Προ τριών ημερών και συγκεκριμένα τις μεσημβρινές ώρες της 21ης Ιανουαρίου λάβαμε επιστολή του Μητροπολίτη Κυθήρων διά της οποίας απαντά στα σχετικά με το θέμα των δύο κανονισμών άρθρα μας (φύλλο έντυπης έκδοσης Ιανουαρίου 2019) και στην ανάρτηση των δύο κανονισμών που είχαμε κάνει στις αρχές Δεκεμβρίου στην ηλεκτρονική έκδοση. Εννοείται ότι ο Σεβ. Μητροπολίτης ασφαλώς γνώριζε ότι τα «Κ» πάντα δημοσιεύουν τις επιστολές όποιου απευθύνεται σε αυτά, πολλώ δε μάλλον, όταν απαντούν σε άρθρα και ειδικά όταν ο αποστολέας είναι ο Μητροπολίτης. Δεν είχαμε ακόμη αναρτήσει την επιστολή του, καθώς αυτές τις μέρες ετοιμάζεται η έντυπη έκδοση (η επιστολή του έχει σταλεί ήδη στο τυπογραφείο για προετοιμασία, καθώς είναι μακροσκελέστατη και απαιτεί μεγάλο χώρο) και προγραμματιζόταν η ταυτόχρονη δημοσίευση σε ηλεκτρονικό και έντυπο μέσο, καθώς μεσολαβούν ελάχιστες ημέρες. Μέχρι σήμερα ΟΥΔΕΙΣ από τη Μητρόπολη είχε επικοινωνήσει για να εκφράσει, ενδεχομένως, το αίτημα να προηγηθεί η ανάρτηση στην ηλεκτρονική έκδοση. (Σε προηγούμενη ανάλογη περίπτωση είχε προηγηθεί η ηλεκτρονική μορφή, καθώς η έντυπη δεν είχε τον απαραίτητο χώρο στο συγκεκριμένο φύλλο, το οποίο ετοιμάζεται πολλές ημέρες πριν).
Σήμερα έκπληκτοι διαπιστώνουμε ότι η επιστολή είχε σταλεί και δημοσιεύθηκε σε άλλο ηλεκτρονικό μέσο, (Adelin) πριν καν επικοινωνήσει κανείς με μας για το θέμα αυτό.
Επειδή το θέμα αφορά άμεσα τη δημοσιογραφική δεοντολογία, η οποία δέχθηκε βαρύτατο πλήγμα παρατηρούμε τα εξής, αφού δηλώσουμε ότι είμαστε πλέον αναγκασμένοι να προτάξουμε την ηλεκτρονική δημοσίευση.
- Η Μητρόπολη έστειλε ένα γράμμα σε μας με τις απόψεις της πάνω σε δημοσίευμά μας. Όφειλε, πριν την αποστείλει σε άλλο μέσο να ρωτήσει μήπως και δεν προτιθέμεθα να την δημοσιεύσουμε και τότε και ΜΟΝΟΝ θα μπορούσε να το κάνει. Το μέσο που παρέλαβε δε την επιστολή όφειλε να κάνει το ίδιο και σε αρνητική μας απάντηση να δημοσιεύσει-αναρτήσει ΠΡΩΤΑ τα δύο δημοσιεύματα που είχαμε κάνει, έτσι ώστε να γνωρίζουν οι αναγνώστες του τι θέμα αφορά και πάνω σε τι απαντά ο επιστολογράφος του και παράλληλα να ρωτήσει αν έχουμε να δώσουμε κάποια απάντηση, αφού είθισται να γίνεται αυτό σε όλες τις ανάλογες περιπτώσεις. Ούτε το ένα έγινε, ούτε το άλλο και πριν περάσουν ΟΥΤΕ ΤΡΕΙΣ ημέρες από την αποστολή της επιστολής την βλέπουμε να φιγουράρει σε άλλο μέσο ΧΩΡΙΣ καμία αναφορά στα δημοσιεύματά μας. Η δημοσιογραφική δεοντολογία στα παλαιότερα των υποδημάτων τους!
- Πολλές φορές συμβαίνουν μερικές παρεκκλίσεις από την πάγια τακτική, την οποία τηρούν όλα τα μέσα εδώ όμως έχουμε μία ξεκάθαρα σκόπιμη ενέργεια από αυτόν που έστειλε την επιστολή στο έτερο μέσο και μία απαράδεκτη συμπεριφορά του τελευταίου να την αναρτήσει χωρίς να λάβει υπ’ όψιν τίποτε από τα παραπάνω αναφερόμενα, ούτε καν το στοιχειώδες. Να γράψει και τα άρθρα, τα οποία προκάλεσαν την επιστολή αυτή. Πρωτόγνωρα πράγματα.
- Επειδή δεν μπορούμε να ζητήσουμε τίποτε άλλο από κανέναν εμπλεκόμενο δημοσιεύουμε στη συνέχεια: α) τα δύο μας κείμενα που ήταν η αφορμή για την επιστολή αυτή. β) την επίμαχη επιστολή και γ) την απάντησή μας, η οποία οδεύει σήμερα για το τυπογραφείο.
Τα συμπεράσματα στον καθένα αναγνώστη, στον οποίο δίνουμε την ευκαιρία να έχει σφαιρική άποψη στο θέμα και όχι μόνο τη γνώμη που διαλαμβάνει μία απάντηση σε, άγνωστα στην πλειοψηφία των αναγνωστών της επιστολής, θέματα και επιχειρήματα. Το τι θα πράξουμε στη συνέχεια μπορείτε να βρείτε στο τέλος της απάντησης και στο κύριο άρθρο μας στην έντυπη έκδοση που ακολουθεί την 1η Φεβρουαρίου. Απλά εκφράζουμε τη βαθύτατη λύπη μας τόσο για την αποστολή της επιστολής σε τρίτους πριν δημοσιευθεί, όσο και για τη δημοσίευσή της από τοπική συνάδελφο.
«Κ»
- Το ρεπορτάζ του φύλλου Ιανουαρίου.
Πάλι στόχος τα Μυρτίδια.
Με μία απόφαση της Ιεράς Συνόδου, η οποία ελήφθη κατόπιν εισηγήσεως του Μητροπολίτου Κυθήρων το Φεβρουάριο του 2018 και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (φ. αρ. 54/22 Μαρτίου 2018) αλλά έγινε γνωστή μόλις πρόσφατα, καθώς «έπιασε στον ύπνο» τις τοπικές αρχές στα Κύθηρα (Εγχώριο και Δήμο) η Μητρόπολη Κυθήρων επιχειρεί να «υφαρπάσει» τη διοίκηση, διαχείριση και όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τους πόρους των Ιερών Προσκυνημάτων Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης και Αγίας Μόνης με κανονισμό για τη σύσταση Διοικούσης Επιτροπής, η οποία θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα επιτροπή των Μυρτιδίων, που έχει διορισθεί από την Εγχώριο κατ’ εφαρμογή του Π.Δ. 272/1985, που είχε εκδοθεί βάσει του Ν. 1416/1984. Σύμφωνα με αυτόν τον «κανονισμό» η Δ.Ε. θα είναι επταμελής και –εννοείται- ότι θα προεδρεύεται από το Μητροπολίτη και η πλειοψηφία της θα ελέγχεται απόλυτα από αυτόν, κάνοντας απλά τη «χάρη» να συμμετέχουν σε αυτήν ο Δήμαρχος και ο Πρόεδρος της Εγχωρίου ως απλά μέλη! Το εντυπωσιακό είναι ότι από το Φεβρουάριο που ετέθη το θέμα στη Δ.Ι.Σ. μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει τίποτε γνωστό για τις προθέσεις της Μητροπόλεως, ενώ φυσικά δεν εκλήθη να εκφέρει γνώμη ούτε ένας εκ των θεσμικών παραγόντων των Κυθήρων, καθώς ήταν απολύτως βέβαιον ότι το σχέδιο αυτό θα συναντούσε την καθολική αντίδραση, καθώς ανατρέπει εκκλησιαστική παράδοση και τοπικά έθιμα αιώνων, όπως πολλάκις έχει αναφερθεί από σοβαρούς μελετητές στο πρόσφατο παρελθόν. Ίσως, πάντως, η χρονική συγκυρία της δημοσίευσης να είχε σχέση με το προσδοκώμενο αποτέλεσμα της δικαστικής εκκρεμότητος που δικαζόταν στο ΣτΕ το Μάιο και τελικά ανεβλήθη, ίσως δε σε αυτό το λόγο να οφείλεται και η απόλυτη μυστικότητα με την οποία έγιναν όλα. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, τις οποίες δεν κατέστη δυνατόν να διασταυρώσουμε, ούτε το Μητροπολιτικό Συμβούλιο γνώριζε κάτι σχετικά ή είχε κληθεί να λάβει σχετική απόφαση, ενώ κανονικά η απόφασή του έπρεπε να αποτελεί προϋπόθεση δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Εκείνο, πάντως που προκαλεί εντύπωση είναι πώς δεν έγινε αντιληπτή αυτή η κίνηση. Ή έγινε και όσοι την γνώριζαν παρέλειψαν ή απέφυγαν να ενημερώσουν τις τοπικές αρχές; Σύμφωνα δε με αποκλειστικές και απόλυτα αξιόπιστες πληροφορίες μας υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι στα Κύθηρα, οι οποίοι έλαβαν γνώση από το καλοκαίρι ή το Σεπτέμβριο του ήδη δημοσιευθέντος σε ΦΕΚ κανονισμού. Αυτοί γιατί σιώπησαν; Τι εξυπηρετούσε αυτή η σιωπή τους;
Περιληπτικά, η πρόταση για την Δ.Ε. είναι η εξής: (Ολόκληρος ο κανονισμός έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της εφημερίδας στις 7 Δεκεμβρίου)
«Το ως άνω Εκκλησιαστικόν Προσκύνημα διοικείται υπό επταμελούς (7) Διοικούσης Επιτροπής, τα μέλη της οποίας διορίζονται επί θητεία τριών (3) ετών, κατόπιν προτάσεως του Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων, δι’ αποφάσεως της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, δημοσιευομένης δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως». Σε αυτήν μετέχουν οι:
- Ο Μητροπολίτης ως Πρόεδρος.
- Ο Γεν. Αρχιερατικός Επίτροπος.
- Ο Δήμαρχος.
- Ο πρόεδρος της Εγχωρίου.
- Ο ιερέας του Προσκυνήματος.
- Ένας εκ των εκλεγομένων προέδρων ή μελών των τοπικών κοινοτήτων, που εκλέγεται από τα μέλη τους.
- Ένα μέλος που ορίζουν τα εκκλησιαστικά συμβούλια.
Επίσης, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι: «Δεν δύναται να διορισθεί μέλος …………..όστις δεν έχει τελέσει θρησκευτικόν γάμον………….ή όστις αντιτίθεται εις τους σκοπούς και το καθεστώς λειτουργίας του Ιερού Προσκυνήματος, όπως ορίζονται δια του παρόντος». Επίσης ορίζεται ότι ακόμη και οι εκλέκτορες των τοπικών συμβουλίων αποκλείονται του να ψηφίσουν εφ’ όσον δεν έχουν συνάψει θρησκευτικό γάμο!
Όσον αφορά την υπάρχουσα επιτροπή των Μυρτιδίων ο κανονισμός αυτός την καταργεί (!) προχωρώντας ως φαίνεται και σε …κατάργηση του σχετικού Νόμου που αναφέρθηκε παραπάνω, αναλαμβάνοντας έτσι η Ιερά Σύνοδος και καθήκοντα ….νομοθέτου και καταργώντας και τη Βουλή των Ελλήνων που ψήφισε το σχετικό Νόμο και όλες τις κυβερνήσεις που τον εφαρμόζουν από το 1985 μέχρι σήμερα! Διαβάστε την απίθανη αυτή διάταξη του «κανονισμού», όπως ακριβώς έχει:
«Η θητεία του υφισταμένου Διοικητικού Συμβουλίου της Ε.Ε.Π.Κ.Α., αναφορικώς προς την διοίκησιν και διαχείρισιν των Ιερών Προσκυνημάτων, θεωρείται λήξασα
με την δημοσίευσιν του παρόντος, εξακολουθεί όμως εκτελούν τα καθήκοντα αυτού έως του διορισμού της νέας Δ.Ε. υπό της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος».
Και αλλού γίνεται αντιληπτός και ο σκοπός όλων αυτών: «Η καταμέτρησις των παγκαριών διενεργείται υπό της Δ.Ε. του Ιερού Προσκυνήματος και εκ του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου αυτού». (Ολόκληρος ο κανονισμός προσαρτάται στο παρόν άρθρο).
Εν όψει όλων των παραπάνω αναμένεται ο Δήμαρχος και ο Πρόεδρος της Εγχωρίου να συγκαλέσουν τα συμβούλιά τους και να λάβουν αποφάσεις, κάτι πάντως που δεν είχε γίνει μέχρι το τέλος του έτους. Πιθανότερη οδός αυτή τη στιγμή διαφαίνεται μόνο η δικαστική, όταν προχωρήσει η υλοποίηση του σχεδίου, καθώς έχουν χαθεί πλέον οι προθεσμίες προσφυγών, καθώς το θέμα πρόκειται να λάβει απρόβλεπτες διαστάσεις και κανείς δεν γνωρίζει την εξέλιξή του με δεδομένο ότι ο Κυθηραϊκός λαός έχει δείξει πολλές φορές στο παρελθόν την προσήλωσή του στις παραδόσεις, αυτές που από την Ενετοκρατία ακόμη καθόριζαν τον τρόπο διοίκησης των Προσκυνημάτων και επανελήφθησαν με διαφόρους τρόπους έκτοτε χωρίς ποτέ να αλλοιωθεί ο κύριος χαρακτήρας τους. Εκείνο που προκαλεί κατάπληξη είναι πώς σε αυτές τις συγκυρίες ένας ακόμη Μητροπολίτης έρχεται να δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στο κοινό του νησιού, το οποίο βρίσκεται εν μέσω μυρίων όσων άλλων προβλημάτων, με το να απομονώσουν ουσιαστικά τα Προσκυνήματα από τη λαϊκή τους διοίκηση. Τώρα πλέον ο «χορός» των δικαστικών διεκδικήσεων που οδηγούν αναπόφευκτα σε διχαστικές εξελίξεις ανοίγει επικίνδυνα, όπως ακριβώς είχαμε προβλέψει εδώ και καιρό, όταν ξεκινούσαν όλα αυτά μέσα από την κατάθεση της προσφυγής στο Σ.Τ.Ε. η οποία αναβλήθηκε και πάλι για την 3η Μαΐου 2019. Αυτή ήταν η τρίτη στη σειρά προσφυγή με τις προηγούμενες δύο να έχουν απορριφθεί από το ίδιο ανώτατο δικαστήριο.
- Το άρθρο με τις απόψεις επί του θέματος
- Έξω από τα δόντια
- Εν κρυπτώ και παραβύστω;
- «Προ συντριβής ηγείται ύβρις» (Αγία Γραφή)
- ΕΧΟΥΜΕ βαρεθεί εδώ και τριάντα χρόνια να ασχολούμαστε κάθε λίγο και λιγάκι με τις ιδιοτροπίες μερικών δεσποτάδων μας, που δεν εννοούν να καταλάβουν ότι αυτός ο τόπος έχει κάποιες παραδόσεις, τις οποίες, αν δεν τους είναι εύκολο να κατανοήσουν, τουλάχιστον ας τις σεβαστούν. Ο λόγος κι εδώ για την πρόσφατη αποκάλυψη περί ενός κανονισμού, τον οποίο ενεπνεύσθη ο νυν Μητροπολίτης, έπεισε τον Αρχιεπίσκοπο και την Ιερά Σύνοδο ότι έτσι θα είναι καλλίτερα και τον έκανε «νόμο» της Εκκλησίας δημοσιεύοντάς τον στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Όποιος τον διαβάσει δεν θα χρειασθεί παρά ελάχιστα λεπτά να καταλάβει ότι κάτω από γνωστές μεγάλες εκφράσεις και λόγια υποκρύπτεται ένας σκοπός. Η «διαρπαγή» και διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων της Μυρτιδιώτισσας. Για όλα τα σχετικά με την Εγχώριο και την ιστορία της έχουν γραφεί άπειρα έτσι ώστε δεν επανερχόμεθα. Επί της ουσίας έχουμε εδώ τις γνωστές δύο απόψεις. Τη συνέχιση της λαϊκής διοίκησης της περιουσίας των προσκυνημάτων, όπως ξεκίνησε και συνεχίστηκε σχεδόν αδιάλειπτα μέχρι σήμερα και την άποψη των πλείστων αρχιερέων, αλλά και μερίδος ιερέων ότι, επειδή είναι Προσκυνήματα πρέπει να τα διοικούν οι ίδιοι. Η συζήτηση θα είχε ενδεχομένως νόημα εάν ο Νόμος δεν ερχόταν το 1985 να λύσει το ζήτημα με την προσθήκη μάλιστα και δύο σημαντικών αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου, του ΣΤΕ. Όμως μερικοί αυτό δεν το έχουν χωνέψει ακόμα. Και έχουν αποδυθεί σε ένα αγώνα μέχρις εσχάτων για να πάρουν πλαγίως αυτά που νομίζουν πως «έχασαν» διά της ευθείας. Όσον αφορά την ίδια την περιουσία, και εάν επρόκειτο μόνον γι’ αυτήν, ουσιαστικά θα μπορούσε να δοθεί ως «χάρισμα» για να δούμε πόσο ωραία θα την είχαν διαχειρισθεί. Είδαμε εξάλλου και τις ένδοξες μέρες του 1996 τι κατάφεραν να κάνουν. Άλλαξαν θα πείτε. Άλλαξαν, αλλά τα ίδια θέλουν και κανείς δεν εγγυάται τη χρηστή διαχείριση αύριο, αφού όλα μα όλα θα εξαρτώνται από έναν και μόνο άνθρωπο, το Μητροπολίτη, μη Κυθήριο, που δεν γνωρίζει, αλλά ούτε θέλει να μάθει την τοπική ιστορία. (Δεν εννοούμε τον παρόντα, αλλά οιονδήποτε Μητροπολίτη). Ας δεχθούμε όμως ότι είναι εξαίρετος και τα κάνει όλα τέλεια. Αν ο άλλος που θα έλθει μετά είναι «τύπου Κορόζη» τι μέλει γενέσθαι στο δύσμοιρο τόπο; Τα έχουμε γευθεί. Ποίος θα τους ελέγχει όλους αυτούς; Ακόμη και τις αποφάσεις τους τις λαμβάνουν σε επιεικώς «παράξενα» Μητροπολιτικά Συμβούλια και ουδείς λαμβάνει γνώση επ’ αυτών. Βλέπετε δεν υπάγονται ούτε στη «Διαύγεια», αυτό το σπουδαίο εργαλείο για να ελέγχει ο λαός όσα αποφασίζουν. Και πάμε στο προκείμενο. Πότε έλαβε την απόφαση αυτό το Μητροπολιτικό Συμβούλιο να πάει τον κανονισμό στη Σύνοδο χωρίς να ενημερωθεί έστω και ένας εκ των θεσμικών παραγόντων του τόπου; Ήταν ή δεν ήταν ένα από τα μείζονα προβλήματα για τους Κυθήριους διαχρονικά η διοίκηση των Ιερών Προσκυνημάτων; Άρα, γιατί να μην έχουν δικαίωμα έκφρασης; Και όχι μόνο κάποιες «παρέες» ενδεχομένως, αλλά όλοι. Γιατί να μην κληθούν να αποφασίσουν; Ακόμη και το πλέον κακό Δ.Σ. της Εγχωρίου αλλάζει κάθε 4 χρόνια είναι δε γνωστό ότι ο χειρότερος εκλεγόμενος είναι καλλίτερος από έναν διοριζόμενο ακριβώς για το λόγο ότι ελέγχεται θεσμικά και δεν δρα, ή τουλάχιστον δεν πρέπει να δρα, σύμφωνα με εντολές ισοβίων αρχών. Αποφασίζει όμως γι’ αυτόν μόνο ο λαός διά των εκπροσώπων του. Στο νέο προτεινόμενο μόρφωμα ουσιαστικά αυτός ο ίδιος λαός έχει 2,5 εκπροσώπους (αφού αυτός των τοπικών συμβουλίων έχει ένα τσουβάλι παράνομους και παράλογους περιορισμούς για να γίνει δεκτός). Άρα, άλλος είναι ο λόγος της πρότασης και όχι ο λαός, ο οποίος πρέπει να εκφράζεται μόνο μέσα από την ψήφο του και όχι δι’ εκπροσώπων του, που τους ορίζουν δεσποτάδες. Καλών, κακών εκπροσώπων, δεν έχει σημασία, αλλά πολλές φορές αδιαφόρων και μη εχόντων καμία σχέση με τον τόπο κυρίως δε μη εκλεγομένων. Και για να εξηγούμεθα με σαφήνεια, όλα όσα γράφουμε αφορούν τους θεσμούς και όχι τα πρόσωπα, τα οποία αλλάζουν εύκολα, εν αντιθέσει προς τους πρώτους, οι οποίοι βάλλονται σήμερα υπό τα αδιάφορα όμματα πολλών και μάλιστα αυτών που οφείλουν να τους προστατεύουν.
- Εν κατακλείδι. Η κίνηση της ψήφισης ενός κανονισμού εντελώς παραλόγου, προδήλως παρανόμου, εντόνως αντίθετου με τις μακρόβιες τοπικές παραδόσεις και ακόμη ενός κανονισμού που έγινε στο «σκοτάδι» εν πλήρη αγνοία των φυσικών δικαιούχων των Προσκυνημάτων, δηλαδή των Κυθηρίων, είναι μία κίνηση άστοχη, παράλογη και εμφανώς αντίθετη με την παράδοση και το νόμο. Και έχουν τεράστια ευθύνη όσοι γνώριζαν – και γνωρίζουμε ΑΡΙΣΤΑ ότι κάποιοι γνώριζαν ή γνώρισαν λίγους μήνες μετά– που απέκρυψαν από τους Κυθηρίους, που στο κάτω -κάτω αυτούς αφορούσε, όσα έγιναν μυστικά και πίσω από τις πλάτες τους. Άσχετα, μάλιστα, αν η τελική κατάληξη όλων αυτών αποδειχθεί ίσως μία απόλυτη σαπουνόφουσκα. Αλλά και αν ευδοκιμήσει, η ευθύνη τους είναι επίσης ΤΕΡΑΣΤΙΑ. Ας το έχουν βάρος στη συνείδησή τους. Τόσο αυτοί ως αυτουργοί ενός εγκλήματος σε βάρος του τόπου, όσο και οι ηθικοί αυτουργοί που κρύβονται πίσω από όλα αυτά. Εμείς δεν γνωρίζουμε από …αναθέματα, καλόν είναι όμως όλοι όσοι αμέσως και εμμέσως συνέργησαν σε όλα αυτά να γνωρίζουν ότι η (τοπική) ιστορία ήδη τους έγραψε με μαύρα ανεξίτηλα γράμματα.
- ΜΙΑ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ἐν Κυθήροις τῇ 21ῃ Ἰανουαρίου 2019
«Πάλι στόχος τά Μυρτίδια».
«Ὑφαρπαγή τῶν Μυρτιδίων» μέ πραξικόπημα;
Ὀφειλόμενη ἀπάντησις στήν ἐφημερίδα «Κυθηραϊκά»
Κύριε Διευθυντά,
Καλή χρονιά.
Στό φύλλο τῆς ἐφημερίδας σας (342 Ἰανουάριος 2019) καί στήν ἱστοσελίδα σας (7 Δεκ. 2018) ἀναφέρεσθε στή δημοσίευσι τοῦ ὑπ’ ἀριθ.303/2018 Κανονισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού ἔγινε στό ὑπ’ ἀριθ. 54/22-3-2018 Φ.Ε.Κ. καί ἀφορᾶ στόν Κανονισμό λειτουργίας τοῦ Πανελληνίου Ἱεροῦ Προσκυνήματος «ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ» Κυθήρων, ἐνῶ ταυτόχρονα δημοσιεύθηκε καί ὁ ὑπ’ ἀριθ. 304/2018 ἀντίστοιχος Κανονισμός λειτουργίας τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος «ΑΓΙΑ ΜΟΝΗ» Κυθήρων (Φ.Ε.Κ. 53/22-3-2018).
Γράφετε ὅτι «ἐπιχειρεῖται αἰφνιδιαστικά, «πραξικοπηματικά» καί παράνομα ἡ «Ὑφαρπαγή» τῶν Μυρτιδίων ἀπό τήν Μητρόπολη Κυθήρων!». Αὐτή εἶναι ἡ γνώμη καί πεποίθησίς σας, τήν ὁποία προβάλλετε μετ’ ἐπιτάσεως, ἀφ’ ὅτου ἐτέθη τό θέμα αὐτό ὑπό τήν κρίσιν τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας. Ὅμως, δίκαιο, ἀντικειμενικό καί νόμιμο, κατά τήν δημοσιογραφική δεοντολογία, ἡ ὁποία ἔχει κανόνες ἀπαράβατους στό θέμα αὐτό, εἶναι νά παρουσιάζεται ἀμερόληπτα καί ἡ ἄλλη πλευρά, ἡ «ἄλλη ὄψη τοῦ νομίσματος» γιά νά ἐνημερώνονται σωστά καί σφαιρικά οἱ ἀναγνῶστες σας καί ἀγαπητοί μας συμπατριῶτες. Γι’ αὐτό θά προσπαθήσω, ἀφοῦ μέ ἀφοροῦν προσωπικά τά ὅσα γράφετε, νά καταδείξω κατά ἕνα ὅσο γίνεται πιό λακωνικό τρόπο, ξεκάθαρο, εὐθύ καί εἰλικρινῆ τήν ἀλήθεια, τήν ὁποία δέν ἀποδίδετε ὡς ἔχει (ἀθελήτως, θέλω νά πιστεύω, καί μέ μία ἔμμονη προκατάληψι). Καί ἐξηγοῦμαι:
- Ἡ πρωτοβουλία καί ἡ ἀπόφασις τῆς συντάξεως καί ὑποβολῆς τῶν ἐν θέματι δύο Κανονισμῶν δέν ἦταν ἰδική μου. Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, εἰς ἀπάντησιν τῆς ὑπ’ ἀριθ. 121/17-2-2017 ἀναφορᾶς μου πρός αὐτήν, μετά τήν ἔκδοσιν τοῦ ὑπ’ ἀριθ.5/2017 Π.Δ. (τό ὁποῖο ἐπέφερε τροποποιήσεις καί ἐπικαιροποιοῦσε τό Π.Δ. 272/1985) γιά τά Ἱερά Προσκυνήματα, μοῦ ἐζήτησε μέ τήν ὑπ’ ἀριθ.5870/2745/22-12-2017 ἀπόφασιν της τήν ὑποβολή τῶν ὡς ἄνω δύο Κανονισμῶν, καθ’ ὑπόδειξιν τῆς Νομικῆς Ὑπηρεσίας της.
- Ἐπομένως δέν ἔπραξα κατά τό δοκοῦν, ἀλλά κατά τήν ἐντολήν τῆς Προϊσταμένης μου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς, ἡ ὁποία βασίσθηκε στίς εἰδικές διατάξεις τοῦ ὑπ’ ἀριθ. 590/1977 Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὁ ὁποῖος ἔχει Συνταγματική κατοχύρωσι. Ἡ δέ σύνταξις τῶν Κανονισμῶν τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων καί τῶν Ἱερῶν Μονῶν δέν ἐμπίπτει στήν ἁρμοδιότητα τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου, ἀλλά τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου. Ὁ Μητροπολίτης ὑποβάλλει τούς Κανονισμούς στήν Ἱερά Σύνοδο. Καί ἡ Ἱερά Σύνοδος, κατόπιν γνωμοδοτήσεως τῆς Νομικῆς της Ὑπηρεσίας, τούς εἰσάγει πρός ψήφισιν εἰς τό σῶμα τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (ὁλομέλεια), πρᾶγμα τό ὁποῖο καί ἔγινε μέ τήν ἀπό 8-2-2018 Ἀπόφασιν αὐτῆς.
- Ἐφ’ ὅσον διά τό θέμα τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων Κυθήρων ἡ Διοίκησις τῆς Ἐγχωρίου Περιουσίας (Ε.Ε.Π.Κ.Α.) καί ὁ Δῆμος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων ἔχουν ἐκπεφρασμένη γνώμη καί τοποθέτησι μέ προσφυγές ἐνάντια στίς προσφυγές τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καί, ἐφ’ ὅσον εἶναι ἐν ἐξελίξει ἡ ἐκδίκασις τῶν ὑποθέσεων αὐτῶν (ἔπειτα ἀπό τρεῖς οἴκοθεν ἀναβολές) καί ἠμποροῦν καί κατά τοῦ νεωτέρου αὐτοῦ στοιχείου τῶν νέων Κανονισμῶν νά καταθέσουν στό Σ.τ.Ε. ὑπομνήματα, προδήλως δέν εἶχε κάποιο νόημα ἡ συνεργασία στό θέμα αὐτό.
- Γράφετε ὅτι ἔγινε μέ μεγάλη μυστικότητα, «ἐν κρυπτῷ καί παραβύστῳ» «τό πραξικόπημα» αὐτό. Ἡ δημοσίευσις τῶν Κανονισμῶν αὐτῶν στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως εἶναι ὅ,τι τό πιό δημόσιο,φανερό καί ἐπισημότερο. Δέν ἔγινε σέ μιά νύκτα, οὔτε γιά μιά νύκτα. Ἄν διαβάσετε τό ὑπ’ ἀριθ. 49, Ἀπρίλιος – Μάϊος – Ἰούνιος 2018 τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ μας «ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ», στή σελ.23, πού ἀναφέρεται στά Ἱερά Προσκυνήματα Κυθήρων, γράφει σχετικά : «Τελική μας ἐπιδίωξις εἶναι ἡ Δικαιοσύνη νά ἀποφανθῆ στίς ἐπιφυλάξεις μας (σ.σ. μετά δύο οἴκοθεν γενόμενες ἀναβολές ἡ ἐκδίκασις στό ΣτΕ ὁρίσθηκε γιά τήν 6η Δεκεμβρίου ἐ.ἔ.), ὅταν μάλιστα αὐτές συνοδεύονται καί μέ ἕνα σχέδιο – πρότασι, πού καταστρώθηκε στούς ὑπ’ ἀριθ. 303 καί 304/2018 Κανονισμούς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος …..». Ἀκόμη, ὅταν στίς θερινές του διακοπές στό νησί μας ὁ σεβαστός Καθηγητής κ.Νικ. Πετρόχειλος μέ ἐπεσκέφθη στό Γραφεῖο μου καί μεταξύ τῶν ἄλλων ἐζήτησε πληροφορίες γιά τήν ὑπόθεσι τῶν Ἱερῶν μας Προσκυνημάτων, τοῦ ἔδωσα ἕνα φωτοαντίγραφο τοῦ Φ.Ε.Κ. γιά τό Ἱερό Προσκύνημα τῶν Μυρτιδίων. Βλέπετε σεῖς κάποια «ἀπόλυτη μυστικότητα» στίς ἐνέργειές μας αὐτές;
- Ὅταν ἀρχές τοῦ Φεβρουαρίου τοῦ 2017 δημοσιεύθηκε τό νεώτερο γιά τά Ἱερά Προσκυνήματα Π.Δ. ὑπ’ ἀριθ.5/1-2-2017 ὁ νῦν Πρόεδρος τῆς Ἐγχωρίου κ.Γ.Κομηνός καί ὁ νῦν Δήμαρχος Κυθήρων κ.Ε.Χαρχαλάκης μέ διεβεβαίωσαν ἐν τιμῇ ὅτι εἶχαν ἀπόλυτη ἄγνοια γιά τήν ἔκδοσι τοῦ Π.Δ. ἐκείνου. Καί ἐξ ἐγκύρου πηγῆς πληροφορήθηκα τά δύο ἐπίσημα πρόσωπα (ὁ Συνταγματολόγος κ.Καθηγητή καί ἕνας Δημοτικός Σύμβουλος τῆς μειοψηφίας), τά ὁποῖα μέ ἐπίσκεψι στό θερινό τμῆμα τοῦ ΣτΕ ἐπέτυχαν ἕνα ἑξάμηνο ἐνωρίτερα (Αὔγουστος 2016) νά δρομολογηθῆ ἡ ἔκδοσις τοῦ νέου Π.Δ. 5/2017. Κατώρθωσαν νά παρακαμφθῆ αὐτή τή φορά ἡ γνώμη καί τοποθέτησις τοῦ Μητροπολίτου Κυθήρων, ἐν ὄψει τῆς ἐκδόσεως τοῦ Π.Δ., ἐνῶ τό 2003, πού ἐπρόκειτο νά ἐκδοθῆ τό Π.Δ. τοῦ 2004 εἶχε ἐρωτηθῆ ὁ ἀείμνηστος Προκάτοχός μου Μητροπολίτης Κύριλλος καί ἀπάντησε μέ τά ὑπ’ ἀριθ. 255/27-5-2003 καί 257/30-5-2003 ἔγγραφά του. Καί σᾶς ἐρωτῶ κ. Καλλίγερε : Ἡ κίνησις αὐτῶν τῶν δύο σημαινόντων προσώπων δέν ἔγινε «ἐν κρυπτῷ καί παραβύστῳ»; Ἀποκλείετε τό γεγονός ὅτι θά ἀποφεύγονταν τά μεσολαβήσαντα γεγονότα τῶν ἑκατέρωθεν προσφυγῶν τῆς τελευταίας διετίας, ἐάν τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, πρό τῆς ἐκδόσεως τοῦ ἐπίμαχου Π.Δ. 5/1-2-2017 ἐλάμβανε σοβαρά ὑπ’ ὄψιν του καί τίς θέσεις καί τοποθετήσεις τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας διά τοῦ Μητροπολίτου της;
- Κρίνοντας τούς ἐγκριθέντας ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Κανονισμούς λειτουργίας τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων καί δημοσιευθέντας στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως, τούς ἀπορρίπτετε, γιατί μέ τά δικά σας μάτια διαπιστώνετε τήν «ἑνός ἀνδρός (τοῦ Μητροπολίτου) ἀρχή». Εὐτυχῶς, πού στήν ἱστοσελίδα σας παραθέτετε αὐτούσιο ὅλον τόν Κανονισμό καί οἱ ἀγαπητοί ἀναγνῶστες ἔχουν τήν δυνατότητα νά κρίνουν καί νά συγκρίνουν (τό μέχρι τώρα ἰσχῦον καί τό νέο).Ἄν συγκρίνη κάποιος ἀντικειμενικά καί ἀμερόληπτα τούς δύο αὐτούς Κανονισμούς μέ τούς ὑπάρχοντας ὅλων τῶν ἄλλων Ἱερῶν Προσκυνημάτων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀπό πλευρᾶς διοικητικῆς συγκροτήσεως καί ἐκπροσωπήσεως, μόνο ἐπαινετικούς λόγους ἔχει νά εἰπῆ. Σοβαρολογεῖτε, κ.Καλλίγερε, ὅταν λέτε ὅτι ὁ Μητροπολίτης ἐνώπιον τοῦ κ.Δημάρχου ἤ τοῦ ἐκπροσώπου του, τοῦ κ.Προέδρου τῆς Ἐγχωρίου ἤ τοῦ ἐκπροσώπου του, τοῦ αἱρετοῦ μέλους – ἐκπροσώπου τῶν Δημοτικῶν Κοινοτήτων ἤ τοῦ ἀναπληρωτοῦ του, τοῦ αἱρετοῦ μέλους ἐκπροσώπου ὅλων τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συμβουλίων τῆς Ἱ. Μητροπόλεως ἤ τοῦ ἀναπληρωτοῦ καί τῶν δύο Κληρικῶν, τοῦ Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου καί τοῦ Ἐφημερίου τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος, ἀλλά καί τῶν 4 μελῶν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου, θά αὐθαιρετήσῃ ἤ θά παρανομήσῃ, ὅταν ὅλα τά θέματα προβλέπονται μέ τόση σαφήνεια καί ἀρτιότητα στούς νέους Κανονισμούς; Νομίζετε ὅτι ὁ κάθε Μητροπολίτης εὑρίσκεται στό ἀπυρόβλητο εἴτε ὡς Πρόεδρος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου, εἴτε ὡς Πρόεδρος τοῦ Ἐπισκοπικοῦ Δικαστηρίου, εἴτε ἀκόμη ὡς Πρόεδρος Ἱερῶν Προσκυνημάτων καί Ἱδρυμάτων; Ἤ ὅτι ἀνά πᾶσαν στιγμήν δέν ἠμπορεῖ νά προκληθῆ ὁ προβλεπόμενος ἔλεγχος καί ἡ ἐπιθεώρησις δημοσίων ὑπολόγων;
- Δέν ἀληθεύει ἡ πληροφορία σας ὅτι μέ τούς νέους Κανονισμούς λειτουργίας τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων καταργοῦνται οἱ Ἐπιτροπές – Ἐκκλησιαστικά Συμβούλια Μυρτιδίων καί Ἁγίας Μόνης. Ἀσφαλῶς, ἐφ’ ὅσον τό ἐπιθυμοῦν νά συνεχίσουν τήν διακονία τους στούς ἱερούς αὐτούς χώρους, πού ἡ προσφορά τους εἶναι πολύ ἀξιόλογη καί ἀξιέπαινη, εἶναι λίαν εὐπρόσδεκτοι οἱ Ἐπίτροποί μας αὐτοί, πού ὁμολογουμένως μέ τόσο ἱερό ζῆλο καί ἀγάπη ἐργάζονται ἀνιδιοτελῶς καί τούς ὀφείλουμε εὐγνωμοσύνη.
3
Ἀντίθετα, ἀναβαθμίζεται ὁ ρόλος τους καί μετέχουν πιά ἐνεργῶς στή διοίκησι καί διαχείρισι τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων. Πρόεδρός τους δέν θά εἶναι πιά ὁ Μητροπολίτης, ἀλλά ὁ Ἐφημέριος τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος, ὁ ὁποῖος θά ἐκπροσωπεῖ μέ ψῆφο τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο – Ἐπιτροπή τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος, μεταφέροντας τίς προτάσεις καί τίς τοποθετήσεις τῆς Ἐπιτροπῆς στά διοικητικά καί διαχειριστικά θέματα. Καί ὄχι μόνον τοῦτο, ἀλλά ὁ Ἐφημέριος τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος δέν θά εἶναι τοῦ λοιποῦ «δανεικός», ἀλλά βάσει τοῦ νέου Κανονισμοῦ θά ἔχει ὀργανική θέσι τοῦ Δημοσίου.
Ἀπό τόν Κανονισμό οἱ Ἐπίτροποι ἔχουν τό δικαίωμα νά παρίστανται ἄνευ ψήφου σέ ὅλες τίς συνεδριάσεις τῆς 7μελοῦς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς, νά ἐκφράζουν τήν γνώμη τους καί νά συμμετέχουν στήν ψηφοφορία μέ τήν ψῆφο τοῦ Προέδρου Ἐφημερίου.
Θά ὑπογράφουν τόν Προϋπολογισμό καί τόν Ἀπολογισμό κάθε ἔτους, παράλληλα μέ τήν Διοικοῦσα 7μελῆ Ἐπιτροπή, πρᾶγμα πού σημαίνει ὅτι θά λαμβάνουν γνῶσι καί θά προσυπογράφουν τόν Προϋπολογισμό καί Ἀπολογισμό τοῦ ἔτους. Ὑπάρχει πιό δημοκρατική, συμμετοχική καί πιό διαφανής διαδικασία ἀπό αὐτή;
Μέχρι τώρα οἱ Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων εἶχαν μιά προφορική χονδρική ἐνημέρωσι Ἐσόδων καί Ἐξόδων ἀπό τήν Ἐγχώριο. Μέχρι καί τό ἔτος 2013 τό Ἐκκλησ. Συμβούλιο ὑπέγραφε τόν Προϋπολογισμό (μόνο). Ὡς Πρόεδρος τοῦ Ἐκκλ.Συμβουλίου-Ἐπιτροπῆς στά 14χρόνια τῆς Ποιμαντορίας μου δέν εἶδα ποτέ ἐπίσημο ἔντυπο Ἀπολογισμοῦ ἤ τά βιβλιάρια στίς Τράπεζες, πού ἀφοροῦν στά Ἱερά Προσκυνήματα. Ἀπό τό 2014 ὁ νέος Πρόεδρος τῆς Ἐγχωρίου ἀνεκοίνωσε ὅτι ἡ Ἀποκεντρωμένη Διοίκησις-Περιφέρεια κατήργησε τό δικαίωμα τοῦ Ἐκκλ. Συμβουλίου νά ὑπογράφη τόν Προϋπολογισμό, χωρίς ὅμως νά προσκομίση γραπτή ἀπόφασι. Ἄν ζητήσετε τόν Προϋπολογισμό τοῦ 2014 καί προσέξετε τό κεφάλαιο τῶν παροχῶν, θά ἀντιληφθῆτε ἀμέσως τόν λόγο γιά τόν ὁποῖο ἔγινε αὐτό. Τά δύο τελευταῖα χρόνια (2017-2018) , πού προέκυψε τό θέμα τῆς προσφυγῆς στό ΣτΕ ὡρισμένες φορές ἐκλήθησαν τά Ἐκκλ. Συμβούλια-Ἐπιτροπές τῶν ἱερῶν Προσκυνημάτων ἄνευ τοῦ Σεβ.Προέδρου καί ὁ Προϋπολογισμός τοῦ 2018 συζητήθηκε μέ τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, μή προσκληθέντος τοῦ Σεβ. Προέδρου. Τά θεωρεῖτε σωστά αὐτά, κύριε Διευθυντά;
Ὑπάρχουν καί ἄλλες αἰχμές καί αἰτιάσεις εἰς βάρος μου στά ἐν θέματι δημοσιεύματα. Γιά νά μή σᾶς καταπονήσω περισσότερο, θά ἑστιάσω τήν προσοχή σας σέ δύο ἀκόμη θέματα, στά ὁποῖα δυστυχῶς ἐπιμένετε, παρά τίς σαφεῖς καί ἐπαρκεῖς ἐξηγήσεις, πού σᾶς ἔδωσα μέ προηγούμενες δηλώσεις μου.
- Γράφετε στό φ.342 τοῦ Ἰαν.2019: «…ἡ Μητρόπολη Κυθήρων ἐπιχειρεῖ νά «ὑφαρπάσει» τή διοίκηση, διαχείριση καί ὅλα τά περιουσιακά στοιχεῖα καί τούς πόρους τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης καί Ἁγίας Μόνης μέ κανονισμό γιά τή σύσταση Διοικούσης Ἐπιτροπῆς…». Αὐτό καταλάβατε ἀπό τήν ἀνάγνωσι τῶν δύο Κανονισμῶν κ.Καλλίγερε; Λάθος, μεγάλο λάθος. Ὅλα τά περιουσιακά στοιχεῖα καί οἱ πόροι τῶν Ἱερῶν μας Προσκυνημάτων θά ἀνήκουν στό αὐτοτελές καί αὐτοδιοίκητο Ν.Π.Δ.Δ. τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων μας. Θά διοικοῦνται , βάσει τοῦ Κανονισμοῦ , καί θά γίνεται ἡ διαχείρισις ἀπό τήν 7μελῆ Διοικοῦσα Ἐπιτροπή μέ τήν σύμπραξι καί ἐνεργό συμμετοχή τοῦ Ἐκκλ.Συμβουλίου –Ἐπιτροπῆς τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος. Τά Πρακτικά, ὁ Προϋπολογισμός καί ὁ Ἀπολογισμός θά συνυπογράφονται ἀπό τίς δύο Ἐπιτροπές (πρᾶγμα πού δέν ἔχει γίνει μέχρι σήμερα). Ὁλα τά περιουσιακά στοιχεῖα καί οἱ πόροι τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων θά ἀνήκουν ἀποκλειστικά στό ΝΠΔΔ τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος καί δέν θά τά διαχειρίζωνται σήμερα μέν ἡ Ἐγχώριος καί αὔριο, αὐτοδιαλυομένης, κατά τό ἐπίμαχο ἄρθρο 15 τοῦ Π.Δ. 5/1-2-2017, τῆς Ἐγχωρίου ὁ Δῆμος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, τοῦ ὁποίου κατά τό Π.Δ. αὐτό ἀποτελεῖ Δημοτική περιουσία. Καί ἐνῶ τά Ἱερᾶ Προσκυνήματα δέν θά ἀνήκουν πλέον εἰς τούς Ο.Τ.Α, θά ἔχουν τίς φορολογικές ἀπαλλαγές τῶν Ο.Τ.Α. (βλέπε Κανονισμόν λειτουργίας Πανελληνίου Προσκυνήματος Παναγίας Σουμελᾶ τοῦ ἔτους 2010). Οὔτε καί στήν Ἱερά Μητρόπολι θά ἀνήκει ποτέ, ὅπως γράφετε, ἡ περιουσία, κινητή καί ἀκίνητη τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων, κατά τούς ἐν θέματι Κανονισμούς, ὅπως αὐτό δέν συμβαίνει καί μέ τίς περιουσίες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Θεοδώρου Κυθήρων καί ὅλων τῶν Ἐνοριακῶν Ναῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως μας.
Αὐτό εἶναι ξεκάθαρο, εἴτε ἔχει ἤ δέν ἔχει συμπτυχθῆ ὁ Δήμος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων μέ γειτονικό Δῆμο, εἴτε ἔχει συγχωνευθῆ ἡ Ἱερά Μητρόπολις μας μέ ἄλλη πλησιέστερη. Δύο Κληρικοί καί ὁ Μητροπολίτης ἤ ὁ ἀναπληρωτής του καί ὀκτώ λαϊκοί θά ἀσκοῦν τήν διοίκησι καί διαχείρισι τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων. Δέν εἶναι αὐτή ἡ ἐκπροσώπησις τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ τοπικοῦ λαϊκοῦ στοιχείου ἐπαρκής καί ἀντιπροσωπευτική τοῦ Κυθηραϊκοῦ λαοῦ; Ὅσο γιά τόν περιορισμό τῆς χριστιανικῆς 4 ἰδιότητος καί τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ γάμου τῶν ἀσκούντων τήν διοίκησιν –διαχείρισιν τῶν Ἱερῶν Προσυνημάτων , τόν ὁποῖο εἰρωνεύεσθε , μάθετε ὅτι προετοιμάζεται ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωσι ἡ συμμετοχή στά Δημοτικά Συμβούλια μεταναστῶν ἀνεξαρτήτου θρησκεύματος(!) κ.ἄ.
Αὐτονόητο εἶναι, κατά τά ὡς ἄνω, ὅτι ἡ πλειοψηφία δέν θά ἐλέγχεται ἀπόλυτα ἀπό τόν Μητροπολίτη, ὅπως γράφετε, «κάνοντας ἁπλᾶ «τή χάρη» νά συμμετέχουν σέ αὐτήν ὁ Δήμαρχος καί ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐγχωρίου ὡς ἁπλᾶ μέλη!». Ἐνῶ, ὅπως καλά γνωρίζετε, τό ὑφιστάμενο καθεστώς, διοικήσεως καί διαχειρίσεως τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων δέν κάνει «τή χάρη» στόν Μητροπολίτη νά συμμετέχη οὔτε ὡς ἁπλό μέλος καί ἑπομένως δέν ἔχει οὔτε ἁπλῆ ψῆφο, παρά μόνο τόν ὁρίζει Πρόεδρο τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου, τό ὁποῖο στερεῖται διοικητικῶν καί διαχειριστικῶν ἁρμοδιοτήτων καί
- Ἐπίσης, σημειώνετε κ.Διευθυντά μεταξύ ἄλλων: ὁ νέος Κανονισμός «…ἀνατρέπει ἐκκλησιαστική παράδοση αἰώνων» καί «ἕνας ἀκόμη Μητροπολίτης ἔρχεται νά δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στό κοινό τοῦ νησιοῦ…».
Διαβάζοντας αὐτές τίς σκληρές καί βαρειές ἐκφράσεις σας, ἀλλά καί ὅλες ὅσες μέχρι τώρα διατυπώσατε στό δημοσιογραφικό σας ὄργανο κατά τήν παρελθοῦσα διετία, ἀφ΄ὅτου προέκυψε τό θέμα τῶν προσφυγῶν, ἔρχονται ἀνθρωπίνως στόν νοῦ μου τά λόγια τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας, τά ὁποῖα εἶπε στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ τήν τελευταία νύκτα τῆς ἐπίγειας ζωῆς Του, τήν ὥρα τῆς συλλήψεώς Του: «ὡς ἐπί λῃστήν ἐξήλθετε μετά μαχαιρῶν καί ξύλων συλλαβεῖν με …» (Ματθ.26,55). Χθές μέ γνωρίσατε; Στά 14 χρόνια τῆς Ἀρχιερατείας μου στά Κύθηρα δέν πήρατε ἔστω καί ὀλίγα «δείγματα γραφῆς»; Ξαφνικά ἔχασα τό μυαλό μου, καταπατώντας τήν Ἀρχιερατική μου συνείδησι, καί παραλογιζόμενος θέλω νά δημιουργήσω «μεγάλο πρόβλημα» καί νά καταστρέψω τόν τόπο καί τήν ἐκκλησιαστική παράδοσι αἰώνων; Ἐξέστημεν; Αὐτά λέτε συχνά –πυκνά στό διάστημα αὐτό μέ τά «μπαράζ» τῶν φαρμακερῶν βελῶν καί μέ τόν «λίθον τοῦ ἀναθέματος», πού μοῦ ρίχνετε.
Εἰλικρινά, λυπᾶμαι γιά λογαριασμό σας, γιατί τήν ἀντίθετη ἄποψι, στήν ὁποία ἔχετε κολλήσει, δέν τήν ἐκφράζετε μέ νηφαλιότητα, εὐγένεια καί σεβασμό, ὅπως ὁρίζει ἡ δημοσιογραφική δεοντολογία. Οὔτε καί μέ ἀντικειμενικότητα καί ἀμεροληψία , ἀλλά μέ ἐμπρηστική διάθεσι. Ἄν ἔχετε λόγους νά μήν τιμᾶτε τήν Ἀρχιερωσύνη μου, ἠμπορεῖτε νά μέ βλέπετε, παρά τήν διαφωνία μας, ὡς συνάνθρωπο, ὡς εἰκόνα Θεοῦ. Δίνοντας τήν συγγνώμη μου ὡς Χριστιανός καί κληρικός σᾶς εὔχομαι ἀπό καρδίας νά μή γευθῆτε ποτέ τό πικρό ποτῆρι τοῦ φρικτοῦ πόνου , πού προκαλοῦν τά πεπυρωμένα βέλη τῆς ἀδικίας, τῆς ἐμπαθείας, τῆς συκοφαντικῆς δυσφημήσεως καί τῆς ἀχαριστίας.
Κλείνοντας αὐτήν τήν παρένθεσι τῶν ἀδίκων ἐπιθέσεων θά ἤθελα, πρίν ὁλοκληρώσω τήν ἐκτενῆ, τελικῶς, αὐτή ἐπιστολή μου, πού σκοπόν ἔχει νά ἐνημερώση μέ εἰλικρίνεια καί ἀντικειμενικότητα τούς τυχόν ἐπηρεαζομένους ἀγαπητούς ἀναγνώστες καί συμπατριώτες μας ἀπό τήν ἀθέλητη, πιστεύω, παραπληροφόρησί σας αὐτή, νά σχολιάσω σύντομα τήν φράσι: «…ἀνατρέπει ἐκκλησιαστική παράδοση αἰώνων», παρ΄ὅτι στήν ἀρχή τῆς διαφωνίας μας αὐτῆς ἔπεσαν, ὅπως φαίνεται, στό κενό οἱ λεπτομερεῖς καί ἐμπεριστατωμένες ἐξηγήσεις μου στά λόγια σας: «ἕνας ἀκόμη Μητροπολίτης στρέφεται κατά τῶν παραδόσεων τοῦ λαοῦ».
Μέ κατηγορεῖτε ὅτι «ἀνατρέπω ἐκκλησιαστική παράδοση αἰώνων». Φοβᾶμαι πώς ἐδῶ συγχέετε τίς ἔννοιες : ἐκκλησιαστική παράδοση καί λαϊκή παράδοση. Μπερδεύετε τήν παράδοσι ἑνός Ἱεροῦ Ναοῦ, κάποιου Μοναστηριοῦ ἤ ἑνός Ἱεροῦ Προσκυνήματος (ἐκκλησιαστική), μέ τήν παράδοσι ἑνός Σχολείου, κάποιου Ἱδρύματος – Νοσοκομείου, Γηροκομείου κ.ἄ. – ἑνός τόπου (λαϊκή-πολιτιστική).
Ἡ παράδοσις τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων, ἐν προκειμένῳ, εἶναι παράδοσις ἐκκλησιαστική. Τά σημερινά δύο Ἱερά Προσκυνήματα τῆς νήσου μας (Παναγία Μυρτιδιώτισσα καί Ἁγία Μόνη), τά ὁποῖα ἐπί αἰῶνες ἐλειτούργησαν ὡς Ἱερές Μονές μέ Ἡγούμενο, Ἡγουμενοσυμβούλια καί Ἱερά Συνοδεία, καί, ἀφ’ ὅτου κατέληξαν νά εἶναι διαλελυμένες Μονές, λειτουργοῦν ὡς Ἱερά Προσκυνήματα ἔχουν τήν ἐκκλησιαστική καί μοναστηριακή τους παράδοσι. «Θά πάω στό Μοναστῆρι τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας, ἤ τῆς Ἁγίας Μόνης ἤ τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου» κ.ἄ. λέγει ὁ ἁπλός λαός. Ἤ ὅταν κινδύνευαν ἀπό τή φωτιά τά Μοναστήρια μας, πάλι τό ἴδιο ἔλεγαν. Ἐκεῖ δείχνουν τό Καθολικό τῆς Μονῆς (μεγάλο καί μικρό), τό νέο Ἡγουμενεῖο καί τό παληό, τά κελλιά, τίς φωτογραφίες Μοναχῶν καί τά ἱερά κειμήλια. Καί ὁμιλοῦν γιά τά Ἱερά Πανηγύρια, τίς γιορτές καί τίς μοναστηριακές τελετές.
Ὅ,τι ἀνήκει στό Μοναστῆρι τό σέβονται ἰδιαίτερα. Τό μαρτυροῦν οἱ λαϊκές φράσεις : «φάγε, πιές καί φεύγοντας τίναξε τή σκόνη ἀπό τά ὑποδήματά σου» καί «ὅταν περνᾶς ἀπό τά Ἁγιάτικα (χωράφια, 5 κήπους) νά τινάζης τά παπούτσια σου». Πάντοτε ἔδιναν καί δίνουν στά Μοναστήρια καί ποτέ δέν διανοήθηκαν νά πάρουν κάτι, νά ἰδιοποιηθοῦν «τά Ἁγιάτικα». Ἔκπαλαι ἡ περιουσία τους ἦταν Μοναστηριακή. Τά Π.Δ. 272/1985 καί 5/ 2017 χαρακτηρίζουν τήν περιουσία αὐτή ὡς διακοινοτική, τό πρῶτο, καί ὡς δημοτική, τό δεύτερο.
Ἡ Ἐκκλησιαστική Παράδοσις ὁρίζεται ἀπό τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, αἱ ὁποῖοι ὁρίζουν ἐπακριβῶς τήν Μοναστηριακή καί τήν ἐκκλησιαστική περιουσία καί τήν ἱεροκανονική διοίκησι καί διαχείρισί της. Ἐδῶ στά Κύθηρα ἔχουμε τήν ἰδιαίτερη εὐλογία τῶν Κωδίκων τῶν Ἐπισκόπων Κυθήρων ἀπό τόν 17ο μέχρι καί τόν 19ο αἰῶνα, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τήν ζῶσαν ἐκκλησιαστικήν παράδοσιν τοῦ τόπου μας.
Σᾶς παρεκίνησα καί παλαιότερα καί σᾶς τό συνιστῶ καί τώρα νά ἐντρυφήσετε ὡς ἱστορικός καί ἱστοριοδίφης στούς ἐκκλησιαστικούς κώδικας τῶν Ἐπισκόπων αὐτῶν τῶν Κυθήρων.Καί ἐκεῖ θά συναντήσετε τήν ἀληθινή καί αὐθεντική παράδοσι τῶν Ἱερῶν Μονῶν, Ἱερῶν Προσκυνημάτων καί τῶν Ἱερῶν Ναῶν τῆς νήσου μας. Ἦσαν Κυθήριοι Ἀρχιερεῖς ὅλοι τους καί νομίζω ὅτι δέν θά ὑφίσταται καλυτέρα καί πλέον ἀξιόπιστος πηγή ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως. Οἱ Ἐπίσκοποι αὐτοί, μεθ΄ὧν ὁ Νεκτάριος Βενέρης, Νικηφόρος Μόρμορης, Ἄνθιμος Λεβούνης, Φιλόθεος Δαρμάρος, Προκόπιος Καλλονᾶς, Εὐγένιος Μαχαιριώτης κ.ἄ., ὡς γόνοι τῶν Κυθήρων (καί ὄχι ἀπό τήν Καρδίτσα, τήν Τρίπολη καί τήν Χαλκίδα) θά διαφωτίσουν ἐναργῶς ὅλους μας.
Ὅ,τι ἐπεβλήθη ἀπό τούς κατακτητές Ἑνετούς-Παπικούς καί Ἄγγλους Διαμαρτυρομένους εἶναι περιστασιακά, δέν ἀποτελοῦν παράδοση. Ὁ πασίγνωστος ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ἔλεγε τά ἑξῆς σχετικά: «Τό πιό σπουδαῖο εἶναι νά κρατᾶτε αὐτά πού εἶναι δοκιμασμένα. Διαφορετικά, φεύγει ἡ παράδοση καί μένει ἡ παράβαση. Τί θά πῆ παράδοση, τί θά πῆ παράβαση; Πόσο διαφέρει τό ἕνα ἀπό τό ἄλλο! Τήν παράβαση νά τήν κάνουμε παράδοση;». Φαντασθῆτε οἱ ἀγαπητοί μας γείτονες Κρητικοί νά ξεσηκωθοῦν, ἐν ὀνόματι τῆς παραδόσεως, καί νά εἰποῦν ὅτι δέν θέλουμε Ἐπισκόπους εἰς τήν Κρήτη… Ἐπί 200 καί πλέον ἔτη ἡ Κρήτη «ἠπόρει Ὀρθοδόξου Ἀρχιερέως» καί οἱ ὑποψήφιοι Διάκονοι καί Ἱερεῖς ὅλο αὐτό τό διάστημα ἔρχονταν στά Κύθηρα καί ἐχειροτονοῦντο ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Κυθήρων (ἐπί Ἐνετοκρατίας). Τό ἴδιο καί στήν Κέρκυρα , ἕνα διάστημα ἀντί τοῦ Ἐπισκόπου εἶχαν τόν Πρωτοπαπᾶ, ὁ ὁποῖος διοριζόταν ἀπό τόν τοπικό ἄρχοντα, ἐνθρονίζονταν καί μάλιστα κρατοῦσε ράβδο καί στή Θεία Λειτρουργία ἔλεγε τό τοῦ Ἀρχιερέως: «Κύριε, Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καί ἴδε…»!!! Ἤ τόν 19ο αἰῶνα, στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα ἐπί Βαυαροκρατίας, οἱ Βαυαροί ἔκλειναν Μοναστήρια καί ὅπου ἦσαν δύο-τρεῖς Μοναχοί τούς μετέφεραν σέ ἄλλο, ἅρπαζαν τά ἱερά σκεύη καί ἄλλα ἐκκλησιαστικά ἀντικείμενα. Στίς ἐνορίες διοικοῦσαν οἱ λαϊκοί Ἐπίτροποι καί στήν Ἱερά Σύνοδο εἶχαν ὡρισμένο Βασιλικό Ἐπίτροπο κατά τίς συνεδριάσεις. Καί αὐτά, πού κατά τόν Ἅγιο Παΐσιο, συνιστοῦσαν παράβαση καί ὄχι παράδοση, ἔπρεπε νά διατηρηθοῦν; Ἦλθε τό Σύνταγμα τῆς Πατρίδος μας καί ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἔβαλε τά πράγματα στή θέσι τους, τήν κανονική καί τήν νομική.
Ἄλλο, λοιπόν, ἕνα Ἵδρυμα καί ἄλλο ἕνα Ἱερό Προσκύνημα. Ἄλλο κάποια παράδοση καί ἄλλο ἡ ἐκκλησιαστική παράδοση. Μή συγχέουμε τά πράγματα.
Κύριε Διευθυντά,
Ἄν προσεχθοῦν δεόντως τά παραπάνω θά ἀποφύγετε λάθη καί κακοτοπιές, πού ἀδικοῦν τήν ἀλήθεια καί παραπληροφοροῦν ἐνίοτε τούς ἀναγνώστες καί συμπολίτες μας καί προκαλοῦν σέ ὁρισμένους κάποια σύγχυσι. «Ὁ γιαλός δέν εἶναι στραβός». Ἐμεῖς, ἄν δέν προσέξωμε, «στραβά ἀρμενίζουμε».
Μέ συγχωρεῖτε γιά τόν κόπο πού σᾶς προκαλῶ. Ὅταν θίγωνται σοβαρά θέματα, ἀπαιτοῦν καί τίς ἐμπεριστατωμένες ἀπαντήσεις τους.
Μέ τιμή καί εὐχές
†Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ
- Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΩΝ «Κ».
Μετά τον «ποταμό» των ιερών επικρίσεών σας Σεβασμιώτατε, οι οποίες λίγο διαφέρουν από τα Βυζαντινά αναθέματα, είμαστε υποχρεωμένοι με νηφαλιότητα, όπως μας συμβουλεύετε στην επιστολή σας, να απαντήσουμε περιοριζόμενοι σε ελάχιστα, καθώς είναι αδύνατον να γίνουν σχόλια σε εντελώς άσχετα με το θέμα πράγματα, το οποία εμφιλοχωρούν στην παραπάνω επιστολή και την καθιστούν κλασσικό δείγμα βυζαντινισμού ακολουθώντας την αρχαιότατη τακτική της πλήρους διαστροφής των απόψεων με τις οποίες διαφωνούμε. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε και να αποσιωπήσουμε, τα ακόλουθα.
- Ποίος σας είπε ότι δεν τιμούμε την Αρχιερωσύνη σας και από πού προκύπτει αυτό; Νομίζουμε ότι καλώς γνωρίζετε ότι η ουσία της αντιπαράθεσης μαζί σας είναι καθαρά θέμα της δικής μας προσηλώσεως στις αρχές μας για προστασία της παράδοσης του τόπου μας και ουδέποτε είχε οποιαδήποτε προσωπική χροιά ή άφησε ποτέ οποιοδήποτε υπονοούμενο, έστω και εν είδει νέφους.
- Ποίος αναγνώστης των δύο κειμένων μπορεί να αποδεχθεί ότι η προσφυγή σας στην καταγγελλομένη μεθόδευση υπεδείχθη σε σας από την Ιερά Σύνοδο και να μην σκεφθεί ότι την προκαλέσατε; Επ’ αυτού η δική μας θέση ήταν και είναι ότι και αυτό ακόμη ήταν δικαίωμά σας, δεν ήταν όμως δικαίωμα κανενός να γίνουν όλα χωρίς να γνωρίζει κάτι ο Κυθηραϊκός λαός και οι εκλεγμένοι εκπρόσωποί του. Και είναι σοβαρό επιχείρημα ότι ενημερώσατε τον κ. Πετρόχειλο κάπου οκτώ μήνες μετά το εγχείρημά σας; Ή ότι γράψατε κάπου κάτι για τους δύο κανονισμούς, το οποίο δεν μπόρεσε να αποκωδικοποιήσει ή δεν διάβασε κανένας, αναφέροντας απλά κάποιους αριθμούς; Και πόσους μήνες αργότερα; Εάν όντως έγιναν όσα τώρα καταγγέλλετε από το Δήμαρχο και την Εγχώριο οφείλατε τότε να μιλήσετε δημόσια και να το μάθουμε κι εμείς. Τώρα, ας απαντήσουν οι εγκαλούμενοι από σας, αφού αυτό τους αφορά προσωπικά και ας εξηγήσουν κι εκείνοι γιατί δεν ενημέρωσαν, αν όντως έγινε αυτό. Ασφαλώς όμως αντιλαμβάνεστε ότι ένα λάθος ή μία αντισυμβατική συμπεριφορά ενός δεν δικαιολογεί και όλους τους άλλους, πολλώ δε μάλλον τους κληρικούς, να κάνουν το ίδιο. Εν προκειμένω, αν ο Δήμαρχος δεν έπραξε σωστά να ενημερώσει το λαό, γιατί κάνατε το ίδιο;
- Εύχεστε, Σεβασμιώτατε σε μας, «….ἀπό καρδίας νά μή γευθῆτε ποτέ τό πικρό ποτῆρι τοῦ φρικτοῦ πόνου , πού προκαλοῦν τά πεπυρωμένα βέλη τῆς ἀδικίας, τῆς ἐμπαθείας, τῆς συκοφαντικῆς δυσφημήσεως καί τῆς ἀχαριστίας». Ευχαριστούμε. Αλλά αν όλα αυτά τα φοβερά εγκλήματα έγιναν από την ασημαντότητά μας, τότε τι να πούμε εμείς για όσα γευθήκαμε όλα αυτά τα χρόνια της «μεγάλης συμφοράς» στον τόπο μας; Πόσα χρόνια συρθήκαμε αδίκως στα δικαστήρια, συκοφαντηθήκαμε, υποστήκαμε προσωπικά και οικογενειακά, άπειρες ταλαιπωρίες, ακριβώς και μόνον, γιατί επιμείναμε να παραμείνουμε πιστοί στις παραδόσεις του τόπου μας και να προστατεύσουμε την πολιτιστική του κληρονομιά, χωρίς να ακούσουμε ούτε έναν λόγο καλωσύνης και ευπροσηγορίας από τις τότε και μετά εκκλησιαστικές αρχές; Επ’ αυτών είχαμε την εντύπωση ότι θα έπρεπε να είσαστε καλλίτερα ενημερωμένος, αφού –και τιμούμε τη στάση σας- ουδέποτε συνταχθήκατε εξ όσων γνωρίζουμε, με αυτή τη «συμφορά», μερικά μέλη της οποίας πάντως, με απόλυτη ευθύνη της Εκκλησίας και της Ιεράς Συνόδου την οποία επικαλείσθε στην αρχή, συνεχίζουν να φέρουν το ιερό σχήμα και να κηρύττουν το Θείο Λόγο, όταν δεν εντρυφούν σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Μην λησμονείτε δε ότι και τότε παρόμοιες ήταν οι επικλήσεις και οι σκοποί, όσον αφορά τα μοναστήρια μας.
- Και για να μην σας ακολουθήσουμε στη μακρηγορία ή να αναμίξουμε εντελώς άσχετα θέματα. Επί της ουσίας, όπως σας έχουμε ξαναπεί. Δικαίωμά σας οι απόψεις σας, αλλά και δικό μας. Τη συνείδηση δεν μπορείτε να την επικαλείσθε μόνον εσείς. Ακριβώς για τους ίδιους λόγους μπορούμε να την επικαλούμεθα κι εμείς. Και, εν ονόματι αυτής της συνειδήσεώς μας, μπορούμε να αναφέρουμε ότι, επί της ουσίας της υποθέσεως δεν έχουμε να προσθέσουμε ούτε κεραίαν, ούτε να αποστούμε ούτε μίας εννοίας. Όσα γράψαμε είναι προϊόντα ακριβώς και της δικής μας συνειδήσεως πάνω στην ιστορία του τόπου. Όμως δεν πρόκειται να σας «πικράνουμε» άλλο. Αν διαβάσετε το κύριο άρθρο μας θα καταλάβετε ότι εις τα Κύθηρα έχετε «καταγάγει νίκην λαμπράν» αν και πύρρειο. Διά τούτο και εμείς αφήνουμε τη σκυτάλη στις επίσημες αρχές του τόπου, αλλά και στη συνείδηση ενός εκάστου των Κυθηρίων. Ας βρει άκρη ο καθένας με τη συνείδησή του. Αλλά από εδώ και στο εξής θα περιοριστούμε μόνο στο δημοσιογραφικό μας καθήκον στην ενημέρωση. Απόψεις, τόσο οι Κυθήριοι, όσο και Εσείς, πρέπει πλέον να αναζητήσετε και να ανταλλάξετε με όσους έχουν την ευθύνη της εκπροσώπησης αυτού του τόπου. Αν καταλάβατε ότι σας δώσαμε «ποτήρι πικρού πόνου, πεπυρωμένα βέλη αδικίας εμπαθείας, συκοφαντικής δυσφημήσεως και αχαριστίας», τότε είναι ώρα να καταθέσουμε την πένα επί του θέματος, αφού καταλάβατε όλα αυτά και Ιεράρχης Σεις και Ποιμενάρχης μας, ανταποδώσατε ομοίως και εις το πολλαπλάσιον. Να είστε βέβαιος, πάντως, ότι τα Κύθηρα δεν πρόκειται να ξεχάσουν, όταν αργότερα αντιληφθούν τι ακριβώς έχει γίνει. Να είστε πάντα εν υγεία.
«Κ»
ΠΗΓΗ https://www.kythiraika.gr/
