ΒΑΤΙΚΑ ::Το δάσος με τις Αριές

Είναι γνωστό ότι ο τόπος μας στο παρελθόν δεν είχε την μορφή που έχει σήμερα. Η πρώτοι κάτοικοι του ελλαδικού χώρου βρήκαν μεγάλες περιοχές σκεπασμένες με δάση και η ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού έφερε από νωρίς τον ανταγωνισμό με τη Φύση που ως αποτέλεσμα είχε την καταστροφή του δάσους, τον περιορισμό της Χλωρίδας και Πανίδας.

Είναι γνωστές ιστορικές και μυθολογικές αναφορές για μια διαφορετική χλωρίδα και πανίδα, με ελάφια, ζαρκάδια, λιοντάρια, πάνθηρες και άλλα ζώα που σήμερα έχουν εκλείψει από τον ελλαδικό χώρο. Ήδη από τους κλασσικούς χρόνους ο Πλάτωνας θρηνεί για την χαμένη ομορφιά του αττικού τοπίου το οποίο περιγράφει ως «ενός νοσήσαντος σώματος οστά».

Το ξύλο το οποίο οι αρχαίοι αποκαλούν «ύλη» είναι ένα χρήσιμο υλικό το οποίο χρησιμοποιείται στην κατασκευή οικοδομημάτων, ναών, οχυρωματικών έργων, κατασκευή γεφυριών. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως στη ναυπηγική, ως καύσιμη ύλη, και σε μεγάλες ποσότητες στα καμίνια για το λιώσιμο των μετάλλων.

Μαζί με τις προηγούμενες αιτίες, οι πολεμικές επιχειρήσεις (πυρκαγιές) καθώς και οι σύγχρονες πυρκαγιές από άλλες αιτίες συνέβαλαν στην εξαφάνιση ή τον περιορισμό δασών. Οι πυρκαγιές του Ιμπραήμ κατέκαψαν την Πελοπόννησο. Στις αιτίες αυτές θα πρέπει να αναφερθεί και η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στα χρόνια της νεότερης ιστορίας μας και η τακτική των βοσκών να κατακαίγουν τα βουνά για να βγάλουν χορτάρι.

Έτσι δασοσκέπαστος στο παρελθόν ήταν και ο Πάρνωνας, μέχρι την απόληξη του τον Καβομαλιά. Δάση κεφαλληνιακής ελάτης (AbiesCephalonica) διασώζονται στον βόρειο Πάρνωνα και σε μεγαλύτερο υψόμετρο (μέχρι 1800 μέτρα).

Στο νότιο Πάρνωνα (Καβομαλιά) τα τοπία που κυριαρχούν είναι οι φρυγανότοποι και οι μεσογειακοί θαμνώνες (Μακία – βιότοποι με πυκνή βλάστηση που φθάνει τα 3 μέτρα και αποτελείται κυρίως από θάμνους, σχίνο, πουρνάρι, κουμαριά, ερεικίδες). Μικρός θύλακας του δασοσκέπαστου Μαλέα, απομεινάρι ενός μακρινού παρελθόντος, διασώζεται στο φαράγγι του πίσω Αγιώργη στη Βαβίλα το δάσος με τις αριές, το οποίο εκτείνεται με δέντρα μικρότερου ύψους μέχρι το φαράγγι της Αγίας Αικατερίνης. Αναμφίβολα τα μεγαλύτερα σε ύψος δέντρα βρίσκονται κοντά στο βυζαντινό μοναστήρι του Πίσω Αγιώργη.

Η αριά ή και αζίλακας είναι η επιστημονική ονομασία του δέντρου Δρύς η ίληξ (Quercusilex). Πρόκειται για είδος τους γένους Quercus (βελανιδιές) της οικογένειας των FAGACEAE. Είδος πουρναριού το ύψος του οποίου μπορεί να φθάσει τα 20 μέτρα. Αειθαλές δέντρο με δερματώδη ελλειπτικά – λογχοειδή φύλλα με μικρή ή καθόλου οδόντωση στα χείλη. Το κύπελλο που καλύπτει τον καρπό είναι μικρό, ημισφαιρικό και καλύπτει τον καρπό μέχρι τη μέση. Πιθανολογείται πως είναι η σμίλαξ την οποία αναφέρει ο Θεόφραστος. Δεν είναι γνωστό αν η ονομασία του χωριού Βελανίδια συνδέεται με την παρουσία του δάσους της αριάς και του καρπού της.

Η σημασία του δάσους με τις αριές είναι μεγάλη καθώς ο επισκέπτης σε αυτό βλέπει ένα μνημείο της Φύσης, ένα κατάλοιπο μακρινών χρόνων και στη φαντασία του μπορεί να ανασυνθέσει την εικόνα του Μαλέα του παρελθόντος. Αλλά και η περιβαλλοντική του σημασία είναι τεράστια καθώς ο νότιος Πάρνωνας από ανθρωπογενείς κυρίως αιτίες υποβαθμίζεται σε φρυγανότοπο, στάδιο που οδηγεί στην τελική ερημοποίηση.

Το δάσος με τις αριές και ο βιότοπος της Μακίας στην οποία αναπτύσσεται θα πρέπει να προστατευτούν και να διασωθούν όχι μόνο γιατί θα προστατεύσουν το τοπίο από την υποβάθμιση αλλά κυρίως γιατί η προστασία της Μακίας που αποτελεί καταφύγιο και ενδιαίτημα της πανίδας συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Πηγή monemvasia.gr