ. ευχαριστούμε τον πατέρα Ιωάννη Παπανδρόπουλο για το φωτογραφικό υλικό.
