Ένας στρατηγός στα Κύθηρα. Μια ιστορία από την εποχή της επταετίας.

Είναι, πολλές φορές, ενδιαφέρον να κοιτάζει κανείς πίσω τη μικροϊστορία του τόπου του, ανακαλύπτοντας κάποιες –ασήμαντες εκ πρώτης όψεως – λεπτομέρειες, οι οποίες, όμως, άφησαν την σφραγίδα τους, στον τόπο και στο χρόνο. Ο Στρατηγός Ανδρέας Έρσελμαν είναι ιστορικό πρόσωπο που συνέβαλε αποφασιστικά στις ιστορικές εξελίξεις της Ελλάδος σε μια δύσκολη στιγμή για τη χώρα μας και μετά από αυτό, συνέδεσε την ζωή του με το νησί των Κυθήρων. To πώς θα το διαβάσετε παρακάτω. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι στο σημείωμα αυτό, ασφαλώς δεν επιχειρείται μια βιογραφία του Έρσελμαν˙ υπάρχουν άλλωστε αρκετές και πολύ καλές. Πρόσφατα, μάλιστα, ο Κυθηραϊκός Σύνδεσμος Αθηνών εξέδωσε ένα πολύ ενδιαφέρον ημερολόγιο αφιερωμένο στον Έρσελμαν και στο έργο του στα Κύθηρα. Εδώ θα αναφέρω μόνο μερικά περιστατικά που αποτελούν πλέον ιστορικά γεγονότα και ορισμένες εντυπώσεις που προκάλεσε η παρουσία του Στρατηγού Έρσελμαν στον υπογράφοντα, αφού είχα την τύχη, αν και μικρό παιδί ακόμα, να τον γνωρίσω προσωπικά.

Πίνακας του Ανδρέα Έρσελμαν, από το Ημερολόγιο Κυθηραϊκού Συνδέσμου Αθηνών (2010)

Ο Ανδρέας Έρσελμαν γεννήθηκε στην Πετρούπολη το 1916, γόνος παλαιάς γερμανικής οικογένειας, κλάδος της οποίας μετανάστευσε στην τσαρική Ρωσία. Μετά την Επανάσταση η οικογένεια ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Πύργο Ηλείας όπου ο πατέρας εξελίχθηκε σε διευθυντή της τοπικής τράπεζας, τα βήματα του οποίου ακολούθησε ο μεγάλος του γιος. Ο Ανδρέας ήθελε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο αλλά κάποια γραφειοκρατικά εμπόδια τον έκαναν να στραφεί στην Σχολή Ευελπίδων. Απέκτησε μεγάλη στρατιωτική παιδεία αλλά και ευρύτερη μόρφωση και σπουδαίο πολιτισμό. Ως στρατιωτικός εκπαιδεύτηκε και πολέμησε στους καταδρομείς και στους αλεξιπτωτιστές, μαζί με τις μαχόμενες βρετανικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, εναντίον των δυνάμεων του Άξονος. Μετά, ειδικεύθηκε στα Τεθωρακισμένα και υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες του Ελληνικού Στρατού.

Στις 21 Απριλίου 1967 ξεσπάει στην Ελλάδα το κίνημα της Χούντας των συνταγματαρχών και βρίσκει το Έρσελμαν στην 20η Τεθωρακισμένη μεραρχία με έδρα το Λιτόχωρο Πιερίας. Ποτέ δεν είδε με καλό μάτι τους συνταγματάρχες και στις 13 Δεκεμβρίου 1967 συμμετέχει στο κίνημα το Βασιλέως Κωνσταντίνου για την ανατροπή της Χούντας. Η αποστολή του Έρσελμαν ήταν να παρατάξει τα τεθωρακισμένα της 20ης Ταξιαρχίας στην περιοχή έξω από την Κομοτηνή και να κλείσει την δίοδο προς Θεσσαλονίκη ώστε να μην μεταφερθούν δυνάμεις πιστές στη Χούντα από την περιοχή του Έβρου, μέχρι οι δυνάμεις οι πιστές στο Βασιλιά Κωνσταντίνο να καταλάβουν την πόλη. Η αποστολή του Έρσελμαν ήταν ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του κινήματος. Όμως το κίνημα απέτυχε για λόγους που δεν είναι του παρόντος, και ο Έρσελμαν συνελήφθη από τους χουντικούς αξιωματικούς της 20ης Τεθωρακισμένης και μαζί με άλλους εστάλη εξόριστος στα Κύθηρα. Αξίζει να σημειώσω, ότι τον συνέλαβαν οι υφιστάμενοί του και φίλοι του, όπως ο ίδιος μου έλεγε, και για τους οποίους δεν πίστευε ποτέ ότι θα έβαζαν πιο πάνω τον φανατισμό τους από όσα τους ένωναν, τόσα στρατιωτικά και προσωπικά γεγονότα που τους είχαν συνδέσει στην κοινή τους ζωή στις φρουρές και στα στρατόπεδα. Είχε δε, τόση βεβαιότητα και εμπιστοσύνη στον εαυτό του που την νύχτα της 12ης προς 13ην Δεκεμβρίου, όταν έδωσε την διαταγή για την κίνηση των μονάδων, ήταν άοπλος την στιγμή που οι Απριλιανοί ήταν πάνοπλοι! Πρέπει, ακόμα, να αναφέρω, πως όταν τον συνέλαβαν, είχε επάνω του έναν κατάλογο με ονόματα αξιωματικών και πληροφορίες για το κίνημα, τον οποίο προσπάθησε με κίνδυνο της ζωής του να καταστρέψει, και που το κατάφερε μόνον μερικώς.

Όταν έφθασε στα Κύθηρα κέρδισε αμέσως την συμπάθεια και την αγάπη των Κυθηρίων, διότι ήταν και ο ίδιος ένας καλός και πρόσχαρος άνθρωπος. Πολύ μετά, τον θυμάμαι στο μαγαζί μας, πάντα χαμογελαστό και ευγενικό, χωρίς καμία δόση υπεροψίας, να απαντά στις επίμονες και πολλές φορές άστοχες ερωτήσεις, ενός μικρού παιδιού όπως ήμουν τότε εγώ. Η ικανότητά του στην ζωγραφική ήταν αξιόλογη και στα Κύθηρα βρήκε την ευκαιρία να απεικονίσει πολλά από τα γραφικά τοπία του νησιού. Με την δεξιότητά του, μάλιστα, στο σχέδιο αλλά και με τις γνώσεις που είχε, χαρτογράφησε το νησί, δίδοντας ένα χάρτη τόσο λεπτομερή και πλήρη που μέχρι και σήμερα παραμένει αντικείμενο μελέτης και βάση αναφοράς και για άλλους.

Στα Κύθηρα συνδέθηκε, μεταξύ άλλων, και με τον τότε μητροπολίτη μακαριστό Μελέτιο Γαλανόπουλο, ο οποίος είχε την ευχαρίστηση, να καλέσει το Στρατηγό Έσερμαν στην κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίττας της Μητροπόλεως Κυθήρων. Και μάλιστα ο μακαριστός Μελέτιος περίμενε τον Στρατηγό για να αρχίσει την τελετή, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των αστυνομικών και πολιτικών αρχών της Δικτατορίας, οι οποίοι φυσικά δεν έβλεπαν με καλό μάτι τον Δεσπότη να περιμένει έναν εξόριστο! Αυτό ήταν και το τέλος του Μελετίου ως Μητροπολίτη, διότι την επομένη, που πληροφορήθηκε το συμβάν ο Παττακός, θέσπισε όριο ηλικίας για συνταξιοδότηση των Μητροπολιτών ακριβώς την ηλικία του Μελέτιου, και τον έπαψε από Μητροπολίτη Κυθήρων.

Μετά το τέλος της δικτατορίας, η καλή μοίρα των Κυθήρων (γιατί υπήρξε και καλή μοίρα για τον εξόριστο στρατηγό) θέλησε, η μοναχοκόρη του, Αλεξία, να παντρευτεί τον διακεκριμένο κυθήριο δικηγόρο Στέφανο Νικηφοράκη και έτσι να διατηρηθούν οι δεσμοί της οικογένειας Έρσελμαν με το νησί εσαεί.

Μανώλης Λουραντος (Πιέρρος)

Πηγή //tripelago.wordpress.com